چرا در قرآن قوم بنی اسرائیل بر دیگر قوم ها برتری داده شده است(آیه ۴۷ سوره بقره)

پرسشگر گرامی! موضوع برتری بنی اسرائل در چندین آیه قرآن مطرح شده است. در آیات 47 و 122 سوره مبارکه بقره موضوع مطرح شده و چنین آمده است: « یا بَنی إِسْرائیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَ أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعالَمینَ؛ اى بنى اسرائیل!، نعمت (های) مرا که به شما ارزانى داشتم به یاد آورید و این که شما را بر جهانیان برترى بخشیدم». این برتری که در آیات فوق ذکر شده، به دلیل سیاق و مضمون و محتوای خود آیات قرآن و روایات مطلق نیست، یعنی شامل همه زمانها نمی شود و حدّ أکثر مربوط به زمان قبل از بعثت پیامبر اسلام و ظهور آخرین دین یعنی اسلام و تشکیل آخرین امت یعنی امت اسلام می باشد. قرآن در آیه 32 سوره مبارکه دخان هم، به این موهبت از میان مواهبی که به بین اسرائیل داده شده بود، اشاره کرده(1)، مى گوید: ما آنها را از روى علم خویش بر جهانیان برترى دادیم و برگزیدیم (وَ لَقَدِ اخْتَرْناهُمْ عَلى عِلْمٍ عَلَى الْعالَمِینَ). ولى آنها قدر این نعمتها را ندانستند و کفران کردند و مجازات شدند. البته آنها یعنی بنی اسرائیل امت برگزیده عصر خویش بودند، زیرا منظور از عالمین مردم جهان در آن عصر و زمان است نه در تمام قرون و اعصار، چرا که قرآن صریحا در سوره آل عمران آیه 110 خطاب به امت اسلامى مى فرماید: « کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ ...؛ شما بهترین امتى بودید که به سود مردم قدم به عرصه وجود گذاشتید». همان گونه که در مورد سرزمینهایى که بنى اسرائیل وارث آن شدند در آیه 137 سوره اعراف مى فرماید: «وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِینَ کانُوا یُسْتَضْعَفُونَ مَشارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغارِبَهَا الَّتِی بارَکْنا فِیها؛ ما این قوم مستضعف را وارث مشرقها و مغربهاى پربرکت زمین کردیم». روشن است بنى اسرائیل در آن زمان وارث تمام جهان نشدند، و منظور شرق و غرب منطقه خودشان(بخش کوچکی در شرق مدیترانه) است. و بنی اسرائیل و یهودیان صهیونیسم خودشان بهتر می دانند که نمی توانند از این آیات برتری همیشگی خود را ثابت کنند، و با تمسک به آن اعمال نژاد پرستانه خود را دنبال نمایند. البته لازم به ذکر است بعضى از مفسران معتقدند که بنى اسرائیل بعضى مزایا داشتند که در طول تاریخ منحصر به خودشان بوده از جمله کثرت انبیاء چرا که از هیچ قومى این قدر پیامبر برنخاسته است. ولى این سخن علاوه بر اینکه مزیت مطلق آنها را ثابت نمى کند، مزیتى نمى تواند باشد، چرا که ممکن است کثرت قیام انبیاء را از میان آنها دلیل بر نهایت سرکشى و تمرد این قوم بدانیم، همان گونه که حوادث مختلف بعد از قیام موسى (علی نبینا و آله و علیه السلام) نشان مى دهد که با این پیامبر بزرگ چه نکردند؟!. به هر حال آنچه در بالا در تفسیر آیه 32 سوره دخان ذکر شد چیزى است که از سوى بسیارى از مفسران در مورد شایستگى نسبى بنى اسرائیل پذیرفته شده است. ولى با توجه به اینکه این جمعیت لجوج طبق گفته قرآن همواره پیامبران خود را آزار مى دادند، و با سرسختى و تعصب خاصى در برابر احکام الهى مى ایستادند، و حتى زمانى که تازه از نیل رهایى یافته بودند پیشنهاد بت سازى به موسى کردند!، ممکن است گفته شود منظور از آیه 32 دخان بیان امتیاز نیست بلکه بیان حقیقت دیگرى است، و معنى آیه چنین است: « با وجود اینکه ما علم داشتیم که آنها از مواهب الهى سوء استفاده مى کنند برترى به آنها دادیم تا آنان را بیازمائیم»، چنان که از آیه 33 سوره دخان نیز استفاده مى شود که خداوند مواهب دیگرى نیز به آنها داد تا آنها را بیازماید. به این ترتیب این گزینش الهى نه تنها دلیل بر مزیت آنها نیست بلکه یک مذمت ضمنى نیز در آن درج است چرا که حق این نعمت را ادا نکرده اند و از عهده امتحان برنیامدند(1). پاورقی: 1. جهت اطلاع بیشتر ر. ک:   تفسیر نمونه، ج 1، ص 220 - 222 ؛ ج 1، ص 434؛ ج 21، ص184 - 185؛ و تفسیر المیزان ذیل آیات مذکور.   .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه