چه کسی مبدأ تاریخ مسلمانان را هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه قرار داد؟

در دوره جاهلیت، ماه محرم اول سال بود و سال جاهلیت عام الفیل بود. در دوره بعثت پیامبر اکرم(ص) مسلمانان «رفتن به خانه ارقم» را مبدأ تاریخ خود قرار دادند و رویدادها را با آن محاسبه مى کردند به عنوان مثال مى گفتند: فلان کس پس از رفتن به خانه ارقم اسلام آورد.پس از آنکه دولت اسلامى تشکیل شد مسلمانان هجرت پیامبر را به عنوان مبدأ تاریخ خود قرار دادند. در اینکه چه کسى براى اولین بار به این فکر افتاد و مبدئى براى تاریخ و تحولات اختراع کرد، اختلاف نظر هست. برخى معتقدند که خلیفه دوم عمربن خطاب صحابه را جمع کرد و گفت براى مردم تاریخى قرار دهید. پیشنهادهاى گوناگونى داده شد و هیچ کدام قبول نشد حضرت على(ع) پیشنهاد کرد که هجرت را مبدأ تاریخ قرار دهند عمربن خطاب این پیشنهاد را پذیرفت و دستور داد از آن پس هجرت را مبدأ تاریخ قرار دهند. برخى را عقیده بر این است که خود حضرت محمد(ص) هجرت را مبدأ تاریخ قرار داد و در نامه ها تاریخ را از هجرت محاسبه مى کرد با ملاحظه مجموع روایات و نظریات مى توان گفت: در زمان حیات رسول خدا (ص) هجرت آن حضرت مبدأ تاریخ مسلمانان بود ولى پس از وفات پیامبر از اهمیت آن کاسته شد و یا به فراموشى سپرده شد و پس از آن دوباره به پیشنهاد امام على(ع) و دستور خلیفه دوم بطور رسمى مبدأ تاریخ اسلام شد. آنچه که باید به آن توجه بیشترى شود این است که مبدأ سال باید ماه ربیع الاول قرار مى گرفت ولى متأسفانه به جاى ربیع الاول ماه محرم را مبدأ سال قرار دادند و نتیجه این کار این شد که دو ماه بر سال هجرى افزوده شد و به سخن دیگر مبدأ سال از ربیع الاول دو ماه جلوتر برده شد. البته کسانى هم بوده اند که تاریخ هجرى قمرى را از ماه محرم سال بعد محاسبه کرده اند و از ده ماه صرف نظر کردنده اند. به عنوان مثال جنگ احزاب که برابر نظر مشهور در سال پنجم هجرى قمرى روى داده برابر نظر دوم در سال چهارم هجرى قمرى روى داده است. با توجه به آنچه گذشت باید در جواب این سؤال که «آیا امروز که 11 جمادى الاولى 1422 مى باشد واقعا از هجرت پیامبر 1422 سال و دو ماه و یازده روز مى گذرد؟» گفت: دو ماه را از این کم کن چون دو ماه بر سال قمرى افزوده شده و مشهور بین همه همین است. (براى آگاهى بیشتر نسبت بهمبدأ تاریخ اسلام به کتاب «الصحیح من سیرة النبى» و «سیرة رسول خدا» مراجعه شود) این نکته را هم در نظر داشته باشید که عرب جاهلی آن روز اول سال شان را بسیار محترم می داشتند و برای همین آنان نخواستند اول سال شان را از ماه محرم به ماه ربیع اول تغییر بدهند. همان طوری که اگر آلان به مردم ایران به گویند اول سال تان را از خرداد شروع کنید، ممکن است بسیاری از آنها نپذیرند و نتوانند دست از عادت بردارند. البته اگر پیامبر یا امام به مردم ایران می گفتند مردم ایران می پذیرفتند ولی عرب ها نپیذیرفتند و گر نه اول سال هجری ربیع الاول است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه