در خصوص حضرت مسيح گاه گفته مي شود ملک منزل بر حضرت مريم حضرت جبرئيل و گاه گفته مي شود حضرت روح الله بوده است. آيا در اين خصوص مي توان گفت که جبرئيلحامل روح الهي بوده و روح الهي را بر حضرت مريم دميده است؟ يا اينکه روح الله ملکي متفاوت از حضرت جبرئيل است؟

خداوند در سوره مريم آيه 17 مي فرمايند: فَاتَّخَذَتْ مِن دُونِهِمْ حِجَاباً فَأَرْسَلْنَا إِلَيْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَراً سَوِيّاً؛ «و آنگاه که از همه خويشانش به کنج تنهايي محتجب و پنهان گرديد ما روح خود را بر او فرستاديم و او در صورت بشري زيبا و راست اندام بر او ظاهر شد». تقريبا همه مفسران معروف، روح را در اينجا به جبرئيل فرشته بزرگ خدا تفسير کرده اند. تعبير روح از او به خاطر آن است که هم روحاني و هم حيات بخش است. چرا که حامل رسالت الهي به پيامبران است و احياء کننده همه انسان هاي لايق مي باشد. اضافه روح به خدا دليل بر عظمت و شرافت اين روح است، که يکي از اقسام اضافه، اضافه تشريفيه است. دليل اينکه روح را جبرئيل گفته اند، آن است که: فاعل کلمه تمثل ضميري است که به روح بر مي گردد؛ پس روحي که به سوي مريم فرستاده شده بود به صورت بشر ممثل شد. معناي تمثل و تجسّم به صورت بشر اين است که در حواس بينايي مريم به صورت محسوس ادراک شود. وگرنه در واقع باز همان روح است نه بشر؛ وچون از جنس بشر و جن نبود بلکه از جنس ملک و نوع سوم مخلوقات ذوي العقول بود، که خدا او را در کتابش وصف نموده، ملک و آن فردي را که مأمور وحي است را جبرئيل ناميده است .مثلا فرمود: قُلْ مَن کانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَي قَلْبِک بِإِذْنِ اللّهِ مُصَدِّقاً لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَهُدًي وَبُشْرَي لِلْمُؤْمِنِينَ. و جاي ديگر او را روح خوانده و فرموده: قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِن رَّبِّک بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَهُدًي وَبُشْرَي لِلْمُسْلِمِينَ. و نيز فرموده نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ ـ عَلَي قَلْبِک لِتَکونَ مِنَ الْمُنذِرِينَ. و نيز او را رسول خوانده و فرمود:إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کرِيمٍ. لذا از همه اينها مي توان فهميد که آن روحي که براي مريم به صورت بشري مجسّم شد همان جبرئيل بوده است. مؤيد اين قول، کلامي است که طبرسي در تفسير مجمع البيان ذکر مي کند. وي در تفسير آيه مذکور مي گويد: ابن عباس و حسن و قتاده مي گويند. يعني جبرئيل را به سوي او «مريم» فرستاديم و به صورت يک بشر کامل در برابر او آشکار گشت. علت اينکه جبرئيل را روح ناميده اين است که وي روحاني است علت اسناد روح به خويش، تشريف و تجليل است و اين معنا مورد قبول همه مفسرين است. مفسرين بزرگ همچون: ملا محسن فيض کاشاني در تفسير الصافي، ملا فتح الله کاشاني در تفسير منهج الصادقين، ابو الفتوح رازي در تفسير روض الجنان، محمد بن محمد رضا قمي مشهدي در تفسير کنزالدقائق، علي بن ابراهيم قمي در تفسير خود، و بسياري ديگر، ذيل آيه 17 سوره مريم ياد آور شده اند که مراد از روح، جبرئيل است. از مطالب سابق مي توانيم نتايج زير را به دست آوريم. 1. فرشته نازل شده به مريم، همان جبرئيل بوده است که قرآن در مورد او تعبير روح، روح الامين، روح القدس و رسول را به کار برده است. و وي مريم را به قدرت الهي به عيسي ـ عليه السلام ـ حامله کرده است اما اينکه جبرئيل حامل روح الهي بوده در هيچ يک از تفاسير در خصوص اين موضوع مطلبي گفته نشده است (يعني تفسير آيه با اين عبارات در نظر مفسرين صحيح نيست). 2. در مورد اينکه روح الله، ملکي متفاوت از جبرئيل است، و او بر مريم نازل شده، مطلبي در تفاسير نيامده؛ و کسي اين حرف را قبول نکرده است. علامه طباطبائي اينکه ملکي غير از جبرئيل بر مريم نازل شده را ردّ مي کند و مي فرمايد: يکي از قرائت هاي نادرست، قرائت برخي است که کلمه روحنا را با تشديد نون خوانده و گفته: روحنّا اسم آن فرشته اي بوده که براي مريم مجسّم شده؛ و او غير از جبرئيل روح الامين بوده، که فساد اين مطلب روشن است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه