اینکه گفته میشود "دروغگو دشمن خداست " آیا این جمله حدیث یا روایت است ؟خواهشمندم درباره این جمله توضیح کامل دهید؟

در پاسخ به مطالب زیر توجه کنید .1. آیه و یا روایتی که به صراحت بر مضمون مذکور دلالت داشته باشد نداشته باشیم اما آیاتی در قرآن وجود دارد که فحوا و مقصود آنها بر مطلب فوق دلالت دارد مانند آیه 105 سوره نحل:(إِنَّما یَفْتَرِی الْکَذِبَ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْکاذِبُونَ) تنها کسانى به مردان حق دروغ مى بندند که ایمان به آیات الهى ندارند، و دروغگویان واقعى آنها هستند.در این آیه خدای متعال دروغگویان را در سر حد کافران و منکران آیات الهى قرار مى دهد، گر چه مورد آیه، دروغ و افترا بر خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله است، ولى به هر حال زشتى دروغ اجمالا در این آیه مجسم شده است.2. با توجه به مقدمات زیر می توان نتیجه گرفت که دروغگو دشمن خداست:1- در روایات اسلامى دروغ به عنوان کلید گناهان شمرده شده است، در حدیثى از امام باقر علیه السلام مى خوانیم:ان اللَّه عز و جل جعل للشر اقفالا، و جعل مفاتیح تلک الاقفال الشراب، و الکذب شر من الشراب:خدای متعال براى شر و بدى، قفلهایى قرار داده و کلید آن قفلها شراب است (چرا که مانع اصلى زشتیها و بدیها عقل است و مشروبات الکلى عقل را از کار مى اندازد) سپس اضافه فرمود: دروغ از شراب هم بدتر است.1 امام عسکرى علیه السلام مى فرماید:جعلت الخبائث کلها فى بیت و جعل مفتاحها الکذب:تمام پلیدیها در اطاقى قرار داده شده، و کلید آن دروغ است 2رابطه دروغ و گناهان دیگر از این نظر است که انسان گناهکار هرگز نمى تواند، راستگو باشد، چرا که راستگویى موجب رسوایى او است، و براى پوشاندن آثار گناه معمولا باید متوسل به دروغ شود.و به عبارت دیگر، دروغ انسان را در مقابل گناه آزاد مى کند، و راستگویى محدود.اتفاقا این حقیقت در حدیثى که از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده کاملا تجسم یافته، حدیث چنین است:شخصى به حضور پیامبر صلی الله علیه و آله رسید، عرض کرد نماز مى خوانم و عمل منافى عفت انجام مى دهم، دروغ هم مى گویم! کدام را اول ترک گویم؟! پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: دروغ، او در محضر پیامبر صلی الله علیه و آله تعهد کرد که هرگز دروغ نگوید. هنگامى که خارج شد، وسوسه هاى شیطانى براى عمل منافى عفت در دل او پیدا شد، اما بلافاصله در این فکر فرو رفت، که اگر فردا پیامبر صلی الله علیه و آله از او در این باره سؤال کند چه بگوید، بگوید چنین عملى را مرتکب نشده است، اینکه دروغ است و اگر راست بگوید حد بر او جارى مى شود، و همین گونه در رابطه با سایر کارهاى خلاف این طرز فکر و سپس خود دارى و اجتناب براى او پیدا شد و به این ترتیب ترک دروغ سرچشمه ترک همه گناهان او گردید.2- همچنین دروغ سرچشمه نفاق است چرا که راستگویى یعنى هماهنگى زبان و دل، و بنا بر این دروغ ناهماهنگى این دو است، و نفاق نیز چیزى جز تفاوت ظاهر و باطن نیست.در آیه 77 سوره توبه مى خوانیم: فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فِی قُلُوبِهِمْ إِلى یَوْمِ یَلْقَوْنَهُ بِما أَخْلَفُوا اللَّهَ ما وَعَدُوهُ وَ بِما کانُوا یَکْذِبُونَ: اعمال آنها نفاقى در دلهایشان تا روز قیامت ایجاد کرد، به خاطر اینکه عهد خدا را شکستند و به خاطر اینکه دروغ مى گفتند3- دروغ با ایمان سازگار نیست این واقعیت نه تنها در آیه مورد بحث که در احادیث اسلامى نیز منعکس است: در حدیثى چنین مى خوانیم: سئل رسول اللَّه صلی الله علیه و آله یکون المؤمن جبانا؟ قال نعم، قیل و یکون بخیلا؟ قال نعم، قیل یکون کذابا؟ قال لا! از پیامبر پرسیدند آیا انسان با ایمان ممکن است (گاهى) ترسو باشد فرمود: آرى، باز پرسیدند آیا ممکن است (احیانا) بخیل باشد فرمود: آرى، پرسیدند آیا ممکن است کذاب و دروغگو باشد؟ فرمود نه! 3.چرا که دروغ از نشانه هاى نفاق است و نفاق با ایمان سازگار نیست.و نیز به همین دلیل این سخن از امیر مؤمنان علیه السلام نقل شده است:لا یجد العبد طعم الایمان حتى یترک الکذب هزله وجده:انسان هیچگاه طعم ایمان را نمى چشد تا دروغ را ترک گوید خواه شوخى باشد یا جدى 44- از طرفی دیگر قرآن کریم منافقین و کافرین را دشمنان خدا معرفی می نماید:(وَ ما کانَ اسْتِغْفارُ إِبْراهِیمَ لِأَبِیهِ إِلَّا عَنْ مَوْعِدَةٍ وَعَدَها إِیَّاهُ فَلَمَّا تَبَیَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلَّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ) استغفار ابراهیم براى پدرش (عمویش آزر) به خاطر وعده اى بود که به او داد، اما هنگامى که براى او آشکار شد که وى دشمن خدا است از او بیزارى جست و برایش استغفار نکرد5(وَ یُعَذِّبَ الْمُنافِقِینَ وَ الْمُنافِقاتِ وَ الْمُشْرِکِینَ وَ الْمُشْرِکاتِ الظَّانِّینَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَیْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ لَعَنَهُمْ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصِیرا) و مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرک را که به خدا ظن بد مى بردند عذاب نموده گردونه عذاب بر سرشان گرداند، و خدا بر آنان خشم و لعنت کرد و جهنم را که بازگشتگاه بدى است برایشان آماده نمود6نتیجه:اگر دروغ گفتن عادت انسان شود و آن را پیوسته تکرار کند شخص از دایره ایمان خارج شده و از زمره منافقین خواهد بود و چنین شخصی دشمن خداست.پانوشت ها :1 اصول کافی، ج2، ص2542. جامع السعادات ج2، ص2333.جامع السعادات ج2، ص3224. مشکات الانوار، ص156،تفسیر نمونه ج11، ص 4125. توبه 1146. فتح 6 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه