پراکندگی موضوعات قرآن

.Normal { margin: 0cm 5px 0cm 5px; text-align: justify; direction: rtl; unicode-bidi: embed; font-size: 16pt; font-family: "Traditional Arabic"; font-weight: normal;}.NormalCenter { margin: 0cm 5px 0cm 5px; text-align: center; direction: rtl; unicode-bidi: embed; font-size: 16pt; font-family: "Traditional Arabic"; font-weight: normal;}P { margin: 0cm 5px 0cm 5px; text-align: justify; direction: rtl; unicode-bidi: embed; font-size: 16pt; font-family: "Traditional Arabic"; font-weight: normal;}h1 { margin: 0cm 5px 0pt 5px; text-align: right; text-autospace: none; direction: rtl; unicode-bidi: embed; font-size: 20.0pt; font-family: "Traditional Arabic";}h2 { margin: 0cm 5px 0pt 5px; text-align: right; text-autospace: none; direction: rtl; unicode-bidi: embed; font-size: 18.0pt; font-family: "Traditional Arabic";}h3 { margin: 0cm 5px 0pt 5px; text-align: right; text-autospace: none; direction: rtl; unicode-bidi: embed; font-size: 16.0pt; font-family: "Traditional Arabic";}h4 { margin: 0cm 5px 0pt 5px; text-align: right; text-autospace: none; direction: rtl; unicode-bidi: embed; font-size: 14.0pt; font-family: "Traditional Arabic";}h5 { margin: 0cm 5px 0cm 5px; text-align: justify; direction: rtl; unicode-bidi: embed; font-size: 14pt; font-family: "Traditional Arabic";}h6 { margin: 0cm 5px 0cm 5px; text-align: justify; text-autospace: none; direction: rtl; unicode-bidi: embed; font-size: 16pt; font-family: "Traditional Arabic"; font-weight: normal;}.Ayeh { color: #008000;}span { lang="FA"; dir="RTL";} .border { border-style: solid; border-width: 1px; padding: 1px 4px;}li { margin: 0cm 5px 0cm 5px; text-align: justify; direction: rtl; unicode-bidi: embed; font-size: 16pt; font-family: "Traditional Arabic"; font-weight: normal;} پرسش. علت اینکه در قرآن، موضوعات به صورت پراکنده بیان شده، چیست؟ این تصور از آیات قرآن را نمى توان به کلى تأیید کرد. با توجه به اهداف خاص هدایتى قرآن، سوره ها به تدریج نازل مى شد و آیات، در سوره ها قرار مى گرفت. براى مثال در سوره «علق» (نخستین سوره نازل شده در مکه) پیامبر اکرم صلى الله علیه و آلهمأمور مى شود تا مردم را به سوى پروردگار یگانه دعوت کرده و آنان را به اطاعت از او فرا خواند و در عین حال به آن حضرت توضیح داده مى شود که: همه مردم چنین دعوتى را نخواهند پذیرفت؛ بلکه برخى با تو برخورد خواهند کرد! البته ما این اشخاص را تنبیه خواهیم کرد و وظیفه تو تحت تأثیر قرار نگرفتن از این جریان طغیان و اطاعت محض از ما است. یا در سوره «قلم» (دومین سوره نازل شده در مکه) به اذیت صاحبان زر و زور اشاره و نسبت دیوانگى، به ساحت پیامبر صلى الله علیه و آله دفع مى شود. این سوره علت این نسبت را، تحلیل و انگیزه هاى خاص صاحبان قدرت و ثروت مى داند و وظیفه پیامبر صلى الله علیه و آله را در برابر این برخوردها روشن مى کند و وعده برخورد خداى متعال را با آنان مى دهد. البته این تنوع، لطمه اى بر وحدت موضوعى سوره ها وارد نمى سازد؛ نظیر اینکه در طبیعت شاهد فضاهاى طبیعى، جنگل ها، باغ ها، فضاى وحش، محیط هاى شهرى و یا روستایى هستیم. به طور کلى زیبایى هر کدام از این مکان ها، به ترکیبى است که در خود جاى مى دهند. شهر بدون درخت، حیوان، آب و... زیبا نیست و جنگل با کلبه ها و حیوانات وحش و پرندگان و... زیباتر مى شود؛ به خصوص که این امور پراکنده، تأثیر مثبتى بر جنگل یا شهر مى گذارد. پس بایسته است پراکندگى موضوعات را با وحدت موضوع محورى و اصلى هر سوره مرتبط دانست و ذکر موضوعات متنوع را به مناسبت موضوع اصلى تحلیل کرد. نکته دیگر آنکه قرآن، کتاب انسان سازى و جامعه سازى است. این مقصد از راه پرداختن به تمام موضوعاتى که به گونه اى با این دو مقوله در ارتباطند، تأمین مى گردد. پراکندگى بخشى از مطالب قرآن، به جهت پاسخ به سؤالات و نیازهاى مردم و به تبع حوادث و وقایع بوده است. قرآن با حفظ وحدت کلى مقاصد سوره ها، به این موارد نیز پرداخته است و علت دستور پیامبر صلى الله علیه و آله مبنى بر قرار دادن آیات جدید در بعضى از سوره ها، همین بوده است. در پایان گفتنى است تنوع و گوناگونى آیات و روایات، تأثیر خاصى براى جذب و تربیت مخاطبان دارد. به طورى که آیات یک سوره، آمیزه اى از بیم و امید، شادى و نگرانى، آسیب ها و درمان ها را در خود جاى داده است و همگى با هدف هدایتگرى و آموزشى هماهنگ است. در نتیجه روش قرآن در بیان مفاهیم و موضوعات، منحصر به فرد است؛ چرا که نظام عملى و عقیدتى و اخلاقى را آمیخته به یکدیگر بیان مى کند. این بهترین روش براى هدایت است؛ به طور مثال: در جایى احکام را بیان مى کند و پس از بیان احکام، به موضوع قیامت و حسابرسى هم اشاره مى کند تا شنونده و خواننده، براى عمل تحریک شود. البته در قرآن مجید سوره هاى موضوعى نیز وجود دارد؛ مثلاً برخى از سوره ها به یک داستان و قصه اختصاص یافته است (مانند سوره یوسف) و بعضى به مسائل توحیدى پرداخته و برخى دیگر به موضوع قیامت. در عین حال در سوره هاى دیگر، همه مسائل را در سیستم و نظام واحدى تبیین کرده است. از این رو نباید قرآن را کتابى بدانیم که تنها براى بیان موضوعات نازل شده؛ بلکه کتابى است براى هدایت و به همین منظور مطابق با فطرت انسانى و عواطف و احساسات و تعقّل او، خداوند این روش را برگزیده است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه