سؤ ال شما دو بخش دارد :۱- عبادت در برزخ؟ ۲-عبادت در آخرت؟ عبادت در برزخ: قبل از شروع دربحث, غفلت ازاین نکته نشود, که آنجا دیگر عالم تکلیف نیست؛ وعبادت شخص در صورت توفیق, برای رسیدن به کمالات خاصَه در « نظام برزخی» است. ما, در نصوص صراحتی راجع به عبادت در « عالم برزخ »و یاحتی «عالم آخرت» نیافتیم, ولی می توان چنین گفت: قبرو برزخ در واقع باطن همین حیات دنیوی است .و به تعبیر بهتر؛ عالم انسان در برزخ وقبر, ظهور باطن انسان است.

سؤ ال شما دو بخش دارد :1- عبادت در برزخ؟ 2-عبادت در آخرت؟ عبادت در برزخ: قبل از شروع دربحث, غفلت ازاین نکته نشود, که آنجا دیگر عالم تکلیف نیست؛ وعبادت شخص در صورت توفیق, برای رسیدن به کمالات خاصَه در « نظام برزخی» است. ما, در نصوص صراحتی راجع به عبادت در « عالم برزخ »و یاحتی «عالم آخرت» نیافتیم, ولی می توان چنین گفت: قبرو برزخ در واقع باطن همین حیات دنیوی است .و به تعبیر بهتر؛ عالم انسان در برزخ وقبر, ظهور باطن انسان است. وباطن هرانسانی با مرگ وورود به برزخ برای او ظاهر می گردد وبا توجه به این نکته ؛که در عالم برزخ «تکامل برزخی » وجود دارد و هر چند آن نتیجه حرکت آدمى در دنیا است؛ ولى دنباله و تداوم آن، به شمار مى رود و این حرکت در جهت سیر به سوى خدا است تا بر اثر آن« معایب و نقایص» را از دست بدهد و با کسب« کمالات،و قابلیت ها» و خصوصیات جدید، لیاقت ورود به عالم حشر را پیدا مى کند و احکامى متناسب بااحکام و آثار نظام حشرى را دارا شود. از این رو شاید بتوان گفت «عبادت» در برزخ وجود دارد ولی درقالب وشکل خودش؛ یعنی:اولا ,چنانکه گفتیم عالم آخرت نیزعا لم تکلیف نیست, عبادت نیز در آنجا ظهور ملکات نفس مومن و دنباله حرکت درجهت سیر به سوی خداست,( إنَا للَه وانَا الیه راجعون) ثانیا: درقرآن آیاتی وجود دارد که دال بر تزکیه ی برخی از انسان ها در قیامت است( گر چه موضوع بحث در عبادت است ولی از این جهت که عبادت با تزکیه وپاک شدن انسان ارتباط دارد می تواند شاهد بر مطلب باشد) : «إن الذین یشترون بعهدالله و أیمانهم ثمنا قلیلا اولئک لا خلاق لهم فی الاخره و لا یکلمهم الله و لا ینظر الیهم یوم القیامه و لا یزکیهم و لهم عذاب الیم » «کسانی که عهد و پیمان خدا و سوگندهای خود را به بهای ناچیزی می فروشند آنان را در آخرت بهره ای نیست ; و خدا روز قیامت با آنان سخن نمی گوید و به (نظر رحمت به ) ایشان نمی نگرد و (آنان را) پاکشان نمی گرداند و عذابی دردناک خواهند داشت »(آل عمران / 77) جمله : و پاکشان نمی گرداند» دلیل بر این است که برخی از انسان ها در آخرت مشمول تزکیه و پاک کردن الهی می شوند, یعنی خداوند در آخرت آنها را از ناپاکی ها پاک می سازد. همین پاک شدن نوعی کمال برای این دسته از انسان هاست . به عبارت دیگر انسانی که در طول حیات دنیوی خود با عبادت و بندگی در تزکیه ی نفس خود کوشیده است , خداوند متعال پس از مرگ نیز او را تزکیه می کند. و این تزکیه ی پس از مرگ پاداش و ادامه ی همان تزکیه ای است که او در دنیا انجام داده است . تعبیر به تزکیه انسان ها در روز قیامت در آیات دیگری نیز آمده است ,همچنین آیاتی که دال بر هدایت راه پس از ورود مؤمنان به بهشت است : « فاما الذین آمنوا بالله و اعتصموا به فسیدخلهم فی رحمه منه و فضل و یهدیهم الیه صراطا مستقیما» « و اما آنان که به خدا گرویدند و به او تمسک جستند, به زودی خدا آنان را در جوار رحمت و فضل خویش درآورد و ایشان را به سوی خود, به راهی راست هدایت کند » (نساء / 175) این آیه دلالت دارد بر این که مؤمنان پس از ورود به بهشت , به راه مستقیمی هدایت می شوند و هدایت راه حتما در پی خود حرکت در راه را دنبال خواهد داشت و حرکت در راه به معنای به کمال رسیدن است واین حرکت وبه کمال رسیدن با عبادت خدا نیز بی ارتباط نیست, در آیات دیگری نیز هدایت پس از ورود به بهشت تأکید شده است , حج / 23 – 2ثالثا: دربعضی از نصوص روایی این مطلب آمده است:-- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: عَدَدُ دَرَجِ الْجَنَّةِ عَدَدُ آیِ الْقُرْآنِ فَإِذَا دَخَلَ صَاحِبُ الْقُرْآنِ الْجَنَّةَ قِیلَ لَهُ اقْرَأْ وَ ارْقَ لِکُلِّ آیَةٍ دَرَجَةٌ فَلَا تَکُونُ فَوْقَ حَافِظِ الْقُرْآنِ دَرَجَةٌ- « درجات بهشت به عدد آیات قرآن است، حافظ قرآن وقتی وارد بهشت می شود به او گفته میشود که بخوان وبالا برو( واومی خواند وبالا می رود) پس به بالاترین درجات می رسد.» - در این حدیث شریف نیز امکان بالا رفتن درجه تا یید شده است .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه