جایگاه آب و غسل در ادیان دیگر چیست؟

آب و غسل در ادیان از جایگاه خاصی برخوردار است:یهودیت یهودیان در مناسک دینی خود از آب استفاده می‌کنند تا پاکی و طهارت خود را حفظ کنند. شستن دست‌ها قبل و بعد از خوردن غذا واجب است. گرچه آیین استحمام Mikveh در گذشته در جامعه یهودیان بسیار حائز اهمیت بوده است، ولی در حال حاضر از اهمیت این مراسم کاسته شده است، با این حال این فریضه برای وارد شدن به دین یهود واجب و ضروری است.در دین یهود، مردان روزهای جمعه و قبل از جشن‌های بزرگ، مراسم استحمام Mikveh را انجام می‌دهند و زنان نیز قبل از مراسم ازدواج، پس از زایمان این فریضه را به جای می‌آورند.در آیین یهود، مراسم تطهیر، نماد احیاء و حفظ پاکی و خلوص مذهبی است و ریشه‌های آنرا می‌توان در تورات یافت. این غسلها شامل شستشوی دستها، شستشوی دستها و پاها و یا فروبردن تمام بدن به زیر آب می‌شوند که باید با آب جاری که آب دریا، رودخانه و یا چشمه است، انجام گیرند.در معابد، غسل توسط کاهنان، بعنوان یک آیین مقدماتی هنگام روی آوردن افراد به دین یهود انجام می‌گرفت. کاهنان پیش از شرکت در مراسم معبد باید دستها و پاهایشان را می‌شستند. غسل دادن دستها قبل و بعد از صرف غذا و در بسیاری از مناسبت‌های دیگر نیز اجرا می‌شود.در فصلهای ششم تا هشتم در کتاب پیدایش (نخستین کتاب تورات) داستان طوفان نوح آمده است. خداوند با فرستادن سیلی عظیم نوع بشر را هلاک کرد و تنها نوح علیه‌السلام و خانواده‌اش و جفتی از هر حیوان توسط کشتی نوح نجات یافتند. داستان این سیل مهیب در فرهنگهای دیگری چون بومیان استرالیا و برخی از ساکنین جزایر اقیانوس آرام نیز وجود دارد. اما داستان قوم یهود از آن جهت متمایز گشته که بر انصاف و عدالت خداوند تاکید می‌ورزد. سیل، کیفری الهی است که نوح علیه‌السلام بواسطه ارزشهای اخلاقی‌اش از آن نجات می‌یابد. سیل با پاک کردن همه گناهان از روی زمین، امکان زندگی دوباره را به بشر داد. دریای سرخ در تاریخ یهودیت بسیار حائز اهمیت است زیرا در آغاز مهاجرت بنی‌اسرائیل موسی و قوم یهود با عبور از آب از دست ارتش مصر که درتعقیب آنها بود نجات یافتند. خدا به موسی علیه‌السلام کمک کرد تا به همراه قوم بنی اسرائیل از دریا عبور کرده و بسلامت به سرزمینهای آنسوی دریا برسند. پس از آن آب دریا دوباره به هم رسید و مصریان را در خود غرق کرد. این معجزه پاداش ایمان موسی علیه‌السلام و قومش که قوم برگزیده خداوند محسوب می شدند، بود. این شکاف در میان دریای سرخ نشانگر آن است که خدا بر طبیعت و اقیانوسهای عظیم سلسله دارد. آب در اینجا گرچه مظهر قدرت و نیرومندی است اما به وسیله‌ای برای کیفر مصریان و حفاظت از قوم بنی اسرائیل تبدیل می‌شود.میقوه (mikveh) نوعی غسل در آیین یهود برای طهارت بدن پس از تماس با مرده و همچنین پس از قاعدگی است. این عمل برای غسل دادن ظروف و نیز بعنوان یکی از آیین‌های مقدماتی هنگام روی آوردن افراد به این دین صورت می‌گیرد.این غسل باید با آبی که قبلاً در هیچ ظرفی ریخته نشده و تراوشی بدرون آن صورت نگرفته باشد، انجام گیرد. میقوه از دوران باستان ریشه می‌گیرد، دورانی که مردم پیش از ورود به معبد باید خود را در میقوه (محلی که آب فراوان در آن تجمع کرده باشد) طهارت می‌کردند. در این مورد اهمیت آب بدلیل خاصیت پاک کنندگی‌اش می‌باشد.مسیحیتتقریباً همه کلیساها و فرقه‌های مسیحیت مراسم عبادی اولیه‌ای دارند که در آن از آب استفاده می‌شود، غسل تعمید نماد نجات بنی اسرائیل از بردگی در مصر توسط حضرت موسی علیه‌السلام و بواسطه عبورشان از دریای سرخ بوده و همچنین از تعمید عیسی مسیح علیه‌السلام توسط یحیی تعمید دهنده در اردن ریشه می‌گیرد.پس از رستاخیز مسیح علیه‌السلام ، وی حواریون خود را به تعمید دادن بنام پدر، پسر و روح القدس فرمان داد. (انجیل متی- باب28، آیات 19 و 20)فرقه‌های مختلف در عالم مسیحیت هرکدام بگونه‌ای متفاوت به مسئله غسل تعمید می‌نگرند. غسل تعمید نماد رهایی از بند گناهانی است که ما را از خداوند دور می‌کنند. بجز کلیسای کاتولیک، سایر فرقه‌ها معتقدند که غسل تعمید به تنهایی موجب پاکی فرد از گناه نمی‌گردد بلکه این تنها اعلامیه‌ای بیانگر ایمان و اعتقاد به مسیحیت و نوعی خوشامدگویی هنگام ورود فرد به کلیساست. اما کلیسای کاتولیک معتقد است که بهنگام غسل تعمید تحولی عظیم در انسان رخ می‌دهد و این تنها یک نماد نیست بلکه عملی است که لکه ننگ گناه نخستین را از انسان می‌زداید. ارزش نمادین آب در سه چیز است: آب، آلودگی‌ها را می‌زداید و پاک می‌گرداند، بدرون هرچه راه یابد آنرا سیراب می‌کند آنچنان که خدا بندگانی را که غرق او شوند سیراب می‌کند و ما همچنان که برای حیات معنوی به خدا نیازمندیم برای حیات فیزیکی نیز محتاج آبیم. در کلیسای عهد عتیق، غسل تعمید توسط فردی که درون آب ایستاده و آنرا به بالاتنه افراد می‌پاشید، انجام می‌گرفت. این عمل ایمرژن (immersion) نامیده می‌شد. اما امروزه این واژه به فرو بردن تمام بدن به زیر آب اطلاق می‌شود که توسط تعمیددهندگان و کلیسای ارتدکس اجرا می‌گردد. امروزه در بیشتر کلیساهای غرب این آیین با سه بار آب ریختن روی سر فرد (افیوژن affusion) و یا تنها پاشیدن چند قطره روی سرش (اسپرشن aspersion) انجام می‌شود.اهمیت دیگر آب در مسیحیت آن چیزی است که مسیح علیه‌السلام آنرا آب حیات نامیده (انجیل یوحنا. باب چهارم: آیات یکم تا چهل و دوم ) داستان مسیح علیه‌السلام و زن سامری است. مسیح آب حیات را به زن پیشنهاد می‌کند تا دیگر هرگز احساس تشنگی نکند. به عبارت دیگر آب حیات همان حیات جاودانه است.آب حیات، آب متبرکی است که در آیین ویژه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد، بخصوص به آبی گفته می‌شود که در شب عید پاک، برای تعمید دادن تازه واردان به مذهب مسیحیت، استفاده می شود. استفاده از آب جز برای تعمید دادن، به قرن چهارم در مشرق زمین و قرن پنجم در غرب باز می‌گردد. سنت آب پاشیدن روی افراد در آیین عشاء ربانی از قرن نهم آغاز شد. در این زمان استفاده از قدح که ظرفی بود حاوی آب مقدس و مردم هنگام ورود به کلیسا خود را با آن تعمید می‌دادند، بسیار متداول بود. همچنین دردعای پیش از غذا، تبرک کردن، دفع ارواح شیطانی و مراسم تدفین، از آب مقدس استفاده می‌گردد.طهارت در مسیحیت عمدتاً شامل غسل تعمید و شستشوی انگشتان و ظروف عشای ربانی پس از پایان مراسم می شود. این عمل در دو مرحله انجام می گیرد: ابتدا جام را با شراب شسته و سپس دوباره جام و انگشتان کشیش را با آب و شراب غسل می‌دهند. این غسل بسیار مهم است زیرا این باور وجود دارد که پس از تبرک نان و شراب، مسیح علیه‌السلام ظهور می‌کند.زرتشتدین زرتشت بر پایه تقابل خوب و بد استوار است. براساس اعتقادات پیروان این آیین، در زمان خلقت جهان، روح شیطانی به زمین حمله ور شده و بخشی از آب‌های آن را شور کرده است. پاکی و آلودگی در باور زرتشتیان بسیار حائز اهمیت است. ایشان آلودگی را مظهر شیطان و بدی می‌دانند و تقدس و احترام فراوانی برای آب پاک قائلند. تف کردن، ادرار کردن و شستن دست‌ها در رودخانه‌ها مجاز نیست، چراکه این اعمال قداست و پاکی آب را از بین می‌برد.هندوآب نزد هندوها سرشار از قداست و پاکی روحانی است؛ برای این افراد استحمام صبحگاهی یکی از فرایض و واجبات روزانه است. معبدهای هندوها در نزدیکی آب احداث شده‌اند و پیروان این آیین قبل از ورود به معبد بایستی بدن خود را بشویند. تعداد زیادی از زیارتگاه‌های هندوها در حاشیه رودخانه قرار گرفته و مکان‌هایی که 2یا 3 رودخانه به هم می‌پیوندند از قداست بالایی برخوردار هستند.بوداییدر آئین بودایی، آب در مراسم سوزاندن جنازه مردگان استفاده می‌شود. بودائیان در کاسه‌ای که بین راهب و جنازه مرده قرار گرفته، آب می‌ریزند تا لبریز شود؛ پس از لبریز شدن آب از کاسه، راهب می‌گوید: همان‌گونه که باران، رودخانه را جاری می‌سازد و در نهایت به اقیانوس می‌پیوندد، امیدواریم بخشش نصیب این درگذشته شود.شینتوآیین شینتو بر اساس پرستش Kami (این باور که خدایان بی‌شماری که در طبیعت ساکنند) بنا شده است. پرستش Kami همواره با آیین طهارت با آب آغاز می‌شود. از نگاه شینتوها، این عمل تعادل (را در) میان طبیعت(بین)، انسان و خدایان را حفظ می‌کند. در آیین شینتو، آبشارها مقدس بوده و دارای جایگاه رفیعی در این آیین هستند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه