مقاله: نقد کتاب یازده دقیقه پائولو کوئیلو

سوگواری قلم در فراق ادب تحلیل و نقد کتاب once minotus اثر پائولوکوئیلوپائولوکوئیلو نویسنده معنویت گرای برزیلی که به زعم خود مروج معنویت در جهان امروز است در نوشته¬ای متفاوت از دیگر آثارش، هنر نویسندگی خود را با موضوعی پیوند زده که به معنویت ادعایی وی مهر انحطاط زده است.کوئیلو که در کتاب¬های دیگرش درصدد حل معمای «هدفمندی» بر آمده و تلاش می¬کرد با ارائه ایده¬ها و طرح مفاهیم معنوی، نشاط و سرزندگی را به حیات آدمیان بر گرداند در این کتاب موضوع سکس را انتخاب نموده است و به ماجرای زندگی دخترکی فاحشه و روسپی به نام «ماریا» پرداخته است.ماریا همچون دیگر قهرمانان کتب کوئیلو فردی سرگردان و بلا تکلیف است و در پی یک زندگی مطلوب و کسب تجربه¬های لازم به ماجراجویی می¬پردازد. وی در جستجوی چیزی است که به زندگی او مفهوم ببخشد. دخترک گاهی به تبدیل شدن به ستاره بین المللی می¬اندیشد گاهی به ثروت، گاهی به شوهر ایده¬آل و گاهی به تجربه متفاوت جنسی و گاهی به مبارزه برای زنده ماندن (ص 63 ) و گاهی هم مطلوب وی «جستجوی خویشتن» است (همان ص 123 )در نهایت نیاز خود را در عاشق شدن و عشق ورزیدن می بیند و بس.( همان ص250 ) کوئیلو طبق معمول منکر برنامه و حیانی برای اداره زندگی بشر می¬شود و از زبان یک کشیش می¬گوید: «آن چه خداوند از ما انتظار دارد نمی¬دانیم، اجدادمان نیز نمی¬دانستند.» (همان ص 274) در کتاب یازده دقیقه چند محور اساسی مورد توجه و استفاده مولف قرار گرفته است.الف) عشقدر این کتاب نویسنده تلاش می¬کند ارتباط جنسی آزاد را با عشق گره بزند و بین این دو ارتباطی ناگسستنی ایجاد نماید. موضوع عشق چنان در این کتاب پر رنگ است که گویا ماریا برای دستیابی به عشق و عاشق ماندن حاضر است تمامی سختی¬ها و حتی سوء برداشت¬ها و طعن و کنایه های اطرافیان را تحمل کند به گونه ای که این موضوع به بزرگترین موضوع زندگی ماریا تبدیل می¬شود (همان 151) تا جایی که اساساً او بخاطر عشق زنده است. (همان ص 25)کوئیلو بارها به مطلوب بودن عشق و نیاز آدمیان به عشق می¬گوید. (همان 8/13/14/17/31/148/253/123/203 و ...) گاهی هم از عشق بعنوان احساس خطرناک و مخرب یاد می¬کند. (همان ص 15/21/26/157)یکی از مشتریان ماریا که پسرکی به نام رالف است بعنوان احیا کننده عشق ماریا وارد جریان زندگی ماریا می¬شود. ماریا با وجود دلبستگی فراوان به رالف اصالت و اهمیت را به خود عشق می¬دهد نه به رالف.این ایده برای ماریا قوت می¬گیرد که مهم، وجود عشق است نه معشوق، و عاشق ماندن مهمتر از وجود یا عدم معشوق است. اصولاً دیدن یا ندیدن رالف برای ماریا هیچ اهمیتی ندارد بلکه آن چه تعیین کننده است عاشق ماندن است. (همان ص 177/203/298/296)در این کتاب عشق به عنوان توجیه گر زندگی عنوان می¬شود. باید اضافه کرد این مفهوم از نگاه کوئیلو تعریف روشنی ندارد و در بیان آن تنها می¬توان گفت: « یک احساس است». ب) بی¬هدفی و سرگردانیکوئیلو بارها و بارها از بلاتکلیفی و شک و تردید و سرگردانی شخصیت¬های داستان سخن می گوید. در تبیین کوئیلو زندگی از عنصر «هدف» تهی است و منطق و غایتی برای زیستن تصویر نمی¬شود از همین جهت لازم است نگاه انسانها تغییر کند تا زندگی مفهوم یابد. دخترک از روی تحیر و بی¬هدفی، روسییگری را انتخاب می¬کند و بارها در تصمیم خود شک می¬کند و منطق آن را مورد تجدید نظر قرار می¬دهد دست آخر آن چه باعث انگیزش دخترک می شود پول، کسب تجربه و ماجراجویی است. واژه¬های مختلفی درکتاب بلاتکلیفی شخصیت¬های داستان را منعکس نموده اند و عبارات و سطور زیادی برای تبیین این سردرگمی به کار گرفته شده اند. این بلاتکلیفی بیش از 30 بار در کتاب به بحث گذاشته شده است. (نمونه¬هایی از این مسئله در صفحات 87/89/93/94/98/101/105/111/115/118/128/135/136/141/142/144/146/148/149/155/153/158 ... منعکس شده است)مطالبی که مولف در ترویج اباحی گری و لا ابالیگری آورده همه و همه به خلاء " منطق زیستن "بر می¬گردد یعنی اگر خلاء «غایت معقول» نبود به قلم فرسایی کوئیلو در باب لاابالیگری نیازی نبود.توضیحات کوئیلو در باب اباحی¬گری عموماً با تایید و حتی تبلیغ همراه است (ص 31/39/66/67/92/93/100) آنچه در ترویج الکل و مشروبات الکی و موسیقی و رقص و آواز خوانی و دود و سیگار و رقابت دختران برای جذب مشتری در این کتاب نگاشته شده بر فضای کتاب سایه انداخته و این اثر را به تبلیغ میخانه و توصیف عشرتکده تبدیل نموده است. ج) سکس و ارتباطات آزاد جنسیکوئیلو در کتابش برای برگرداندن آبروی رفته و توجیه کار نویسندگی خود روسپگری را تهدیدی برای ثبات خانواده به حساب نمی¬آورد و از تلاش روسپی¬ها برای پایدار ماندن زندگی مشتریان خود سخن می¬گوید. (همان ص 210)از طرف دیگر آزادی که انتخاب در ارتباط جنسی را به همراه دارد از نگاه نویسنده یک مطلوب تلقی می¬شود. (همان ص 81 و 105)از آنجا که کتاب به سرگذشت یک روسپی مربوط می¬شود کوئیلو در موارد متعدد به جزئیات ارتباطات جنسی وارده شده و بازگو کردن فنون ، حالتها و روش های روابط جنسی را برای خود به صورت یک ماموریت در آورده است. در یک جمله می¬توان گفت این کتاب در توصیف سکس است که این توصیف از این جهت که با تکرارهای بی مورد و ملال آور همراه شده از تبلیع سکس و ترویج آن نمی¬تواند جدا باشد. در یک رصد محتوایی، رقم صفحاتی که به صراحت به این موضوع پرداخته شده به 20 فراز بالغ می¬شود.با تاسف باید گفت این اثر به طور ناشایستی به جزئیات این موضوع پرداخته به گونه¬ای که بدآموزی¬ها و آموزش¬های منفی زیادی را تعلیم و آموزش می¬دهد.این آموزش¬¬های منفی لایه¬های مختلفی دارد از توصیف یکی از مشتریان ماریا بعنوان پاک¬ترین فرد زندگی (همان ص 259) تا توصیف میخانه به «مکان آبرومند» و «مکانی که عده¬ای در آن حضور دارند دارند که قادرند نور را در چهره دیگران کشف کنند» (همن ص 209 و 251) و توصیف فاحشه¬گری بعنوان امری که به استحکام خانواده لطمه¬ای نمی¬زند و این موضوع با پایداری خانواده مشتری منافاتی ندارد (همان ص 210) و این که سکس ضد ارزش محسوب نمی¬شود (همان ص 196) و سکس فراتر از یک ملاقات ساده است (همان ص 216) بلکه عاملی برای فراموشی مشکلات و آرامش یافتن طرفین است. (همان ص 215)از همه این ها بالاتر «ترویج خشونت» است که به عنوان راهی تسکین دهنده و آرامش بخش به مخاطب معرفی می¬شود (همان ص 221)کوئیلو در ضمن پرداختن به موضوع ارتباط آزاد جنسی، پرده از رازی بر می¬دارد که از نگاه او انسان را به مرز "خود" نزدیک می¬کند و نوعی خودشناسی به دنبال دارد و آن «رنج کشیدن و تحقیر شدن » است. گویا سکس می¬تواند منجر به این گونه خودشناسی شود و انسان را به حالتی برساند که ضمن رنج، لذت ببرد.در نگاه وی یکی از راههای لذت، رنج کشیدن و رنج دادن دیگران است (همان ص 229/236/238/235) انگار آزار دادن به دیگران از اصول زندگی انسان¬ها محسوب می¬شود. (همان ص 226) این رنج خود ساخته نوعی از نور بری انسان به ارمغان می¬آورد و خلایی همچون بهشت برای انسان ایجاد می¬کند (همان ص 240/242)در این رنج کشیدن و تحقیری که از ناحیه دیگران متوجه انسان می¬شود انسان به دنیای دیگری می¬رود و احساس مذهبی به او دست می¬دهد (همان ص 223) و انسان احساس آزادی کامل می¬یابد (224 و 228) پیوند معنویت و خود فروشیآن چه یک انحراف واضح و مغالطه روشن را در پی دارد و در نتیجه یک آسیب اجتماعی برای اجتماع در پی دارد و یک کج راهه برای انسانهای معنویت گرا ایجاد می کند ارتباطی است که کوئیلو بین معنویت و بی بندباری برقرار نموده است. وی بیش از 30 مورد از " وجود نور" در چهره دخترک فاحشه صحبت به میان می آورد وبرای روسپی گری تاریخی مقدس می شمارد و ادعا می کند معنویت با روسپی گری منافاتی ندارد و در صفحات متعددی ابتذال معنویت ادعایی خود را به نمایش می گذارد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه