آنان که شیعه یا عرفا و فلاسفه را در این باره متّهم به شرک می کنند می گویند: اینها قائل به خالقیّت و ربوبیّت برخی انسان بوده آنها را شریک خدا در خالقیّت و ربوبیّت قرار می دهند. امّا اگر کسی مدّعی شود انسان کامل به اذن خدا و در طول اراده حکیمانه او مرتبه ای از خالقیّت و ربوبیّت دارد نمی توان او را متّهم به شرک نمود ، چرا که این جزء قطعیّات اسلامی بوده ، انکار آن انکار قرآن کریم است.

آنان که شیعه یا عرفا و فلاسفه را در این باره متّهم به شرک می کنند می گویند: اینها قائل به خالقیّت و ربوبیّت برخی انسان بوده آنها را شریک خدا در خالقیّت و ربوبیّت قرار می دهند. امّا اگر کسی مدّعی شود انسان کامل به اذن خدا و در طول اراده حکیمانه او مرتبه ای از خالقیّت و ربوبیّت دارد نمی توان او را متّهم به شرک نمود ، چرا که این جزء قطعیّات اسلامی بوده ، انکار آن انکار قرآن کریم است. اگر کسی مدّعی شود که خدا انسانهایی را آفریده و آنها را خالق و ربّ عالم قرار داده است تا به اختیار و اراده ی مستقلّ خود دست به خلقت و ربوبیّت بزنند یقیناً چنین کسی مشرک است امّا علّامه بزرگوار آیةالله حسن زاده ی آملی و همفکران ایشان از عرفا و حکمای اسلامی هیچگاه چنین باوری نداشته و ندارند ؛ بر خلاف جهّال صوفیّه و دراویش و برخی شیخیّه و امثال آنها که مشابه چنین عقیده ای را دارا هستند. امّا متّهم کنندگان شیعه و حکما و عرفای راستین ، ظاهراً تنها تفسیری که از این سخن در ذهنشان دارند همین تفسیر شرک آلود است. آنچه امثال حضرت آیة الله حسن زاده آملی ـ ایّده الله ـ به آن معتقدند این است که به حکم آیات 171 نساء و 30 و 31 بقره و 26ص و 10 فتح و 4 نجم و 49 آل عمران و ... ، انسانهای کامل ، مظهر اسماء خدا ، کلمه ی او ، روح خدایی ، جلوه های زبان خدا و دست قدرت او هستند. به تعبیر دیگر انسان کامل ، مجلی و مجرای اراده ، قدرت ،خالقیّت و ربوبیّت خداوند متعال است ؛ یعنی قدرت و خالقیّت و ربوبیّت خدا در وجود آنها و از مجرای وجود آنها در عالم به ظهور می رسد ؛ و به تعبیر متکلّمین ، این بزرگواران خالقیّت یا ربوبیّت أذنی دارند. لذا حضرت عیسی(ع) فرمود: «أَنِّی أَخْلُقُ لَکُمْ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ فَأَنْفُخُ فیهِ فَیَکُونُ طَیْراً بِإِذْنِ اللَّهِ وَ أُبْرِئُ الْأَکْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ وَ أُحْیِ الْمَوْتى بِإِذْنِ اللَّهِ وَ أُنَبِّئُکُمْ بِما تَأْکُلُونَ وَ ما تَدَّخِرُونَ فی بُیُوتِکُمْ إِنَّ فی ذلِکَ لَآیَةً لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ : من از گِل، چیزى به شکل پرنده مى سازم؛ سپس در آن مى دمم و به فرمان خدا، پرنده اى مى گردد. و به اذن خدا، کورِ مادرزاد و مبتلایان به برص (پیسى ) را بهبودى مى بخشم؛ و مردگان را به اذن خدا زنده مى کنم؛ و از آنچه مى خورید، و در خانه هاى خود ذخیره مى کنید، به شما خبر مى دهم؛ مسلماً در اینها، نشانه اى براى شماست، اگر ایمان داشته باشید.»(آل عمران:49) البته باید توجّه داشت که مراد از اذن الهی ، صرفاً اجازه دادن عرفی نیست بلکه مقصود ، اذن تکوینی است ؛ یعنی این بزرگواران به اراده حکیمانه الهی واسطه ی فیض خدا بوده و در سلسله علل طولی موجودات قرار دارند ، همانگونه که به حکم آیاتی چون 5 نازعات و 11 سجده ، فرشتگان در سلسله علل طولی برخی موجودات قرار داشته مدبّر برخی امورند. مثلاً حضرت عزرائیل (ع) مجلی و مجرای ظهور اسم الممیت است ؛ یعنی ممیت بودن خدا از طریق وجود آن بزرگوار به ظهور می رسد ؛ یا حضرت میکائیل (ع) مظهر اسم الرّزاق است لذا اوست که به اذن الهی روزی می دهد ؛ یعنی خدا روزی موجودات را از مجرای وجود این بزرگوار می رساند. آنچه امثال علّامه ی بزرگوار حسن زاده ی آملی به آن عقیده دارند همین معناست که نه تنها شرک نیست بلکه اعتقاد به آن ، از این جهت که مبتنی بر اصل ضروری علّیّت و سخن وحی است به حکم عقل و وحی ضروری است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه