انتخاب ابوبکر ، عمر و علي عليه السلام به خلافت چگونه بوده است؟

خلافت يعني جانشيني و در تاريخ اسلام به کساني که بعد از رحلت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بر جامعه اسلاميحکومت کردند خليفه گفته مي شد. اولين جانشينان آن حضرت به ترتيب حکومت و خلافت عبارت بودند از ابوبکر، عمر، عثمان و علي عليه السلام. به اعتقاد شيعه خلافت و جانشيني پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم طبق سفارشهای متعدد آن حضرت در طول رسالت 23 ساله اش مخصوص علي بن ابي طالب و اولاد طاهرين آن حضرت مي باشد و اين جانشيني و خلافت از جانب خداوند تعيين و توسط پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ابلاغ شده است. امت اسلام پس از رحلت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم دچار فاجعه اي عظيم شد. در حالي که خاندان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم در کنار جنازه حضرت به سوگ نشسته بودند و برخي از اصحاب پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم همراه علي عليه السلام مشغول انجام مراسم غسل و تدفين آن حضرت بودند، گروهي از انصار در محلي بنام سقيفه بني ساعده گرد آمدند و از رهبري جامعه و تعيين جانشين پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم سخن گفتند. در حالي که انصار مي خواستند با سعد بن عباده خزرجي بيعت کنند و او را جانشين پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم معرفي کنند خبر به ابوبکر و عمر و ابو عبيد جراح رسيد. آنان شتابان خود را به سقيفه رسانده و مانع از رهبري سعد شدند و گفتند: اي گروه انصار پيامبر خدا از ما مهاجران است پس جانشين او سزاوارتر است که از مهاجر باشد. انصار گفتند: از ما امير و از شما اميري انتخاب شود. ابوبکر گفت: اميران از ما و وزيران از شما اين گفتگو ادامه داشت تا اين که بين خود انصار (اوس و خزرج دو قبيله اي که از قديم اختلاف داشتند) اختلاف جديد بروز کرد. در اين لحظه عمر از ابوبکر حمايت کرد و در تأييد او سخناني گفت و خود اولين فردي بود که با ابوبکر بيعت کرد و حاضرين هم با ابوبکر بيعت کردند. وقتي که خبر جريان سقيفه به بني هاشم و علي عليه السلام رسيد، آنان با ابوبکر به مخالفت برخاستند و از رهبري علي عليه السلام دفاع کردند ولي از آن جا که اکثريت با ابوبکر بيعت کرده بودند مخالفت بني هاشم و داد خواهي آنان از انصار و مهاجرين به جايي نرسيد. و به اين ترتيب ابوبکر به عنوان اولين جانشين پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم انتخاب شد و اين در حالي بود که عمر بعدها انتخاب ابوبکر را ناگهانی و بدون برنامه دانست. تهدید و ارعاب مخالفان توسط عمر هم کار ساز شد و جامعه به این امر رضایت داد. از آنجایيکه عمر در به خلافت رسيدن ابوبکر نهايت سعي و تلاش خود را بکار برده بود در مقابل ابوبکر براي پاسداشت و تلافي تلاش هاي عمر در آخرين روزهاي حيات خود طي نوشته اي عمر را جانشين خود کرد. عمر بن خطاب در آخرين روز هاي عمر خود شورايي شش نفره انتخاب کرد که از بين آن ها خليفه و جانشين خود را انتخاب کنند. در نهايت از اين شورا عثمان بن عفان به عنوان خليفه و جانشين عمر انتخاب شد. اما در مدت دوازده سال و اندي که خلافت کرد دست به اقداماتي زد که نه مطابق سنت رسول صلي الله عليه و آله و سلم بود و نه مطابق رويه شيخين و این امر مخالفت مردم و گروه هاي مختلف را در پي داشت و در نهايت منجر به قتل عثمان شد. مردم که در اين مدت 25 سال بعد از رحلت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم از جامعه آرماني که نبي مکرم اسلام تأسيس کرده بود، دوره افتاده و از اسلام ناب محروم مانده بودند، با روشن گري شيعيان فعال در دوران خلافت عثمان آرزو ها و آرمان هاي خود را تنها در وجود علي بن ابي طالب مي ديدند به علي عليه السلام رو آوردند و از حضرت خواستند که رهبري شان را بر عهده بگيرد. از طرفي علي عليه السلام که 25 سال از حق مسلم خود محروم شده و مردم از وي در روز سقيفه حمايت نکرده بودند چندان تمايلي به پذيرش حکومت و خلافت نشان نمي دادند. و مي فرمودند سراغ کس ديگر برويد و بهتر است که من به عنوان مشاور شما باشم تا اين که امير شما باشم. ولي حضور جمعيت و خواسته هاي مردم در نهايت موجب شد که علي عليه السلام اين امر را با تمام مشکلاتي که در طول مدت 25 سال به وجود آمده بود بپذيرد. خود حضرت مي فرمايند: سوگند به خدايي که دانه را شکافت و جان را آفريد. اگر حضور فراوان بيعت کنندگان نبود. و ياران، حجت را بر ما تمام نمي کردند، و اگر خداوند از علماء عهد و پيمان نگرفته بود که در برابر شکم بارگي ستمگران، و گرسنگي مظلومان، سکوت نکنند، مهار شتر خلافت را بر کوهان آن انداخته رهايش مي ساختم و آخر خلافت را به کاسه اول آن سيراب مي کردم، آن گاه مي ديديد که دنياي شما نزد من از آب بيني بزغاله اي بي ارزش تر است. به اين ترتيب با وجود اين که مشکلات فراواني در جامعه اسلامي به وجود آمده بود که مهم ترين آن ها، اشراف اموي و کساني بودند که در دوره عثمان از بيت المال مسلمين کيسه هاي خود را انباشته بودند و مبارزه با آن ها به نيروي قوي و با اعتماد نياز داشت، ولي علي عليه السلام با اتکال به قدرت خداوند و اتمام حجت مردم، بيعت آن ها را قبول کردند و سکان خلافت ظاهري را به حدود پنج سال بر عهده گرفتند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه