آیا استناد همه امور و پدیده ها به خداوند با قانون علیت و اختیار انسان ناسازگار نیست ؟

قرآن کریم همواره به انسان تذکر می دهد که همه موجودات و پدیده ها و حتی مصنوعات بشری به اراده و خواست خدا مستنداند . مـعنای این مطلب البته آن نیست که خداوندمنان در اشیاء و موجودات تاثیرات خاص و آثار معین قـرار نداده است , بلکه آیات بسیاری دلالت دارد که خداوند در هر چیز اثری خاص قرار داده و نیز هر پدیده وچیزی اثری مخصوص خود دارد و این در حقیقت همان اصل علیت است . زیرا نفی علیت یعنی آنکه آتش نسوزاند و مثلا موجب سردی شود یا آب موجب حرارت گردد . در حالیکه آتش دارای اثر حرارت است و آب دارای اثر رطوبت . از سـوی دیـگـر خداوند تبارک وتعالی به انسان اختیار داده است و اراده او به فعل اختیاری انسان تعلق گرفته است . یعنی گرچه هر عمل انسان مستند به خواست خداست اما خواست خدا این است که انسان از روی اخـتـیـار عـمـل کند و در حقیقت نوعی علیت طولی است و اراده و مشیت الهی در طول اراده و خواست انسان است نه در عرض آن . بنابراین هیچ منافاتی میان استناد حوادث و امور به خدا و قانون علیت و اختیار انسان وجود ندارد . تفسیر المیزان ج 1، طباطبائی - سید محمد حسین جبر و اختیار .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه