پرسشگر محترم؛ مهمترین وظیفه ی شما تلاش براى آشنا ساختن مادرتان با نماز است که کارى بس ارزشمند و مورد پسند است. دعوت مردم به آشنایى با خداوند و عبادت او، از برجسته ترین و متعالى ترین امور است.

پرسشگر محترم؛ مهمترین وظیفه ی شما تلاش براى آشنا ساختن مادرتان با نماز است که کارى بس ارزشمند و مورد پسند است. دعوت مردم به آشنایى با خداوند و عبادت او، از برجسته ترین و متعالى ترین امور است. براى ترغیب و تشویق به نماز، در آغاز بایستى ببینید آیا مادرتان از لحاظ شناختی و فکری دارای مشکل خاصی است، که در این صورت با برطرف کردن آن به او کمک کنید. و یا اینکه شاید به طور کلی شناخت و درک درستی نسبت به اصول دین که مسائلی عقلی هستند ندارد، که در این صورت ابتدا باید این اصول عقلانی و زیربنایی را در او به طور صحیح و کامل درست نمود تا در نتیجه بتوان او را به سمت نماز که عبادتی مترقی و تمام است هدایت نمود. زیرا دیدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستى، انسان، معاد و... امورى است که داراى نتیجه مستقیم بر عملکرد فرد است. بنابراین باید به تقویت و اصلاح این مبانى کوشید. اما اگر خلأ عمده اى که موجب ترک نماز شده، مشکل فکرى در فلسفه نماز است به پر کردن این خلأ فکری بپردازید. البته اصلاح و تصحیح اندیشه کار آسانی نیست و نیازمند فرصتی طولانی و نیز استفاده از روش های اصولی و تدابیر خردمندانه است. شما باید از راه های مختلف انگیزه ایشان را تقویت کنید. براى نمونه باید با زبانى خوش و همراه با محبت به وی تفهیم کنید که: نماز نیاز روحى و روانى هر انسانى است؛ زیرا آدمى بدون یاد خدا گم گشته اى حیران در ظلمت سراى جهان است. قرآن کریم می فرماید: «الا بذکر اللّه تطمئن القلوب؛ (رعد، 28) تنها با یاد خدا دلها آرام می گیرد» و هیچ چیز دیگری باعث آرامش درونی انسان نمی شود و بدون شک نماز یکی از بالاترین مصادیق ذکر و یاد خداست. نماز دعوت کننده انسان به خیر است. نمازهاى پنجگانه همانند چراغ هایى هستند که در مسیر طولانى و پیچ در پیچ و ظلمانى زندگى مسیر انسان را مشخص مى سازند و او را به راه مى خوانند تا اسیر دیو و دد نگردد و متاع خویش را به دزدان واننهد. نماز زیر بناى تشکیل جامعه اسلامى و تشکل آن است. هنگامى که در ساعات معین همه مسلمانها رو به یک قبله مى ایستند و با اذکار و حرکاتى معین به درگاه خدا عبادت مى کنند. عالى ترین هماهنگى عمیق در پرتو عبادت الهى در مسلمانان شکل مى گیرد و... نماز، عملى است که در مجموعه عقیده توحیدى، داراى معنا و فلسفه است. پس در آغاز بایستى این مجموعه شناخته شود تا نماز جایگاه خود را در ذهن و اندیشه فرد باز نماید. در بینش توحیدى اسلام و دیگر ادیان الهى، انسان موجودى است که به سوى کمال و لقاى پروردگار در حرکت است. «انا للّه و انا الیه راجعون؛ از خدائیم و به سوى او باز مى گردیم». حال در این مسیر، ابزارهایى به مدد انسان مى آید، تا او از فراموش کردن مسیر و هدف باز دارد که از مهم ترین آنها «نماز» است. «اقم الصلوة لذکرى؛ نماز را براى یاد من بپا دار». آدمى بدون نماز راه را گم خواهد کرد. نمازهاى پنج گانه همانند چراغ هایی هستند که مسیرى طولانى و پر خطر را روشن کرده اند تا کسى راه را گم نکند و به بیراهه و سقوط کشانده نشود. آنچه که موجب مى گردد و برخى از نماز، رویگردان باشند و یا نسبت به آن تساهل کنند، ندانستن فلسفه نماز و یا درکى غلط از آن است. برخى چنین مى پندارند که نماز انسان، نیازى را از خداوند برطرف مى کند که البته خیالى واهى است. خداوند نیازى به هیچ مخلوقى ندارد. ازاین رو آنچه که به عنوان عبادات بر آن تأکید شده، جملگى در جهت کمال انسان است. نماز داراى آثار و فلسفه هاى متعدد دیگرى نیز هست که باید با مطالعه در این زمینه سعى کنید آمادگى بیشترى براى مقابله با چنین افکارى در خود پدید آورید. دوست خوبم! رفتار شما با مادرتان نیز باید به گونه اى باشد که تحت تأثیر اخلاق، عواطف و نحوه برخوردتان قرار گیرد و به افکار و اندیشه هاى شما - به عنوان یک فرد نماز خوان مذهبى - علاقه مند شود و با نفوذ در قلب و دل او، بتوانید تغییرى در فکر واندیشه وى ایجاد کنید. در واقع یکى از بهترین راههاى جذب ایشان به طرف امور معنوى از جمله نماز، ایجاد رابطه ى دوستانه و صمیمى، با حفظ شأن و منزلت او است. لذا سعی کنید به مادر خود، بسیار محبت کرده، محاسن او را بزرگ بشمارید و بیان کنید. راه دیگر این است که کتاب هایى که در این زمینه تألیف شده است مانند کتاب «راز نماز از آقاى محسن قرائتى» یا کتاب «از ژرفاى نماز از آیت الله خامنه اى» و... را برایشان تهیه کنید تا با مطالعه این کتاب ها سطح آگاهى او نسبت به نماز و اهمیت آن و نقش آن در زندگى انسان بیشتر شود. سوم این که سعی کنید دست روى نقاط ضعف او نگذارید. بلکه جنبه هاى مثبت او خصوصا کارهایى که مربوط به نماز مى شود و هر رفتارى که او براى نماز انجام مى دهد را مورد توجه قرار دهید تا کم کم علاقه او به نماز بیشتر شود. *همچنین توجه به نکات زیر می تواند کارساز باشد: 1. از سرزنش کردن ایشان به شدت اجتناب کنید؛ زیرا هر چه سرزنش زیادتر شود آتش لجاجت شعله ورتر می گردد؛ و مهمتر اینکه مادر شما حق بزرگی به گردن شما دارد و نباید با تندی و سرزنش، موجب تضییع حقوق ایشان شوید. 2. کارهای مثبت او را با اعمالی همچون بوسیدن دست و هدیه گرفتن بزرگ کنید. 3. سعی کنید با اقوام و دوستانی که مؤمن هستند، بیشتر ارتباط داشته باشند. 4. در حق ایشان دعا کنید و از خدا بخواهید که او را در مسیر صحیح هدایت کند. 5. بر اساس آیات و روایات اهمیت و ماهیت نماز را از دیدگاه قرآن و معصومین (علیهم السلام) بیان نمائید. (1) 6. یاد آوری نمائید که اگر بر فرض خواندن نماز، واجب نباشد و یا کار درستی نباشد؛ آنهایی که نماز می خوانند در برابر آنهایی که نماز نخوانده اند چیزی را از دست نداده اند (چون به غیر از مدت کوتاهی که در روز برای نماز گذاشته اند مانند بقیه مردم از این دنیا بهره برده اند)؛ اما اگر آنچه را که نماز خوانها می گویند درست باشد (که قطعا نیز همینگونه است) کسانیکه نماز خوانده اند نجات یافته اند و آنهایی که نماز نخوانده اند چیزی جز هلاکت و نابودی ابدی نسیبشان نخواهد شد. 7. بیان تأثیرات منفى ترک نماز با استفاده از روایات بیان شده توسط اهل بیت (علیهم السلام) در این زمینه بسیار موثر است. به خصوص اگر به روش غیرمستقیم ارائه گردد و موجب تنبه و موعظه کردن را فراهم سازد. (2) 8. هر از چند گاهی (همچون شب های جمعه) سری به قبرستان و گذشتگان بزنید و به ایشان گذر عمر و مرگ و بیهوده نبودن جهان هستی را یاد آور شوید که این امر علاوه بر اینکه تاثیر بسزایی در کاهش روحیه تکبر و غرور دارد انسان را به فکر و عبرت اندوزی فرو خواهد برد. 9. از اتفاقات پیرامونی خود جهت راهنمایی وی استفاده کنید به عنوان مثال شنیدن خبر مرگ ناگهانی دوستان و آشنایان و فامیل، معمولا بسیار بر روی افراد تاثیر می گذارد و شما می توانید در چنین موقعیت هایی متذکر شوید که مرگ معلوم نیست چه موقع به سراغ ما بیاید و چه بسا فرصت جبران گذشته را به ما ندهد و اگر ما دست خالی به ان دنیا برویم سرنوشت بسیار بدی پیدا خواهیم کرد ؛ پس چه خوب است تا زنده ایم فرصت را غنیمت شمرده و برای خود ره توشه ای ذخیره نمائیم. 10. از داستانهای عبرت آموز بهره بگیرید که می توانید به کتابهای ذیل مراجعه نمائید. * داستانها و حکایتهای نماز (یک) - مؤلف: رحیم کارگر محمدیاری- ناشر: ستاد اقامه نماز * داستان نماز عارفان - مؤلف: سید مهدی شمس الدین - ناشر: ستاد اقامه نماز * بهترین پناهگاه - مؤلف: رحیم کارگر محمدیاری - ناشر: ستاد اقامه نماز 11. از اصول و عقایدی که تا کنون نسبت به آنها پایبندی خود را حفظ نموده بهره کافی را ببرید مثلا ممکن است وی ارادت خود را نسبت به امام حسین علیه السلام حفظ کرده باشد لذا شما می توانید با بیان داستان عاشورا بگوئید که ایشان در بدترین شرایط، در اول وقت نماز خواند پس چه جوابی به امام خواهیم داشت اگر از ما بپرسد که من در چنین شرایطی نمازم را ترک نکردم چرا تو که ادعای محبت من را داری با وجود آرامش و تمامی امکانات رفاهی نمازت را نمی خواندی؟ و یا ممکن است کسی چون به شفاعت معصومین (علیهم السلام) اعتقاد دارد بگوید که ما چون شیعه هستیم هر کار بکنیم بالاخره مورد شفاعت ائمه علیهم السلام قرار می گیریم و بهشتی می شویم! در پاسخ به وی بگوئید: امام صادق علیه السلام در آخرین لحظات مرگ خود دستور داد تمامی خویشاوندانش را جمع نمودند و به انها فرمود «ان شفاعتنا لا تنال مستخفا بالصلاة» بشفاعت ما نخواهد رسید کسى که نماز خود را سبک شمارد. (بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج 47، ص: 8) 12. تلاش کنید از نماز بزرگان و شخصیت ها نخبه های علمی، فرهنگی و ورزشی در نزد ایشان صحبت کنید؛ مثلًا حضرت على (علیه السلام) با همه شخصیت و گرفتارى هایى که داشتند، چگونه و با چه اشتیاقى به اقامه نماز مى پرداختند. همچنین گرایش رجال بزرگ سیاسى، علمى همچون شهید رجایی ، شهید بابایی و... به نماز را، به ایشان گوشزد کنید. * در پایان جهت رسیدن به نتیجه مطلوب و عملی شدن آنچه تا کنون گفته شد نکاتی را حتما باید لحاظ نمائید: 1- دعوت به نماز و مطالب مندرج در این نوشتار برنامه هایی عملی می باشد که پیاده نمودن آنها نیاز به صبر، حوصله و زمان می باشد. بنابراین تمامی آنچه گفته شد را به عنوان یک مقاله و یا مطلب علمی نباید یکجا مطرح کرد بلکه هر کدام از این موارد را به تناسب موقعیت و در فرصتهای مناسب به مرور زمان پیاده شود. 2- در هیچ یک از مراحل گفته شده از برخورد نیک و ملاطفت آمیز و احترام نهادن دور نشوید. اگر رابطه شما با مادرتان اکنون به جبهه گیرى و حساسیت نشان دادن و صف آرایى منتهى شده است براى مدتى سکوت کرده و حرفى به او نگویید و به دنبال اجراى روش غیرمستقیم باشید و به شکلى از همکارى افراد دیگر بهره مند شوید. 3- به شخصیت او به خصوص در جمع، احترام بگذارید و به هیچ وجه به وى امر و نهى نکنید. 4- کسی که دیگران را به نماز خواندن دعوت می‌کند اعم از پدر و مادر و خواهر و برادر و دوست و مربی و معلم و... باید خود اهل نماز باشد و به آن اهمیت بدهد مثل خواندن نماز به جماعت و در اول وقت، به گونه‌ای که این اهمیت دادن به نماز در اخلاق و رفتار وی اثر گذاشته باشد. اگر دعوت کننده به نماز خودش یک فرد بی نظم و ناموفق در کار خود، بی اهمیت به مسائل بهداشتی و... باشد، مسلماً دعوت او به نماز تأثیر چندانی نخواهد داشت. پیروز و موفق باشید. *پی نوشت ها ------------- (1) نماز در آیات قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام جایگاه ویژه ای دارد که به برخی از آنها اشاره می نمائیم الف: نماز در آیات - به پاداشتن نمازهاى یومیّه، موجب پوشش گناهان: وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَیِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ ذلِکَ ذِکْرى لِلذَّاکِرینَ (هود : 114) در دو طرف روز، و اوایل شب، نماز را برپا دار؛ چرا که حسنات، سیئات(و آثار آنها را) از بین مى برند؛ این تذکّرى است براى کسانى که اهل تذکّرند! - به پا داشتن نماز، از موانع حُزن و اندوه در آخرت: إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ ) البقرة : 277) کسانى که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند و نماز را برپا داشتند و زکات را پرداختند، اجرشان نزد پروردگارشان است؛ و نه ترسى بر آنهاست، و نه غمگین مى شوند. - نماز ذکر و یاد خداوند است. إِنَّنی أَنَا اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ أَنَا فَاعْبُدْنی وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری (طه : 14) من«اللَّه» هستم؛ معبودى جز من نیست! مرا بپرست، و نماز را براى یاد من بپادار! - تنها با ذکر و یاد خدا دلها آرامش مى یابد! الَّذینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ (الرعد : 28) آنها کسانى هستند که ایمان آورده اند، و دلهایشان به یاد خدا مطمئن(و آرام) است؛ آگاه باشید، تنها با یاد خدا دلها آرامش مى یابد! - نماز (انسان را) از زشتیها و گناه بازمى دارد. اتْلُ ما أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنَ الْکِتابِ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ لَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ (العنکبوت: 45) آنچه را از کتاب (آسمانى) به تو وحى شده تلاوت کن، و نماز را برپا دار، که نماز(انسان را) از زشتیها و گناه بازمى دارد، و یاد خدا بزرگتر است؛ و خداوند مى داند شما چه کارهایى انجام مى دهید! - نماز بهترین کمک کار انسان در برابر مشکلات. یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرینَ (البقرة: 153) اى افرادى که ایمان آورده اید! از صبر (و استقامت) و نماز، کمک بگیرید! (زیرا) خداوند با صابران است ب: نماز در روایات - اولین چیزی که در قیامت بر آن محاسبه می شود نماز است. پیامبر خدا (صلی الله علیه و اله) فرمود: بهترین واجبات پس از شناخت (خدا) نماز است. نماز نخستین چیزى است که بنده را براى آن مورد حساب قرار مى دهند، اگر پذیرفته شد سایر اعمال نیز پذیرفته مى شود و اگر پذیرفته نشد بقیّه اعمال نیز پذیرفته نمى شود. (الکافی ج 3 ص 268 ) - نقش نماز در دین همچون ستون خیمه است. رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: نقش نماز، چون نقش ستون خیمه است، چون ستون استوار ماند، طنابها و میخها و پوشش پایدار مى ماند و اگر ستون بشکند نه طنابى و نه میخى و نه پوششى باقى مى ماند . (پیام پیامبر، ترجمه فارسى، ص: 667) - نماز شوینده گناه است. رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: «وصف نمازهاى پنجگانه چون وصف رود پر آب جارى بر در (خانه) کسى از شماست که هر روز پنج بار در آن (خود را) مى شوید. (پیام پیامبر، ترجمه فارسى، ص: 667) (2) پیامدهای منفی دنیوی و اخروی ترک نماز از لسان روایات - ترک نماز، از عوامل جهنّمى شدن آدمى: یکی از سؤال هایی که بهشتیان از جهنمیان می پرسند در خصوص علت جهنمی شدن آنها می باشد که آنها ریشه و علت اصلی چنین عقوبتی را ترک نماز مطرح می نمایند . خداوند متعال این مکالمه را چنین بیان داشته : فی جَنَّاتٍ یَتَساءَلُونَ (40) عَنِ الْمُجْرِمینَ (41) ما سَلَکَکُمْ فی سَقَرَ (42) قالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ (43) (سوره المدثر) آنها در باغهاى بهشتند، و سؤال مى کنند... (40) از مجرمان: (41) چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت؟!» (42) مى گویند: «ما از نمازگزاران نبودیم، (43( - اعراض کننده از نماز؛ در دنیا زندگی پرمشقتی داشته و در قیامت کور محشور می شود . خداوند متعال نماز را به عنوان ذکر و یاد الهی معرفی نموده و بیان داشته است : وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری (طه: 14) «و نماز را براى یاد من بپادار!» و در آیات دیگری از قرآن برای این ذکر و یاد خدا ویژگی هایی مطرح نموده است از جمله اینکه یا ذکر و یاد الهی است که دلها آرام می گیرد أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ (الرعد : 28) «آگاه باشید، تنها با یاد خدا دلها آرامش مى یابد!» و در آیه دیگر تصریح نموده هرکس از یاد الهی رویگردان شود زندگی سختی داشته و در قیامت کور محشور می شود آنجا که می فرماید : وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْکاً وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَعْمى (طه : 124) «و هر کس از یاد من روى گردان شود، زندگى (سخت و) تنگى خواهد داشت؛ و روز قیامت، او را نابینا محشور مى کنیم!» بنا بر آنچه در این آیات الهی ذکر گردیده کسیکه نماز نمی خواند علاوه بر از دست دادن آرامش در این دنیا؛ زندگی سختی داشته و در قیامت کور محشور می شود. - بی نماز در حقیقت دین ندارد. بَیْنَ الْعَبْدِ وَ بَیْنَ الْکُفْرِ تَرْکُ الصَّلَاةِ فاصله بین بنده و کفر ترک نماز است (جامع الأخبار، ص: 74) (پیام پیامبر، ترجمه فارسى، ص: 665) - بی نماز خود را از یاری خداوند محروم می کند. کسیکه نماز می خواند در هر نمازی با گفتن «ایاک نعبد و ایاک نستعین » (پروردگارا فقط تو را می پرستیم و فقط از تو یاری می جوییم ) از خداوند طلب یاری می جوید اما بی نماز خود را از این یاری محروم می نماید . - ترک نماز موجب باطل شدن اعمال نیک انسان می گردد : رسول خدا صل الله علی وآله فرمودند : مَنْ تَرَکَ صَلَاتَهُ حَتَّى تَفُوتَهُ مِنْ غَیْرِ عُذْرٍ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ کسیکه بدون دلیل نمازش را رها کند تا اینکه قضا شود بدرستیکه اعمالش را باطل کرده است (جامع الأخبار، ص: 73) - شیطان بر تارک الصلاه مسلط شده و او را دچار گرفتاریهای بزرگ می کند. رسول خدا صل الله علی وآله فرمودند: لَا یَزَالُ الشَّیْطَانُ یَرْعَبُ مِنْ بَنِی آدَمَ مَا حَافَظَ عَلَى الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ- فَإِذَا ضَیَّعَهُنَّ یَجْتَرِئُ عَلَیْهِ وَ أَوْقَعَهُ فِی الْعَظَائِمِ همواره شیطان از بنی آدم گریزان است مادامی که بر نماز های پنج گانه محافظت می نماید اما هنگامیکه آنها را ضایع نمایع بر او جرأت پیدا کرده و او را دچار گرفتاریهاى بزرگ مى کند. (جامع الأخبار، ص: 74) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه