۱.T شهید مطهرى مى نویسد: «شفاعت V}V، همان مغفرت الهى است که وقتى به خداوند نسبت داده مى شود، با نام «مغفرت» خوانده مى شود و هنگامى که به وسایط و مجارى رحمت منسوب مى گردد، نام «شفاعت» به خود مى گیرد» V}مجموعه آثار، ج ۱، ص ۲۵۹.{V. در حقیقت، خداوند اراده کرده است بندگان خود را از رحمت مغفرت خویش بهره مند سازد؛ لکن براى اعطاى آن، مانند سایر فیض هاى خویش، اسباب خاصى قرار داده و شرایطى قائل شده است. بر این اساس، خداوند، اولیاى الهى را به عنوان شفیعان و واسطه هاى فیض معین کرده تا آنان براى بندگانى که در دنیا با اعمال خویش، شایستگى بهره مندى از این رحمت الهى را پیدا کرده اند، درخواست مغفرت کنند.

1.T شهید مطهرى مى نویسد: «شفاعت V، همان مغفرت الهى است که وقتى به خداوند نسبت داده مى شود، با نام «مغفرت» خوانده مى شود و هنگامى که به وسایط و مجارى رحمت منسوب مى گردد، نام «شفاعت» به خود مى گیرد» مجموعه آثار، ج 1، ص 259.. در حقیقت، خداوند اراده کرده است بندگان خود را از رحمت مغفرت خویش بهره مند سازد؛ لکن براى اعطاى آن، مانند سایر فیض هاى خویش، اسباب خاصى قرار داده و شرایطى قائل شده است. بر این اساس، خداوند، اولیاى الهى را به عنوان شفیعان و واسطه هاى فیض معین کرده تا آنان براى بندگانى که در دنیا با اعمال خویش، شایستگى بهره مندى از این رحمت الهى را پیدا کرده اند، درخواست مغفرت کنند. بنابراین، شفاعت اولیاى الهى، چیزى جز فیض الهى و جلوه گرى خواست و اراده خداوند نیست. در حقیقت شفاعت، قانونى است که خداوند واضع آن است. بر طبق این قانون، اولیاى الهى بر اساس شرایطى، براى عده اى خاص از گنه کاران، درخواست مغفرت مى کنند؛ یعنى، آنان واسطه فیض مغفرت الهى اند. T2.بسیارى از آیات، بر وقوع و تحقّق شفاعت دلالت دارند. این آیات نه تنها از وجود شافعان خبر مى دهد؛ بلکه مشخصات آنها را هم بیان مى کند: «یَوْمَئِذٍ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ إِلاَّ مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ رَضِیَ لَهُ قَوْلاً»؛ طه (20)، آیه 109. «در آن روز شفاعت سودى ندارد، مگر شفاعت کسى که خداى رحمان به او اجازه داده و سخن او را پسندیده است». به کار بردن فعل ماضى در این آیه، در اصطلاح ادبى بر حتمى بودن وقوع شفاعت دلالت دارد. آیه «لا یَشْفَعُونَ إِلاَّ لِمَنِ ارْتَضى »؛ «شفاعت نمى کنند مگر براى کسى که مورد پسند خداوند باشد»: انبیاء (21)، آیه 28. شفاعت شوندگان را توصیف مى کند؛ یعنى، اصل وقوع شفاعت و وجود شفیعان امرى مسلم دانسته شده و به معرفى شفاعت شوندگان پرداخته است. روایات متواتر از نبى اکرم(ص) نیز بر وقوع و تحقق آن دلالت مى کند. به همین جهت شفاعت اولیاى الهى در روز رستاخیز، امرى قطعى و ثابت و مورد اتفاق مسلمین است. یک. دیدگاه اهل سنت: 1. فخر رازى: «امت اسلامى اتفاق نظر دارند که پیامبر اسلام روز رستاخیز حق شفاعت دارد... و معناى شفاعت پیامبر این است که گنه کاران را از عذاب دوزخ مى رهاند تا وارد آتش نشوند و آنها هم که در آن مى سوزند، در پرتو شفاعت پیامبر از آتش دوزخ خارج شده، وارد بهشت مى شوند». تفسیر مفاتیح الغیب، ج 3، ص 63، تفسیر آیه 48 و یا 123 بقره. 2. علامه قوشجى (صاحب شرح تجرید): «مسلمانان شفاعت را به عنوان یک اصل مسلم پذیرفته اند و در باره آن اختلاف ندارند. شرح تجرید، ص 501. 3. ابن تیمیه (از پایه گذاران فرقه وهابیت): «شفاعت، با روایات متواتر و از طریق اجماع اثبات شده و کسانى که پس از اقامه دلیل، چنین موضوعى را انکار کنند، کافر مى شوند». الرسائل الکبرى، رساله استغاثه، ج 1، ص 481. نمونه روایات اهل سنّت: از پیامبر اسلام(ص) نقل کرده اند: «ان شفاعتى یوم القیامه لاهل الکبائر من امتى»؛ «شفاعت من در روز قیامت براى کسانى از امتم خواهد بود که مرتکب گناهان بزرگ شده اند». مسند احمد بن حنبل، ج 3، ص 213؛ سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1441. و نیز: «یشفع یوم القیامه الانبیاء ثم العلماء ثم الشهداء»؛ سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1443. «در روز قیامت پیامبران سپس عالمان و سپس شهیدان شفاعت مى کنند» و «یشفع النبیون و الملائکة و المؤمنون» ؛ صحیح بخارى، ج 9، ص 160؛ مسند احمد، ج 3، ص 94. «پیامبران، فرشتگان و مؤمنان شفاعت مى کنند». دو. دیدگاه شیعه: 1. خواجه نصیر طوسى: «عقیده به شفاعت از عقاید صحیح اسلامى است؛ خواه به منظور افزایش پاداش باشد و خواه براى اسقاط کیفر». شرح تجرید الاعتقاد، ص 262. 2. علامه حلى(ره): «علماى اسلام اتفاق نظر دارند که پیامبر اسلام در روز رستاخیز حق شفاعت دارد». کشف المراد، ص 262. نمونه روایات شیعه: پیامبر اکرم(ص) فرمود: «انى لأشفع یوم القیامة فاشفع و یشفع على، فیشفع اهل بیتى فیشفعون»؛ «من در روز قیامت شفاعت مى کنم و على هم شفاعت مى کند و اهل بیت من نیز شفاعت مى کنند و پذیرفته مى شود». مناقب ابن شهر آشوب، ج 2، ص 15. حضرت على(ع) فرمود: «ثلاثة یشفعون الى اللَّه عزوجل: فیشفعون الانبیاء ثم العلماء ثم الشهداء»؛ «سه دسته در پیشگاه خداوند شفاعت مى کنند و شفاعت آنان پذیرفته مى شود: پیامبران، دانشمندان دینى، شهدا». صدوق، خصال، ص 624. امام صادق(ع) مى فرماید: «من انکر ثلاثة فلیس من شیعتنا: المعراج و المسائلة فى القبر و الشفاعة»؛ «هر کس سه چیز را انکار کند، از شیعیان ما نیست: معراج، سؤال قبر و شفاعت». صدوق، امالى، ص 177. امام باقر(ع) نیز فرموده است: «مؤمنى که از همه کمتر شفاعت مى کند، سى تن را شفاعت مى کند». کافى، ج 8، ص 101. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه