بهره مندى از معارف قرآن تا حدودى، گرچه براى همگان ممکن است، امّا براى فهم قرآن - به عنوان منبع اساسى معرفت دینى - نیازمندیم که ابزارهاى خاص آن را پیدا کنیم و حدود استفاده از هر یک از آنها و میزان تأثیر و اعتبار آنها را بدانیم. مهم ترین ابزارهاى فهم قرآن عبارت است از:

بهره مندى از معارف قرآن تا حدودى، گرچه براى همگان ممکن است، امّا براى فهم قرآن - به عنوان منبع اساسى معرفت دینى - نیازمندیم که ابزارهاى خاص آن را پیدا کنیم و حدود استفاده از هر یک از آنها و میزان تأثیر و اعتبار آنها را بدانیم. مهم ترین ابزارهاى فهم قرآن عبارت است از: 1. ادبیات و قواعد زبان شناختى؛ براى درک سخن هر گوینده و نقطه آغاز تفاهم، آگاهى از قواعد ابتدایى مربوط به زبان و لغت ضرورى است. از این رو داشتن اطلاعات کافى و عمیق از ادبیات این زبان، از ضروریات است. در ادبیات نیز فهم معناشناسى واژه ها، آشنایى به علم صرف و نحو - که جایگاه ترکیبى کلمات را در ساختار جملات مشخص مى سازد - و اطلاع از علم معانى بیان و بدیع - که در زیباسازى کلام حاوى قواعد مهمّى مى باشند - بایسته است. 2. آشنا بودن به مضمون و سیاق خود قرآن؛ قرآن قراینى دارد که بعضى پیوسته و برخى ناپیوسته است و براى فهم مقصود هر گوینده، مناسب ترین شیوه آن است که سخنان گوناگون خود او را در کنار هم و مرتبط با هم بنگریم و این شیوه در ارزیابى و نتیجه گیرى مفیداست. 3. سنت معصوم علیه السلام؛ از جمله شئون پیامبرصلى الله علیه وآله و ائمه علیهم السلام تبیین مقاصد کتاب الهى است؛ وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ».1 علامه طباطبایى درباره این آیه مى نویسد: «آیه مبارکه، دلیل بر حجّیت سخن پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله در شرح آیات قرآن کریم است».2 سنّت و سخن معصوم علیه السلام در تفسیر و تبیین قرآن، تعلیم شیوه تفسیر به مردم، تبیین تأویل و تعلیم راه یابى به بطون قرآن، نقش اساسى دارد. 4. عقل و تفکر خلاق؛ مفسّر و کسى که مى خواهد از قرآن استفاده کند، باید عقل فعّال و تفکّر خلاق داشته باشد تا بتواند از این ابزار، به طور صحیح و دقیق استفاده نماید. 5. جامع نگرى؛ گفتنى است که دین، مجموعه عقاید و آموزه هایى را ارائه داده که این مجموعه، بایستى با هم سازگار باشد. ازاین رو در برداشت از قرآن، باید هر مفهوم قرآنى در مجموعه آموزه هاى دینى - که از منابع اصلى به دست آمده - نگریسته شود. فهم عمیق معانى قرآن، نیاز به تلاش علمى بسیار دارد؛ از این رو مفسرانى موفق بوده اند که کوله بارى از سابقه علمى و تحقیقى بر دوش آنان بوده است. براى آگاهى بیشتر در این زمینه به کتاب هاى علوم قرآنى، مانند کتاب هاى زیر مراجعه شود: 1. شناخت قرآن، کمال دزفولى. 2. روش بردشت از قرآن، سیدمحمد حسینى بهشتى. 3. علوم قرآنى، محمدباقر سعیدى روشن. پى نوشت: 1. نحل(16) آیه 44. 2. المیزان، ج 12، ص 261. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 2/600023) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه