آيا همان گونه که علت هستي بخشِ موجودات مادي، به ماديات علم حضوري دارد آيا موجودات مادي نيز به علل هستي بخش خود علم حضوري دارند؟

علم خداوند به مخلوقات خود، علم حضوري است و نمي تواند حصولي باشد؛ زيرا لازمه اثبات چنين علمي براي خداوند سبحان، اثبات ذهن در ذات الهي است، در صورتي که ذهن و علم حصولي ويژه نفوس متعلق به ماده است. حال اين سئوال مطرح است که آيا موجودات مادي مي توانند به علت خود و نيز به علة العلل خود، يعني خداوند متعال، علم حضوري داشته باشند، يا در مورد آنها بايد به علم حصولي بسنده کنيم و بگوييم موجودات مادي نسبت به علل هستي دهنده خود فقط از راه تحصيل علم، مي توانند شناخت پيدا کنند. منظور از علم حضوري، اين است که ذات معلوم نزد عالم حاضر بوده، عالم، وجود عيني آن را مي يابد. يعني چيزي را که عالم به آن علم پيدا مي کند، با تمام وجودش در محضر عالم حاضر باشد. حال آيا موجودات مادي نسبت به علة العلل چنين علمي دارند؟ جواب سئوال را اين گونه مي دهيم: الف) موجودات مجرد نسبت به خود علم حضوري دارند و خود را به صورت حضوري در مي يابند و اين هميشه براي ايشان حاصل و مشهود است؛ زيرا در مجردات، ترکيب و زمان و مکان راه ندارد تا يک جزء از آن از جزء ديگرش بي خبر باشد و بايد گفت ذات مجرد، از خودش جدا نيست تا از او غافل باشد و اين همان تعريف علم حضوري است. 2. انسان و تمام موجودات داراي نفس، داراي دو بعد مادي و ملکوتي اند ، چنانکه خداوند متعال در قرآن کريم مي فرمايد: فَسُبْحَانَ الَّذِي بِيَدِهِ مَلَکوتُ کلِّ شَيْءٍ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ. ب) از دو مقدمه ذکر شده نتيجه مي گيريم که تمام موجودات عالم از آن جهت که جنبه ملکوتي و تجردي دارند، نسبت به خود علم حضوري دارند، ممکن است موجودي مثل انسان مثلاً از دست خود غافل شود، ولي هميشه نسبت به خود و وجود خود علم حضوري دارد. ج) معلول هر چه دارد از علت است و علت همه آن چه معلول دارد، در درجه اعلي و قويتر داراست، پس چون تمام موجودات نسبت به خود علم حضوري دارند و همه کمالات معلول در علت است، پس در واقع علم حضوري معلول به خود علم حضوري معلول به علت است، به اندازه سعه وجودي و ظرفيت خود. پس تمام موجودات مادي به علت خود در اندازه خود علم حضوري دارند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه