چند نمونه از تقوای سیاسی را ذکر کنید؟

اخلاق سیاسى: به طور کلى از امور انسانى و اجتماعى تعاریف متعددى وجود دارد و اخلاق سیاسى نیز از این وضعیت مستثنى نیست، در عین حال اگر خواسته باشیم تعاریفى تا حدى جهان شمول و با ارزش مثبت از اخلاق سیاسى به دست دهیم مى توان گفت اخلاق سیاسى مجموعه اى از قواعد است که وجدان هاى پاک و آزاد انسانى به حسن یا لزوم رعایت آن در فعالیت هاى سیاسى حکم مى کنند و شایسته مى داند که کلیه بازیگران و فعالان سیاسى (چه در سطح داخلى و چه در سطح بین المللى)، در رقابت ها و تعاملات میان خود به منظور حفظ مصالح و منافع مشترک بدان عمل کنند البته این قواعد بعضاً از امورى نیست که با الزام قانونى و حقوقى همراه باشد و در صورت نقض هیچ مجازاتى به جز فشار افکار عمومى، به خطر افتادن مصالح و کاهش کرامت و اعتبار نقض کننده بر آن نیست. جهت روشن تر شدن موضوع مثالى را براى اخلاق سیاسى در سطح روابط بین المللى بیان مى نماییم: تا این اواخر سلاح اتمى، خاصیت بازدارندگى داشت و استدلالى که داشتنِ سلاح اتمى را توسط برخى کشورها مجاز مى نمود، این بود که سلاح هسته اى ایجاد بازدارندگى مى کند و براى کشور دارنده ى سلاح «مسؤولیت» ایجاد مى نماید و این استراتژى نوعى مسؤولیت اخلاقى را مطرح مى کرد و حتى اگر 5 سال پیش وزیر دفاع بریتانیا صحبت از این مى کرد براى حفظ امنیت بریتانیا از سلاح اتمى استفاده مى کنیم. جهان چنان اعتراض مى کرد که وى ناچار به عذرخواهى مى شد. ولى متأسفانه امروزه به دلیل زوال اخلاق سیاسى در روابط بین المللى این افراد بدون در نظر گرفتن «مسؤولیت» خود، به راحتى این گونه تهدیدها را در مورد به کارگیرى و استفاده از سلاح هاى اتمى به کار مى برند(زوال اخلاق سیاسى در روابط بین المللى، پیامد 11 سپتامبر/گفتگو با پیروز مجتهدزاده، روزنامه اطلاعات 15 و 16/4/81). از جمله اصول اخلاق سیاسى در روابط بین المللى عبارتند از احترام دولت ها به عهدنامه ها و رعایت آن ها و توجه به روح عدالت و شرف و کمک به دولت ضعیف و استفاده از رأفت و عطوفت در جنگ و نظایر آن که اخلاق و وجدان پاک بر آن حکم مى کند. اخلاق سیاسى در سطح داخلى میان گروهى و جناح هاى رقیب نیز به معناى رعایت امورى از قبیل احترام و حرمت یکدیگر، وحدت، امنیت و منافع ملى، اصول و قواعد بازى سیاسى، به کارگیرى ابزارهاى مشروع در تبلیغات حزبى و نیز تحمل و عدم انکار و تکفیر احزاب اسلامى و پرهیز از شیوه هاى غیراخلاقى و ظالمانه همچون بهتان، تخریب وجهه حریف و... مى باشد.مقام معظم رهبرى در رقابت ها و فعالیت هاى سیاسى از سوى افراد و تشکّل هاى سیاسى، شدیداً بر رعایت اخلاق و ارزش هاى اسلامى، مراعات اصول و محدودهاى مربوط به فعالیت هاى سیاسى و... تأکید دارند. به عنوان نمونه ایشان براى فعالیت هاى جناحى حدودى رامشخص نموده اند: 1- طرفداران هر کدام از جناح ها نباید سلیقه هاى جناحى خود را در عزل و نصب ها در گزینش ها و... دخالت دهند. 2- حفظ وحدت، تمامیت ارضى، حفظ امنیت و منافع ملى باید در فعالیت هاى جناحى در اولویت باشد تا دشمنان نتوانند از طریق تفرقه اندازى مصالح مسلمین را در خطر اندازند. 3- احترام متقابل به یکدیگر و دخالت ندادن حبّ نفس و هواهاى نفسانى در اتخاذ مواضع و فعالیت ها، (ر.ک: مجموعه رهنمودهاى مقام معظم رهبرى، ج 5، ص 300، 190، 171).{ در هر صورت التزام بازیگران سیاسى به مبادى و اصول اخلاقى (اخلاق آرمانى و اسلامى) در رقابت هاى سیاسى به عنوان مکانیزم هاى کنترل درونى به صورت بسیار مؤثرى قادر به تنظیم روابط و حفظ سلامتى رقابت سیاسى است. به همین خاطر است که مقولاتى چون «اخلاق رقابت» و یا «ادب رقابت سیاسى» مورد توجه تحلیل گران سیاسى قرار گرفته و به تناسب در جوامع مختلف طرح شده اند. اخلاق مى تواند چونان محافظى قوى در عرصه رقابت هاى سیاسى عمل نموده و از نفوذ پاره اى از بینش هاى ناسالم که فضاى رقابت سیاسى را مخدوش و ناسالم مى سازند، جلوگیرى نماید. گونه اى از رفتارها که حتى «سدّ قانون» (قوانین مربوط به فعالیت هاى احزاب و...) نیز توان مقابله با آن ها را ندارد. مهم ترین رفتارهایى که اخلاق و نه قانون مانع از بروز آن ها مى شود عبارتند از: 1ـ ترجیحات عقلانى. 2ـ ناچارى سیاسى(در این جا منظور از ترجیحات عقلانى، رجحان هاى عقل ابزارى است که بازیگر سیاسى بنا به محاسبه عقلانى و جهت دستیابى به منافع و اهداف خود، اقدام به نقض قانون مى کند، آن چه که مى تواند این گونه از محاسبات عقلانى را ریشه کن نمایند (خصوصاً در مواردى که نقض قانون، هزینه ى چندانى را به دنبال ندارد) اخلاق است. اخلاق با تأکید بر روى سجایاى شخصیتى از یک طرف و حرمت بخشیدن به قانون از طرف دیگر، مانع مى شود که بازیگران، به سوى مرزهاى غیرقانونى گرایش پیدا نمایند. لذا هر چه جامعه اخلاقى تر شود، قانون و قانون مدارى نیز تقویت شده و فعالیت هاى سیاسى سالم تر خواهد ماند 3. وجود حاشیه امنیتى(منظور از ناچارى سیاسى در این جا، اشاره به تئورى «محرومیت درون زا» است که معروف به منحنى «جى» مى باشد. از این منظر در حوزه رقابت سیاسى، اگر چنان چه رقیب در وضعیت ناامیدى کامل از آینده قرار گیرد، احتمال این که از روى ناچارانگارى سیاسى به برهم زدن قواعد بازى روى آورد، بسیار زیاد است. بدیهى است در چنین وضعیتى تنها اخلاق و مبادى اخلاقى است که مى تواند راه را بر بسط یأس سیاسى سد کرده، بازیگران را به تحمل و کناره روى با سعه صدر با امید به فردایى نامعلوم رهنمون شده، باب خشونت و منازعه را مسدود و بازیگران را ملزم به اطاعت از قانون سازد 4. فساد پنهانى. جهت اطلاع بیشتر ر.ک: درآمدى بر خطوط قرمز در رقابت هاى سیاسى، اصغر افتخارى، نشر فرهنگ گفتمان، چاپ اول، 1381، صص 367 - 376. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه