زمانی که آب از تنور فوران کرد در زمان حضرت نوح(ع) و جهان زیر آب رفت آیا مردمانی در جای دیگر زندگی می کردند و غرق شدند و از دعوت حق اطلاع داشتند؟ لطفا توضیح دهید.

در این که طوفان حضرت نوح(ع) جهانی بوده یا منطقه ای، هر دو نظر شواهد و دلایلی دارد. به هر حال اگر جهانی بوده در حدی بوده که دعوت نوح به آنها رسیده . اگر هم منطقه ای بوده که یقینا دعوت و اتمام حجت متوجه همه آنها شده است. برای مطالعه بیشتر درباره منطقه ای بودن طوفان یا جهانی بودن آن، رک تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج9، ص100علامه مى گوید: معروف بین علماى شیعه این است که رسالت حضرت نوح علیه السلام جهانى بود و روایاتى از اهلبیت علیهم السلام بر عمومى و جهانى بودن رسالت آن حضرت دلالت مى کنند و همین روایات دلالت مى کند بر این که پیامبر اولى العزم که نوح، ابراهیم، موسى، عیسى و حضرت محمدصلى الله علیه وآله هستند، براى همه مردم مبعوث شده اند. (همان، ص 259)ولى علماى اهل سنت دو گروه هستند: گروهى معتقد به جهانى بودن رسالت حضرت نوح هستند و گروهى معتقد هستند که حضرت نوح فقط براى قوم خودش مبعوث شده بود نه براى همه مردم کره زمین. (همان، ص 260) علامه مى گوید: جهانى بودن دعوت و رسالت حضرت نوح مستلزم این است که عذابى که بر قوم نوح نازل شد، عذاب عمومى باشد و وقتى که عذاب عمومى شد، طوفان هم عمومى و جهانى مى شود. (همان، ص 264). علامه در ادامه سخنش به نقل از تفسیر المنار مى گوید: هدف قرآن از آوردن داستان نوح علیه السلام بیان مسائل تاریخى نیست و براى همین قرآن به جزئیات طوفان نپرداخته است. (همان، ص 265) علامه طباطبایى در پایان مى گوید: حقّ این است که ظاهر آیات قرآن این است که طوفان، جهانى بوده و همه کره زمین را آب گرفت و همه انسانها غرق شدند و تاکنون دلیلى یافت نشده که ما را وادار به دست کشیدن از این ظهور بکند. (همان، ص 266). در المیزان، مقاله آقاى دکتر سحابى درباره طوفان نوح و مسائل مربوط به کره زمین را آورده است. (ص 266) اگر مانند علامه طباطبائى، به جهانى بودن طوفان قائل شویم، باید این نکته را به خاطر داشته باشیم که طوفان حضرت نوح علیه السلام، یک پدیده طبیعى نبود تا همه زوایاى گوناگون آن براى محقق و پژوهشگر روشن باشد بلکه این واقعه، یک واقعه خارق العاده و مانند معجزات پیامبران بوده است و براى همین سوالات متعددى براى انسان پیش مى آید و بدون پاسخ مى ماند. اگر به ما بگویند که به درخواست پیامبر، درخت بزرگى در برابر چشمان مردم از جاى خود کنده شد، به نزد پیامبر آمد، به پیامبر سلام کرد و دوباره به محل خود برگشت و یا اینکه آن درخت دو نیمه شد و هر نیمه اى جداگانه نزد پیامبر آمد و به رسالت او شهادت داد و به جاى خود بازگشت، سؤالات گوناگونى براى ما مطرح مى شود و بدون پاسخ مى ماند چون ما روى علل و اسباب عادی کار کرده ایم و از علل و اسباب پنهان خبر نداریم. طوفان نوح هم یک امر خارق العاده است و نمى توان آن را با روشهاى عادى و معمولى درک کرد. بارش باران و جوشش چشمه هاى کره زمینى، ساختن کشتى به کمک خدا و نجات مؤمنان همه این حوادث، خارق العاده بوده نه یک رویداد طبیعى و معمولى. پس نباید توقع داشته باشیم که مسأله طوفانِ جهانى را به این آسانى مى توانیم درک کنیم.نویسندگان تفسیر نمونه هم آورده اند که از ظاهر بسیارى از آیات بر مى آید که طوفان نوح حادثه اى بوده براى سراسر روى زمین. (ج 9 ص 102 چاپ اول) در این تفسیر شش دلیل براى جهانى بودن طوفان ذکر شده است: ظاهر آیات قرآن، مآخذ تاریخى، دوران بارانهاى سیلابى در تاریخ طبیعى زمین، تحولات محور کره زمین، سوار کردن نر و ماده از هر حیوانى و محل زندگى حضرت نوح علیه السلام. (ص 102). اگر طوفان را جهانى بدانیم یکى از سؤالاتى که به ذهن مى آید این است که آبهاى کره زمین به اندازه اى نیست که بتواند همه ارتفاعات و قله هاى کره زمین را فرا بگیرد، پس باید طوفان را جهانى ندانیم. در جواب این سؤال باید گفت: این طوفان، یک امر خارق العاده و معجزه مانند است و خداوند متعال مى تواند به همین آبها همه ارتفاعات و قله ها را زیر آب ببرد و چون همه اسباب و علل و را نمى شناسیم، به چگونگى این عمل خدا پى نمى بریم.یکى از سؤالاتى که پیش مى آید این است که اگر طوفان جهانى باشد و حضرت نوح بخواهد از هر حیوانى نر و ماده اى بر دارد و سوار کشتى کند، در این صورت باید کشتى، خیلى بزرگ باشد تا آنهمه حیوان را جا بگیرد و چون کشتى به آن بزرگى را نمى توان ساخت باید گفت که از هر حیوانى نر و ماده بر نداشته بلکه فقط از منطقه سکونت خودش برداشته است. در پاسخ این سؤال باید گفت: طوفان، جهانى بود ولى حضرت نوح لازم نیست که از همه حیوانات دو جفت بر دارد بلکه آن حضرت براى اینکه نسل حیوان منقرض نشود از حیوانات منطقه سکونت خود، نر و ماده اى را برداشت تا پس از نجات از آنها استفاده کنند. چنین نبوده که از همه جاى جهان آن روز، از حیوانات بیابانها و شهرها نر و ماده اى آورده باشند. پس لازمه جهانى بودن طوفان این نیست که حتماً از همه حیوانات کره زمین نر و ماده اى بردارند بلکه حیوانات محل سکونت نوح بوده است. توجه داشته باشیم که این کشتى که حضرت نوح ساخت یک کشتى معمولى نبوده بلکه یک امر خارق العاده و معجزه بوده است. کشتى بزرگ و شگفت آور بود نه کشتى معمولى.به این نکته توجه داشته باشیم که آنچه مسلم و یقینى است این است که طوفان روى داده و مردم آن عصر با آن طوفان عذاب دیده اند و عده اى با کشتى از آن طوفان نجات یافته اند ولى درباره خصوصیات این طوفان و آن کشتى اطلاعات یقینى در دست نیست. نمى توانیم قسم بخوریم که این طوفان جهانى بود یا منطقه اى؟ و نمى توانیم درباره خصوصیات آن کشتى اطلاعات صددرصد یقینى به دست بیاوریم.یکى از سؤالاتى که در این زمینه به ذهن مى آید این است که قرآن در آیه اى مى گوید: «و لقد تَرکناها آیة فهل مِن مدّکر» ؛ (قمر، آیه 15)ما آن کشتى را به عنوان آیت و نشانه واگذاشتیم. آیا پند پذیرى هست؟ علامه طباطبایى در تفسیر این مى گوید: این آیه مى رساند که کشتى نوح تا زمان نزول این آیات به عنوان آیت و نشانه طوفان مى مانده و مردم را به یاد طوفان مى انداخته است. (المیزان ج 19 ص 69).نویسندگان تفسیر نمونه آورده اند که این کشتى تا مدتها در میان مردم جهان باقى ماند و هر کس آن را مى دید به یاد طوفان حضرت نوح مى افتاد و در روایتى هم آمده است که بقایاى این کشتى تا زمان پیامبر اسلام مانده بوده است. (تفسیر نمونه ج 23، ص 35، چاپ اول)اما برای آیت بودن و عبرت گیری همین اندازه که خاطره آن در تاریخ بماند کافی است و مفهوم «ترکنا» بر آن صدق می کند و لازم نیست تا زمان کنونی باقی بماند.سوال دیگرى که مطرح مى شود این است که «جودى» چیست و کجاست؟ علامه طباطبایى مى گوید: جودى به معناى کوه و زمین سخت است و بعضى ها گفته اند که جودى نام کوهى است در سلسله جبالى که به ارمنستان منتهى مى شود و به آرارات معروف است و در موصل واقع است. (المیزان، ج 10، ص 230) بنابر نظر علامه طباطبایى کلمه جودى نام کوه نیست بلکه جودى دو معنا دارد: کوه و زمین سخت. حالا این کوه و یا این زمین کجاست، بطور دقیق معلوم نیست و نمى توان قسم خورد که محل فرود آمدن کشتى نوح فلان منطقه و فلان زمین یا فلان کوه بوده است. قرآن هم، این مسأله را بطور آشکار بیان نکرده است. نویسندگان تفسیر نمونه آورده اند که از دیدگاه بسیارى از مفسران جودى کوهى است در نزدیکى موصل و برخى آن را کوهى در حدود شام و یا نزدیک آمُد و یا در شمال عراق مى دانند و از اعلام قرآن نقل مى کنند که درباره جودى سه نظر داده شده است:1. کوهى است در عربستان 2. جودى سلسله جبال کار دین است که در شمال شرقى جزیره ابن عمر و در مشرق دجله و نزدیک به موصل است.3. کوههاى آرارات. (تفسیر نمونه، ج 9، ص 111)سوال دیگرى که درباره طوفان نوح مطرح است این است که این طوفان در چه تاریخى روى داده است. قرآن تاریخ آن را معین نکرده است و گزارشهاى دیگرى هم که در این باره داده اند، قابل اعتماد نیست. نویسنده ناسخ التواریخ آورده است که حضرت نوح در سال 1642 پس از هبوط آدم به دنیا آمده و در سال 2242 طوفان روى داده است و در سال 2592 پس از هبوط وفات کرده است و از هبوط آدم تا زمان هجرت پیامبر اسلام 7596 سال مى گذشت. (ناسخ التواریخ ج 2-1 هبوط). اینگونه گزارشها قابل اعتماد نیستند. اگر قرآن به صراحت بیان مى کرد و یا در روایت صحیح از ائمه معصوم بیان مى شد، آن را مى پذیرفتیم ولى چنین نیست نه در قرآن آمده و نه در روایات صحیح آمده است. حتى نمى توان قسم خورد که سالى که در این روایات آمده آیا همان سالى است که ما داریم یا آن سال معناى دیگرى دارد. آقاى شوقى بکرى مى گوید: طوفان نوح شش هزار سال قبل از میلاد روى داده است. (قصة الطوفان، ص 25) اگر تحقیقات باستان شناسان قطعى و حتمى باشد، باید همان را معیار داورى قرار داد و اگر قطعى نباشد نمى توان به هیچکدام از این منابع اعتماد کرد. تذکریکى از کسانى که به منطقه اى بودن طوفان نوح علیه السلام معتقد است، عبدالمجید شوقى بکرى است. ایشان کتابى به نام «قصةالطوفان» نوشته اند و در آن کتاب، تحقیقات زیادى ارائه داده اند. شما مى توانید این کتاب را هم مطالعه بکنید. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه