آیا حفظ کردن کل قرآن واجب است؟

حفظ قرآن (جز آن مقدار که در نماز لازم است) واجب نیست اما حفظ آثار و برکاتی دارد که برای پی بردن به فضیلت و اهمیت آن کافی است اندکی در احادیث رسیده از پیامبر (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار (علیهم السلام) در این باره و نیز در سیره عملی ایشان در تعامل با قرآن و اهل آن دقت کنیم. به طور کلی قرآن کریم در نگاه آن بزرگواران از جایگاهی رفیع و منزلتی ویژه برخوردار است و بالتبع مسائل مربوط به آن، از جمله « تلاوت و قرائت، تدبر و عمل به فرامین آن و آموختن و آموزاندن آن» و نیز «حفظ قرآن و در سینه داشتن آن»، مورد سفارش ایشان قرار گرفته است.به چند نمونه از احادیث مرتبط با حفظ قرآن توجه کنید:1ـ قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): «حَمَلَةُ القُرْآنِ هُمُ المَحْفُوفونَ بِرَحمَةِ اللهِ، المُلَبِّسونَ نُورَ اللهِ، المُعَلِّمونَ کَلامَ اللهِ. مَنْ عاداهُم فَقَدْ عادَی اللهَ و مَنْ والاهُم فَقَدْ والَی اللهَ.»:[1] حافظان قرآن مشمول رحمت خدا، در برکنندگان نور خدا و آموزگاران کلام خدایند. کسی که با آنان دوستی نماید با خدا دوستی نموده و کسی که با آنان دشمنی کند خدا را دشمن داشته است.2ـ قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): «إنَّ اَکْرَمَ العِبادِ إلَی اللهِ بَعْدَ الاَنبیاءِ العُلَماءُ ثُمّ حَمَلَةُ القُرآن. یَخْرُجونَ مِن الدُّنیا کَما یَخْرُجُ الاَنبیاء وَ یَحْشُرونَ مِنْ قُبُورِهِم مَعَ الاَنبیاءِ و یَمُرُّونَ عَلی الصِّراط مَعَ الاَنبیاءِ و یَأخُذونَ ثوابَ الاَنبیاء. فَطوبی لِطالب العِلْمِ و حامِلِ القرآنِ ممّا لَهُم عِندَ اللهِ مِن الکرامَةِ وَ الشَّرَفِ.» [2]: گرامی*ترین بندگان بعد از انبیاء علما و سپس حافظان قرآن هستند. مانند انبیاء از دنیا می*روند، همراه انبیاء از قبرهایشان خارج می*شوند، به همراه انبیاء از صراط می*گذرند و ثواب انبیاء را می*برند. پس خوشا به حال پوینده راه علم و حافظ قرآن، به سبب کرامت و شرافتی که نزد خدا دارند.3ـ قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): «مَنْ اَعْطاهُ اللهُ حِفْظَ کِتابِهِ فَظَنَّ اَنَّ أحَداً اُعْطِیَ أفْضَلَ مِمَّا اُعْطِیَ فَقَدْ غَمَطَ أفْضَلَ النِّعمَةِ.»: [3] هر کس که خداوند حفظ کتابش را به او ببخشد و گمان برد به کسی چیزی بهتر از او داده شده، بافضیلت*ترین نعمت را کوچک شمرده است.4ـ قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): «أغْنَی النَّاسِ حَمَلَةُ القُرآنِ؛ مَنْ جَعَلَهُ اللهُ تَعالی فی جوْفِهِ.»: [4] بی*نیازترین مردم حافظان قرآن هستند؛ همان کسانی که خداوند متعال قرآن را در وجودشان جای داده است.5ـ قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): «إذا ماتَ حامِلُ القُرآنِ أوحَی اللهُ إلَی الأرضِ أَن لا تَأکُلی لَحْمَهُ. قالَتْ: إلهی کَیفَ آکُلُ لَحْمَهُ و کَلامُکَ فی جَوْفِه.»: [5] هنگامی که حافظ قرآن از دنیا می*رود خدای تبارک و تعالی به زمین وحی می*کند که «گوشت بدن او را نخور.» زمین می*گوید: «پروردگارا، چگونه گوشت او را بخورم در حالی که کلام تو (قرآن) در قلب اوست.»6ـ قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): «لِحاملِ القُرآنِ إذا عَمِلَ بِهِ فَأحَلَّ حَلالَهُ و حَرَّمَ حَرامَهُ شَفْعٌ فی عَشْرَةِ أهْلِ بَیْتِهِ یَوْمَ الْقِیامَةِ کُلُّهُم قَدْ وَجَبَتْ لَهٌ النّارُ.»:[6] حافظ عامل به قرآن که حلال آن را حلال و حرام آن را حرام می*شمارد فردای قیامت در مورد 10 نفر از بستگانش ـ که همگی آنها اهل آتشند ـ حق شفاعت دارد.7ـ قال علی (علیه السلام): « اِقرَؤُوا القرآنَ و اسْتَظْهِرُوهُ فإنّ اللّهَ تَعالى لا یُعَذِّبُ قلباً وَعَى القرآنَ. »:[7] قـرآن را تـلاوت کـنـیـد و آن را به خاطر سپارید، زیرا خداوند متعال دلى را که قرآن را در خود دارد عذاب نمى*کند.8ـ قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): « إنّ الّذى لیسَ فى جَوْفِهِ شیىءٌ مِنَ القرآنِ کَالبیتِ الخرابِ. » : [8] کسى که در درونش چیزى از قرآن نیست، دلش مانند خانه ویران است.9ـ قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): « مَنْ قَرَأ القرآنَ عن حفظِهِ ثمّ ظَنَّ أنّ اللّهَ تَعالى لا یَغْفِرُهُ فَهو مِمّنِ اسْتَهْزَأ بآیاتِ اللّهِ. »:[9] کـسـى کـه قرآن را از حفظ بخواند و گمان کند خداى تعالى او را نمی*آمرزد، در شمار کسانى است که آیات الهى را به تمسخر گرفته*اند.10ـ قال الامام الصادق (علیه السلام): «اَلْحافِظُ للْقرْآنِ الْعامِلُ بِه مَعَ السَّفَرةِ الْکِرامِ الْبَرَرَةِ.»: [10] حافظ قرآن که بدان عمل کند، در آخرت رفیق و همراه فرشتگان و سفیران الهی خواهد بود.از بیانات نورانی معصومان در این باب ، می توانیم به برخی از برکات حفظ قرآن پی ببریم؛ از جمله: «قرار گرفتن در پناه رحمت الهی، محشور شدن با انبیاء و همراهی با آنان، برخورداری از بالاترین ثروت فرهنگی (قرآن)، داشتن حق شفاعت در قیامت، ایمنی از عذاب آخرت، آبادانی دل و ...». البته چنانچه در متن شماری از احادیث تأکید شده، شرط این بهره*مندی آن است که حافظ قرآن در جهت عمل به احکام و فرامین آن حرکت کند و کلام وحی همواره نصب العین او باشد. بدیهی است که تنها بسنده کردن به خواندن ظاهری آیات، تمامی این برکات را به دنبال ندارد.علاوه بر موارد فوق، برکات و فوائد مهم دیگری نیز در حفظ قرآن هست که از مهم*ترین آنها «انس با قرآن» است. حفظ قرآن را جامع*ترین راه برای انس با این کتاب مقدس دانسته*اند و به راستی هم چنین است؛ زیرا حافظ قرآن، به بهانه ورود به این وادی مبارک و به سبب آنکه بی*توجهی به آیات و فراموش کردن آنها پسندیده نیست و نوعی بی*احترامی به کتاب وحی تلقی می*شود، باید تا پایان عمر به تلاوت قرآن و محفوظات خود پایبند باشد و همین نکته و خواندن مکرر آیات موجبات مؤانست و رفاقت او را با قرآن فراهم می*کند.آنچه گفتیم گوشه ای از برکات و فوائد حفظ قرآن کریم بود و برکات فراوان دیگری نیز هست که مجال پرداختن به آنها در این مختصر فراهم نیست. اما آنچه گفتیم و نگفتیم تنها به منزله توصیف منظره ای نیکو و دلکش است و شرط بهره مندی کامل از این تصویر زیبا آن است که آستین همت را بالا بزنید و با توکل بر خدا و توسل به ذوات مقدس معصومان (علیهم السلام) «حفظ قرآن» را آغاز کنید.پی نوشت ها:[1] . مستدرک الوسائل /ج4/ص 254.[2] . بحارالانوار /ج 89/ ص 18ـ 19.[3] . کنزالعمال / ج1/ حدیث 2317.[4] . کنزالعمال/ج1/حدیث 2261.[5] . کنزالعمال/ج1/حدیث 2488.[6] . کنز العمال / ج 1/ حدیث 2327 .[7] . بحار الانوار، ج 89،* ص19.[8] . کنز العمال، ج 1، ص 553.[9] . مستدرک الوسائل، ج 2، ص 294.[10] . اصول کافی، ج 4، ص 404.منبع:سایت امام حسین (ع) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه