اسماء الله يا اسماء سبعه که نام هاي بزرگي است و به آن‌ها مفتاح العلوم مي‌گويند، کدامند؟

عدد اسماء الهي از حضرت رسول اکرم (ص) نقل شده که فرمودند: «همانا خداوند چهار هزار اسم دارد که هزار تاي آن را فقط خود و هزار اسم ديگر را خود و ملائکه وهزار ديگر را خود و ملايکه و انبيا و اما هزار بقيه را مؤمنين مي دانند که آنان سيصد تا از تورات و سيصد تا از انجيل و سيصد تا از زبور و صد تاي آن از قرآن که نود و نه تاي آن آشکار و يکي از آن اسامي مکتوم است و هر که آن را شمارش کند، داخل بهشت مي شود». تقسيمات اسماء استاد حسن زاده آملي اسماء را بر سه قسم مي داند: اسماء ذات ـ اسماء صفات و اسماء افعال. اسماء ذات عبارتنداز: الله، رب، ملک، قدوس، سلام، مؤمن، مهيمن، عزيز، جبار، متکبر، عليم، عظيم، ظاهر، باطن، اول، آخر، کبير، جليل، مجيد، حق، مبين، واجد، ماجد، صمد و متعالي. اسماء صفات عبارتنداز: حي، شکور، قهار، مقتدر، قوي، قادر، کريم. اسماء افعال عبارتنداز: مبدء، معيد، وکيل، باعث، مجيب، واسع، حسيب، مقيب، حافظ، معز، مذل، حکيم، عدل، لطيف، محيي، مميت، والي، تواب و منتقم. اسماء سبعة يا امهات اسماء از اسمايي که از صفحه اول ذکر شد، تعداد 7 اسم را از امهات اسماء يا اسماء سبعة دانسته اند که در مورد اين مقوله نظرات مختلفي وارد شده است، که به نمونه هايي از آنها اشاره مي شود: 1. در نظر اهل سنت، اسماء: حيات، علم، اراده، قدرت، سمع، بصر، کلام به عنوان «ائمة الاسماء» يا «ائمه سبعة» نامگذاري شده اند. 2. ابن عربي عارف مشهور اسماء سبعة را، امهات اسماء دانسته اند و مقدم و مسلط بر بقيه اسماء دانسته اند و آنها را کليد فهم اسماء ديگر دانسته اند. که عبارتنداز: حّي، عليم، مريد، قايل، قادر، جواد، مقسط. 3. خوارزمي و امام خميني(ره) امهات اسماء را به اعتبار محصور بودن چهار تا مي دانند که عبارتنداز: اول، آخر، ظاهر و باطن. 4. به اعتبار ديگر، برخي نام هاي بزرگ و امهات اسماء را در الله، رحمن و رحيم مي دانند. چنان که حق سبحانه و تعالي مي فرمايد: قُلِ ادْعُواْ اللّهَ أَوِ ادْعُواْ الرَّحْمَنَ أَيًّا مَّا تَدْعُواْ فَلَهُ الأَسْمَاء الْحُسْنَى؛ بگو خدا را بخوانيد، يا رحمان را بخوانيد، هر کدام را بخوانيد (ذات يکتاي او را خوانده ايد) نيکوترين نام ها (که اين دو نام هم از آنهاست) فقط ويژه اوست...» اسماء سبعة و مفتاح العلوم و در مورد اين که اين اسماء سبعة همان مفتاح العلوم باشد، در همين منابع اشاره به (مفتاح العلوم) بودن اين اسماء شده است و همين تعبيري که ابن عربي ذکر مي کند که کليد فهم و دانستن ساير اسماء باشد نشان بر اين است. معاني امهات اسماء يا اسماء سبعة مذکور در فوق الله: ذاتي که مستجمع جميع اسماء و صفات و کمالات و خيرات است. زيرا صرف جمال و محض خير است. بصير: بيناي بنيان پنهان و آشکار، بيناي هميشگي. حّي: خداوند زنده، هميشه بيش از همه زندگان زنده، و بر زندگاني و زندگان خداونده، هم فاني گردند و او ماند زنده باقيست به بقاي ازلي، حّي است به حيات ازلي، نه چون حيات آفريدگان. أول: نخست آن که هميشه بوده، او به وجود مي آورد و او فاني مي گرداند. آخر: آن که هميشه باشد و آن که باقي ماند بعد از فناي هر چيز. باطن: عالم سر و خفيّات و به قولي پوشيده از ديدگان خلايق و اوهام ايشان است، چنان که هيچ وهمي بدان احاطه نيابد. رحمن: يعني خدايي که با عطوفت خود به خلق روزي مي دهد، و مواد رزق را از آنها قطع ننمايد. رحيم: خداوند بسيار مهربان نسبت به بندگان مؤمن خويش است. سميع: داننده هر چيز، شنوا، دانا و شنواي هر مسموعي و رازي و پنداري بذاته. ظاهر: کيست که بادي و شروع کننده نخست در افعال خود باشد و خداوند با اين صفت ممکن نيست که کسي وجود او را منکر شود، و يا به ثبوت او انکار ورزد. عليم: يعني موجودي که عالم به سرائر و خفيّات و پنهاني ها باشد، که حتي علم خلق هم به آن نرسد، و اين کلمه فعيل است به عنوان صيغه مبالغه در کمال علم. قادر: صاحب مجمع البيان مي گويد: يعني اندازه گيري نموديم آفرينش و خلقت او را، از لحاظ کوتاهي قد يا درازي آن و از لحاظ مذکر بودن يا مؤنث بودن آن، پس چه نيکو مقدّر و اندازه گيرنده اي هستيم. جواد: بسيار جود، و اين بر خدا اطلاق گردد به خلاف سخيّ. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه