رابطه تجرد با ماده چیست؟

تجرّد در لغت به معناي «جدا، عريان و خالي شدن است». در اصطلاح علم فلسفه، تجرّد به معناي جدا شدن از ماده و تعلق نداشتن به آن است؛ همان طور که عقل مجرد از ماده است. و عالم طبيعت و اجسام داراي ماده است، به این معنا که اين عالم در ذات و فعل و انفعالات خود به ماده نيازمند است. در رتبه بالاتر از عالم ماده، عالم مثال يا برزخ وجود دارد و ویژگی اش این است که هر چند عالم مادی نیست، اما از ماده به طور کلي قطع رابطه نکرده و برخي از احکام ماده از جمله رنگ و بو و.... را دارد. عالم فوقِ عالم مثال ، به طور کلي از ماده و احکام آن خالي است و در اصطلاح فلسفه به اين گونه جدا و خالي بودن از ماده، تجردّ تام گفته مي شود. «لذا هر جايي که ماده وجود دارد، آنجا محل کثرت و زيادي است؛ زيرا ماده همان طوري که گفتيم استعداد و قوه اشياء را حمل مي کند و ماده به حسب استعداداتي که دارد تبديل به اشياء مختلف مي شود و در حقيقت به واسطه اين استعدادات، اشياء به حقيقت و صورت نوعيه خويش مي رسند.» در عالم مجردات که عالم عقل نيز نام دارد، کثرت نيست؛ زيرا استعدادي وجود ندارد و علت اينکه استعدادي نيست اين است که ماده در آنجا راه ندارد که حامل اين قوا و استعدادات باشد. لذا جناب علامه طباطبائي مي فرمايند: «هر جايي که قوه و استعداد و امکان وجود دارد، خالي از ماده نيست زيرا ماده فقط قابل و موضوع و محل استعداد و قوه مي باشد». .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه