من دانشجوی رشته مهندسی مکانیک هستم. به نظرم می آید در کتاب در محضر بهجت آیت الله بهجت(ره) فرموده اند که:« اگر علم می خواهی و طالب علمی نماز شب بخوان . بعضی از علما با سفارش به نماز اول وقت و یا نماز شب آینده فرزندانشان را تأمین کردند». از قول علامه طباطبایی(ره) خوانده یا شنیده ام که ایشان در ملاقاتی که با آیت الله قاضی داشته اند نقل می کنند که آقای قاضی به ایشان گفتند: پسرم اگر دنیا می خواهی نماز شب بخوان اگر آخرت می خواهی نماز شب بخوان. در مورد نماز شب سوالاتی برایم پیش آمده: ۱- آیا نماز شب علاوه بر زیادتی در کسب معارف الهی در علوم طبیعی و زیستی و دانشگاهی با نیت شناخت صفات و مظاهر الهی ودرک عمیق وحدت وجود عالم هستی می تواند نافع واثر گذارباشد و اثراتی که در بالا از بزرگان اشاره کردم را از انجام این عمل انشاءالله امیدوار باشم؟ ۲- با توجه به فرمایش آیت الله العظمی بهجت(ره)خواندن نماز شب چه طور می تونه بدون تلاش به تنهایی زندگی آینده انسان رو تامین کنه؟

در پاسخ به سؤال اول شما ذکر چند نکته را لازم می دانیم:1. عباداتی که خداوند بر انسان واجب نموده و یا به صورت مستحبی به اختیار انسان گذاشته است، دارای مصالح و منافعی حکیمانه است؛ زیرا خدا حکیم است و از حکیم، عمل بدون حکمت صادر نمی شود.2. برای انسان که با عالم طبیعت و مادیات مأنوس است، حکمت مادی یا معنوی برخی عبادات کشف گردیده و برخی نیز همچنان نامکشوف مانده است.3. از جمله عباداتی که حکمت مادی آنها برای ما چندان مشخص نشده، نماز است و فرقی نیز بین نماز واجب و نماز مستحبی نیست.4. در مورد حکمت مادی نماز و مقدمات آن مانند وضو مطالبی بیان گردیده، از جمله در مورد وضو ذکر کرده اند که قسمت هایی که مورد شستشو و مسح قرار می گیرد، بیشترین گیرنده های حسی (Sensori Receptore) در آدمک قشر مغز دارند. و بنابراین در اثر شستشو به ویژه با آب سرد (که مستحب است) هوشیاری و نشاط خاصی برای فرد ایجاد می شود و این کار حداقل سه نوبت در روز تکرار می شود و...5. هدف اصلی انجام عباداتی مانند نماز طهارت و پاکی روح و نفس انسان است و در واقع ریاضت و ورزشی است برای نفس سرکش انسان تا بتوان آن را آهسته آهسته رام و در مقابل خداوند متعال متواضع و فرمانبردار نمود. به بیان دیگر می توان گفت عباداتی مانند نماز وسیله ای هستند برای درمان بیماریهای روحی انسان که طبیب عالم هستی (خداوند متعال) آنها را برای انسان نسخه پیچی نموده است. شما اگر قلبتان درد بگیرد، به که مراجعه می کنید؟ قطعاً به متخصص قلب و عروق. و اگر مغزتان مشکلی پیدا کند یا دچار اختلال دید شوید و... به متخصصین مربوطه مراجعه می کنید. حال اگر کینه ای در دلتان جای گرفت یا نسبت به دیگران حسادت پیدا کردید یا با شنیدن صدای نامحرم دلتان لرزید و نسبت به او متمایل شدید، یا از فکر قبر و قیامت بیرون آمدید و اصلاً منکر آن شدید، در این حالات به چه کسی باید مراجعه کرد؟کدام متخصص را می شناسید که حسادت انسان را تشخیص و نسخه درمان قطعی برای آن بدهد و... در اینگونه موارد است که انسان به فواید پزشکی معنوی نماز و سایر عبادات پی می برد. اینجاست که قرآن می فرماید: «ان الصلاه تنهی عن الفحشاء و المنکر» یعنی فایده اصلی نماز این است که انسان را از امور زشت و ناشایست دور می کند. و آرامش روحی و روانی چنین انسانی قابل مقایسه با افراد بی نماز نیست. این است که می بینیم در جوامع مسلمان و معتقد و بخصوص در بین علماء بزرگوار تنش ها و استرس های زندگی حداقل آثار را به دنبال دارد. به همین دلیل است که در ماه مبارک رمضان و ماه محرم در کشورهایی مثل کشور ما آمار جرم و جنایت به طور قابل محسوسی کاهش می یابد به گونه ای که مسؤولین نیروی انتظامی کشورهای غیرمسلمان را متعجب می سازد.6. نماز در بهداشت و سلامت روحی روانی انسان مهمترین اثر را دارد و امروزه که یکی از بزرگترین مشکلات دنیای غرب بیماریهای روحی، افسردگی ها، اضطراب ها، خودکشی ها و... است؛ در جوامع معتقد و مسلمان شدت این مشکلات بسیار کمتر و در مواردی اصلا قابل مقایسه با غرب نیست. و البته در مورد نماز شب این اثر بهداشت روحی روانی در اوج قرار دارد و انسان را در برابر مشکلات چنان نیرومند می سازد که یک تنه در مقابل دنیای استکبار می ایستد و براحتی می گوید: «آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند» و یا در جای دیگر حضرت امام (رحمةالله علیه) فرمودند: «والله در عمرم یکبار نترسیدم» و باز فرمودند: «آن شبی که مرا در سال 42 با ماشین به تهران می بردند، مأموران نظامی شاه که در ماشین همراه من بودند از من می ترسیدند و من ترسی از آنها نداشتم» آیا شما اثری بهتر از این برای نماز شب سراغ دارید؟ که انسان یک تنه بتواند در مقابل یک دنیا بایستد و همه از او بترسند و اما او در نهایت آرامش و اطمینان باشد و حتی لحظه مرگ که همه افراد بشر از آن هراس دارند، در وصیت نامه خویش بنویسد: «با دلی آرام و قلبی مطئمن و روحی شاد و ضمیری امیدوار به فضل خدا از خدمت خواهران و برادران مرخص می شوم و به دیار ابدی سفر می کنم»7. انسان وقتی با حضرت حق –که قدرت مطلق است- انس می گیرد و اهل نماز شب –که یکی از بهترین مصادیق انس با حق است- می شود، کم کم از آلودگی ها و رذایل اخلاقی پاک می شود و در اثر ارتباط با خداوند، در درون خود، احساس نیرو و انرژی فوق نیروهای دیگر می کند و این احساس توان و قدرت، در تمام زندگی او اثر می گذارد و ظرف وجود او را برای دریافت علوم الهی و دیگر علوم، آماده می کند؛ زیرا جایگاه علوم الهی، دل با صفا و بدور از آلودگی ها است و خواندن نماز شب و تداوم در آن، دل انسان را مصفا می کند. در سایر علوم نیز، ذهن انسان در اثر تداوم انس با حق و خواندن نماز شب، کم کم از خطورات اضافی و کثرات، فارغ می گردد و وجودش برای دریافت بسیاری از علوم، از جمله علوم طبیعی و زیستی آمادگی لازم را پیدا می کند.علمای بسیاری مانند آیت الله شعرانی (رحمةالله علیه) و یا علامه ی حسن زاده (دام ظله) از جمله نجوم، ریاضیات و... مسلط بوده و هستند.البته نباید از ظرفیت و استعدادهای خدادادی افراد غافل شد؛ بدین معنا که تأثیر نماز شب در کسب علوم، با توجه به ظرفیت و استعداد افراد می باشد.8. عبادات –از جمله خواندن نماز شب- به وقت انسان، برکتی ویژه می دهد. آیت الله بهجت (رضوان الله تعالی علیه) معتقد بودند که عبادات، ممد مطالعات اند. ایشان می فرمودند: عبادت، زمان مطالعه را به یک پنجم تقلیل می دهد. (فقدان عشق/ ویژه نامه دومین سالگرد ارتحال ملکوتی عارف واصل حضرت آیت الله بهجت قدس سره/ ص11)9. تداوم در عبادات و بویژه نماز شب –به شرطی که همراه با ترک محرمات و عمل به واجبات باشد- کم کم انسان را از کثرات ماده جدا نموده، به وحدت وجود می رساند. 10. بطور کلی خواندن نماز شب در تمام امور زندگی انسان، مؤثر است؛ حتی در جذب قلوب! زنی نزد امام صادق (علیه السلام) رفت و عرض کرد: همسرم مرا دوست ندارد؛ حضرت فرمود: برو نماز شب بخوان؛ آن زن پس از مدتی آمد و عرض کرد: شوهرم الآن بگونه ای شده که مرا از همه بیشتر دوست دارد (به مضمون حدیث اشاره شد).و اما پاسخ پرسش دوم شما:کسی که نماز شب می خواند، اقتضائش این است که رزق و روزی انسان زیاد می شود؛ ولی ممکن است برخی امور، مانع این اقتضا شود. مثلاً اقتضای آتش این است که اشیاء را می سوزاند؛ ولی اگر پارچه ای خیس باشد، نمی سوزد؛ لذا خیس بودن پارچه، مانع سوزندگی آتش است.اقتضای نماز شب نیز این است که رزق انسان زیاد می شود؛ ولی عدم تلاش و تنبلی و سستی، مانع اثرگذاری نماز شب است.در سیره ی انبیاء الهی و ائمه ی اطهار (علیهم السلام) نیز چنین دیده شده که آن ها شب و روز خود را به چند بخش تقسیم می کردند؛ بخشی از آن را به کار و تلاش می پرداختند. بنابراین اسلام یک مجموعه است و باید به همه ی دستورات آن عمل نمود. خصوصیات مردان خدا اینچنین است که آن ها در روز اهل کار و تلاش اند و در شب اهل عبادت و تهجد. امام علی علیه السلام می فرمایند: «العمل شعار المؤمن» کار، شعار مؤمن است (میزان الحکمیة/ ج9/ ح14264).«سه تذکر مهم»1- نفس عمل و تعبد و التزام ما به انجام عبادات، به این دلیل که عملی مورد خواست و خشنودی و سفارش خداوند و اولیای او است باید مشوق اصلی و انگیزه بخش ما در انجام عمل باشد؛ چه آن نتیجه حاصل گردد و چه حاصل نگردد. در واقع خداوند گاهی بنده اش را محک می زند که آیا اگر به نتایج و هدایا و جوایز نماز شب نرسید باز سراغ آن می رود یا خیر؟ آیا خود خدا را می خواهد و یا آثار و پاداش عمل و نمازش را؟2- تحقق آثار مادی و معنوی فراوانی که در آیات و روایات برای نماز شب بیان شده مشروط به وجود شرایطی مثل اخلاص و توجه و حضور در نماز و مانند آن می باشد و علاوه بر آن باید موانع موجود بر سر راه تحقق این آثار نیز بر طرف گردد. مثلاً اگر انسان نماز شب بخواند ولی از گناهان پرهیز نداشته باشد و یا نسبت به والدینش رعایت احترام را نکند و یا به حق الناس بی توجه باشد بدون شک این آثار زمینه تحقق و تبلور، پیدا نمی کند و یا در حد ضعیفی که قابل احساس و درک نیست ظاهر می گردد.3- گاهی ظاهر نشدن آثار، لطف خداوند است و خداوند می خواهد که بنده اش همیشه در خانه او بیاید و با او سخن بگوید و نجوا کند و اگر این آثار را زود و سریع به بنده نماز شب خوان بدهد دچار غرور و خود بینی می شود و این غرور و عجب مانع رسیدن او به مقامات و درجات بالاتر و عالی تر گردد. پس در واقع این لطف مخفی خداوند در حق بنده اش می باشد. با آرزوی سلامت و سعادتمندی برای شما. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه