در داستان حضرت موسی با حضرت خضر است که حضرت خضر مسائلی را می‏داند که حضرت موسی از آنها مطلع نیست در صورتی که موسی (ع) پیامبر اولوالعزم است و حضرت خضر نه!

گرچه حضرت موسی (ع) از پیامبران اولوالعزم و پیشگامان رسالت بود، ولی تعلیم برخی نکات توسط خضر (ع) به ایشان و... نقصانِ مقام علمی آن پیامبر بزرگ محسوب نمی شود، زیرا: 1. در اوّلین لحظات ملاقات آنها با یکدیگر، خضر (ع) در جوابِ سلام حضرت موسی (ع) می‏گوید: "السلام علیک یا عالم بنی اسرائیل".[1] بدین گونه به مقام علمی ایشان اذعان و تصریح می‏نماید. 2. بر اساس برخی روایات، از جمله حدیثی از حضرت امام صادق (ع): حضرت موسی (ع) چنین می‏پنداشت که تمامی علوم و دانسته‏ها در الواحِ آسمانی که بر وی نازل شده، وجود دارد و ایشان از همه داناتر است.[2] خداوند متعال، بنابر حکمت و مصلحت خویش اراده نمود، این تصور را برطرف کند. از این رو چنین مقدر ساخت که در قالب رویدادی معما گونه، وی را نسبت به صحیح نبودن این گمانه آگاه نماید. 3. حضرت خضر (ع) نسبت به برخی امور آگاهی داشت، اما مجموع علوم ایشان نسبت به علومِ حضرت موسی (ع) کمتر بوده و دانش این نبی اولوالعزم از خضر (ع) بیشتر است. از این روست که حضرت امام صادق (ع)، موسی (ع) را از خضر (ع) اعلم و آگاه‏تر دانستند.[3] به دیگر سخن، از مجموع آیات و روایات مربوط به داستان حضرت موسی و خضر (ع) استفاده می‏گردد، علومی نزد خضر (ع) وجود داشت (معارف و حقایق مربوط به تکوین و زندگی انسان‏ها و...) که بر اساس ولایت و رحمت خاص و مطلقه‏ی الاهی نصیب او گردیده بود و این علوم، دخالتی در مسئله ی رسالت و نبوت حضرت موسی (ع) نداشته‏اند و اعتراض موسی (ع) به خضر نیز بر اساس علوم مربوط به ظاهر و شریعت و فروعات دینی بود. از این روی خداوند متعال بدین وسیله، پیامبر خویش را با برخی علوم غیبی و حقایق پشت پرده آشنا ساخت و به زبان بنده‏ای از بندگان خود (خضر ) بیان فرمود.[4] 4. منشأ علمِ خضر (ع) همان منشأ علمِ حضرت موسی (ع)؛ یعنی تعلیماتِ الاهی و ابلاغ از سوی خداست. از این رو اگر خضر در برخی مصادیق و امور چیزهایی می‏داند که حضرت موسی (ع) از آن مطلع نیست، فضیلتِ مستقلی برای خضر (ع) محسوب نمی‏شود چه این که تمام این دانش‏ها از سوی خداست. 5. توجه به نکات پیشین، روشنگر این نکته خواهد بود که آموزش بعضی اسرار از سوی خضر به موسی (ع) بیش از آن که نشان فضیلت و برتری خضر (ع) باشد، بیانگر لیاقت ذاتی و شایستگی روحی موسی (ع) است تا خداوند او را نسبت به آنچه نمی‏داند، آگاهی دهد. البته دریافت این رحمت خاص و فیض ویژه ی إلاهی، نیازمند علل و عوامل (بیرونی و درونی) است، و در خصوص حضرت موسی (ع)، از راه عامل بیرونی، یعنی خضر (ع) تحقق یافت. بدین سبب است که خضر (ع) تصریح می‏دارد که آنچه من گفته‏ام، از جانب خود نبوده و اراده‏ی خدا بوده که به وسیله‏ی من، حقایقی را برایت تبیین نماید.[5] [1] فیض کاشانی، تفسیر صافی، ج 3، ص 251؛ بحارالانوار، ج 13، ص 278 و 286. [2] تفسیر صافی، ج 3، ص 252؛ بحارالانوار، ج 13، ص 278 و 286. [3] تفسیر صافی، ج 3، ص 252؛ بحارالانوار، ج 13، ص 303 و 309. [4] کهف، 65. [5] تفسیر صافی، ج 3، ص 257.                                                            .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه