با سلام و عرض ارادت؛ لطفاً بفرمایید تفاوت مبانی عقلی و مبانی نقلی از حیث واژه‌شناسی و مفهوم‌شناسی چیست؟

«مبانی» جمع مبنا، از ریشه «بنی»، به معنای پایه و هرچه که بر آن و با تکیه بر آن بر رویش چیزی می‌گذارند.[1]منظور از «مبانی عقلی»، مطالبی است که از نظر «عقل و برهان»، پایه‌ای برای یک نظریه محسوب می‌شود، اما مقصود از «مبانی نقلی» اموری است که از نظر «نقل»، اصول و پایه یک نظریه شمرده می‌شود. منظور از «نقل» نیز گفتار یا کردار انسان‌هایی است که سخن و فعل آنان در نزد نظریه‌پردازان حجت و سند می‌باشد.در یک نگاه دقیق می‌توان گفت که «مبانی»، آن دسته از عناصر و رهنمودهای دینی است که به صورت اصول و امور مسلم در یک زمینه مى‌‏باشند و جنبۀ زیربنا براى بقیه عناصر دارند، و به نحوى آنها را تبیین و تعیین مى‌‌کنند. این عناصر از قبیل قضایاى «باید» مى‌‏باشند و جنبه اعتبارى دارند و در واقع نتایج جهان‏‌بینى اسلامى هستند.توضیح این‌که اسلام به عنوان دین خاتم، کامل‏‌ترین دین مُرسَل و در بردارندۀ تمام آنچه را که باید از دین نفس الامرى از راه وحى بیان گردد، مى‌‏باشد؛ از این‌رو، ما در هر حوزه از حیات انسان، خواه فردى و خواه اجتماعى، توقع داریم شاهد موضع‏‌گیرى اسلام و ارائۀ رهنمود باشیم. این رهنمودها که در واقع عناصر تشکیل دهنده دین مى‏‌باشند، به دو دسته تقسیم می‌شوند:1. عناصر دینى‏‌اى که نُمُود جهان‏‌بینى اسلام در یک حوزۀ خاص؛ مانند سیاست یا اقتصاد، مى‌‏باشند و نسبت بین آنها و جهان‌‏بینى اسلامى، همان نسبت جزئى به کلى، یا صغرا به کبرا است. این‌گونه عناصر از قبیل قضایاى «هست» مى‏‌باشند و رنگ کلامى - فلسفى دارند؛ مانند بررسى سلطۀ تکوینى خداوند در حوزۀ مباحث سیاسى، یا مطالعه رازقیّت او در زمینۀ اقتصاد. ما از این عناصر به عنوان «فلسفه» یاد مى‌‏کنیم. پس «فلسفۀ سیاسى اسلام» مجموعه عناصرى از اسلام در حوزه سیاست است که نُمُود جهان‌‏بینى و از جزئیات آن محسوب مى‏‌شود.2. عناصر دینى‌‏اى که نتایج جهان‌‏بینى اسلامى، بویژه فلسفۀ آن - یعنى عناصر دسته اول- هستند. این عناصر از قبیل قضایاى «باید» مى‌‏باشند و جنبه اعتبارى دارند و به نوبۀ خود به دو گروه تقسیم مى‏‌شوند:برخى از این عناصر جنبۀ زیربنا براى بقیه دارند و به نحوى آنها را تبیین و تعیین مى‏‌کنند. این عناصر یا به صورت اصول و امور مسلم در یک زمینه مى‏‌باشند که از آن به «مبانى» یاد مى‏‌کنیم. و یا اغراض و مقاصد دین را در یک حوزه مشخص مى‏‌نماید که به آن «اهداف» مى‏‌گوییم. مجموعۀ این مبانى و اهداف، «مکتب» را تشکیل مى‌‏دهند».[2]، [3] .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه