در علم پيامبر شکي نيست، و بعضي افراد آن علم را مختص زمان خود مي دانند ولي من معتقدم علم براي تمام دوران ها است. دلايل قانع کننده علمي و منطقي آن کدام است؟

مقدمه درباره وسعت و گستردگي محدوده علم پيامبر ص مي توان از ابعاد مختلف بحث کرد، از جمله اين که آيا اين علم به همه زمان ها تعلق مي گيرد. يعني پيامبر ص در زمان خودش به ما قبل و ما بعد زمان هم علم داشته يا اين که فقط در محدوده زماني خودش علم به وقايع و اتفاقات آن زمان داشته. يک احتمال که مي شود داد اين است که اين علم چون در بستر زماني خاصي بوده محدود به زمان خودش باشد و فقط وقايع زمان خودش را بداند نه وقايع گذشته و آينده را؟ خوب اين احتمالي است که با مباني عقلي و نقلي اسلام سازگاري ندارد به عبارت ديگر عقيده اسلام درباره علم پيامبر ص اين نظر را مي پذيرد که چون پيامبر اسلام خاتم و آخرين پيامبران بوده و پيامبري بعد از او نمي آيد، لذا بايد شريعتي که مي آورد براي همه زمان هاي آينده هم کارساز باشد و اين متوقف بر اين است که پيامبر ص علم گسترده فرا زماني و فرا مکاني داشته باشد و اين هم به عنايت خدا مي باشد، لذا علم پيامبر ص به ما کان و ما يکون يعني هر چه در گذشته بوده و هر چه در آينده مي آيد تعلق مي گيرد. به عبارتي پيامبر ص مظهر تام و اتم جميع صفات الهي مي باشد از جمله محيط بر گذشته و آينده. از اين مقدمه روشن مي شود که علم نبي ص گسترده است البته تذکر اين نکته هم لازم است بعضي موارد هست که علم آن مختص خدا است و حتي پيامبر ص هم آن موارد خاص را علم ندارد مانند لحظه وقوع قيامت. احتمال ديگري هم درباره علم پيامبر ص و گستردگي آن وجود دارد و آن اين است: علم پيامبر ص فقط در مورد مسائل و احکام شرعي گسترده باشد نه به همه امور و همه موارد در همه زمان ها و مکان ها که ما اين احتمال را هم نمي پذيريم چرا اگر دوراني باشد که ديگران از پيامبر ص بالاتر باشند لازم مي آيد علم پيامبر ص در آن مورد کم باشد و از آن افراد عالمتر به امور اطاعت کند. و لذا پيامبر ص در اين مورد مفضول است و ديگران فاضل پس چرا خدا پيامبر ص را رهبر آنها کرده و اين تقديم مفضول بر فاضل مي شود و صحيح نمي باشد چنان که در کتاب هاي کلامي در قسمت نبوت و صفات نبي متکلمين اين بحث را مطرح کرده اند و به اين نتيجه رسيده اند که پيامبر بايد در همه امور از ديگران بهتر و برتر باشد حال به بررسي ادله نظريه مطلوب يعني گستردگي علم پيامبر ص مي پردازيم. دلايل را در دو قسمت بررسي مي کنيم يکي دلايل نقلي يعني روايات زيادي که در مورد علم نبي ص داريم: 1. رواياتي که مي فرمايد علم پيامبر ص به ما کان يعني هر چه بوده است و ما يکون يعني هر چه در آينده خواهد آمد و زمان حال تعلق مي گيرد يعني اين روايات دال بر اين مطلب است که علم پيامبر ص محدود به زمان خاص و مکان خاص نمي باشد. 2. در کتاب بصائر الدرجات از امام صادق روايت شده که فرمود از اميرالمؤمنين ع ـ درباره علم نبي سئوال شد که علم نبي ص چگونه است؟ آيا به چيزهاي خاص تعلق مي گيرد يا در همه زمان ها به همه امور تعلق مي گيرد؟ حضرت علي ع که خودشان باب علم نبي هستند فرمودند: علم نبي مکرم اسلام ص علم همه انبياء و اولياء و علم به هر چه که هست و هر چه که بوده و هر چه در آينده خواهد آمد تعلق مي گيرد و مخصوص زمان خاصي نيست بلکه تا روز قيامت به همين نحو خواهد بود. و خلاصه اين که در روايات معتبره ما کلماتي هست که مدعاي ما را ثابت مي کند که حتي ابوابي در کتب روايي در اين باره هست که علم نبي به ما کان و ما يکون در همه زمان ها تعلق مي گيرد. و گسترده بودن علم نبي ص که ما براي اختصار به ذکر همين دو روايت بالا اکتفا مي کنيم و به ادله عقلي مي پردازيم. دلائل عقلي گستردگي علم پيامبر ص که البته در آنها از مقدمات نقلي هم استفاده مي شود. 1. چون پيامبر ص انسان کامل است و اين لازمه پيامبري او مي باشد لذا اگر در جهان چيزي باشد که زير پوشش علمي و احاطه علمي رسول خدا نباشد يا زماني باشد که حضرت به چيزي علم نداشته باشد لازم مي آيد آن چيز صادر اول باشد که چيزهاي ديگر در پرتو آن به وجود مي آيند در حالي که صادر اول بايد پيامبر ص باشد، لذا هر چه در جهان يافت مي شود زير پوشش علمي و احاطه علمي آن حضرت صادر اول است. و همه غيب و شهادت مشهود او مي باشد. 2. دليل ديگر بر احاطه علمي پيامبر ص اين است که چنان که از آيات قرآن هم برداشت مي شود چون پيامبر ص به اُم الکتاب رسيده و از نشئه طبيعت و زمان، بالا رفته لذا هم گذشته را مي داند هم حال و هم آينده را يعني به جايي رسيده که زمان زير پاي اوست. لذا خدا مي فرمايد: «اي پيامبر ص تو در زمان وصي يابي موسي ع با او نبودي، در زمان زنداني شدن يوسف نبودي و... ولي با علم الهي اين اخبار را دانستي». لذا مي توان نتيجه گرفت چون پيامبر ص فايق بر زمان است، يعني از زمان بالاتر مي رود لذا علمش مخصوص زمان و دوران خاصي نيست بلکه براي همه زمان ها مي باشد. آيت الله جوادي در کتاب تفسير موضوعي قرآن در اين باره مي فرمايد: «چون پيامبر ص انسان کامل و فايق بر زمان است نه تنها گذشته و آينده را مي داند بلکه آن ها را به عينه مي بيند. رسول خدا ص گستره زمان و حرکت تاريخ را در نورديده لذا حدّي براي علم او نيست گذشته را مي بيند همان طور که آينده و حال را مي بيند چيزي در جهان امکان يافت نمي شود که پيامبر ص آن را نداند». 3. از مقام هاي منيع رسالت، اطلاع بر غيب است چنان که خدا مي فرمايد: «به مردم بگو هر کاري مي کنيد خدا و رسول خدا آن را مي بينند پس علم رسول بايد محدود به زمان خاصي نباشد بلکه مقام علمي او به حدي است که از کارهاي انسان ها در همه زمان ها آگاه مي شود». نتيجه گيري با مقدماتي که بيان شد مي توان گفت علم پيامبر ص محدود به زمان خاصي نمي باشد بلکه همه زمان ها را در بر مي گيرد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه