کلمه «زمان» از کلمات معرّب است که از زبان فارسی وارد زبان عربی شده است. این کلمه در چند دعا از جمله «الهی عظم البلاء...»(عبارت یا صاحب الزَّمان) و دعای عهد که از طرف ائمه اطهار(ع) آمده، وجود دارد. حال سؤال این است که اگر کلمه «زمان» بعد از دوره ائمه(ع) وارد زبان عربی شده باشد، چگونه ممکن است در دعایی که از امام به ما رسیده این کلمه وجود داشته باشد؟ از کجا می‌توان فهمید این کلمه در چه دوره زمانی وارد زبان عربی شده است؟

با آن‌که واژه «زمان»، مشابه واژه فارسی «زمین» است، اما مشخص نیست که از عربی به فارسی رفته و یا از ریشه‌ای‌ فارسی در زبان عربی مورد استفاده قرار گرفته است. به هر حال ریشه عربی «زمن» در کتب لغوی وجود دارد. حتی اگر معتقد به فارسی بودن این کلمه باشیم، باز هم اشکالی به وجود نخواهد آمد؛ چرا که برخی از کلمات فارسی قبل از اسلام وارد زبان عربی شده و مورد استفاده عموم قرار گرفته است و این کلمه نیز می‌تواند چنین سرنوشتی را داشته باشد. وجود کلماتی؛ مانند «استبرق»[1] و «سرابیل»[2] در قرآن، شاهدی بر ورود برخی از کلمات فارسی به زبان عربی در زمان قبل از ظهور اسلام است؛ هرچند که تعیین زمان دقیق آن برای ما امکان‌پذیر نیست.از طرفی با استناد به این‌که واژه «زمان» در قرآن استفاده نشده، نمی‌توانیم استدلال کنیم که روایاتی که در آنها از این واژه استفاده شده است، احتمال جعل در آنها می‌رود؛ زیرا مطمئناً در زمان معصومان(ع) این کلمه در زبان عرب رایج بوده است؛ چون غیر از استفاده فراوان از این واژه در کلام معصومان(ع)، با جست‌وجوی مختصری در «کتاب العین» تألیف «خلیل بن احمد فراهیدی» متوفای 175 ق که حدود یک سده قبل از زمان غیبت تألیف شده است، مشاهده می‌کنیم که بارها از واژه «زمان» در آن کتاب، استفاده شده است. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه