آیا عدالت خداوند ایجاب نمی کند که امکان رسیدن به مصالح و کمالات اخروی را به طور مساوی در دسترس همگان قرار دهد ؟

سنت خداوند این است که هر کار ی از طریق اسباب آن که علل عادی و طبیعی هستند (به جز موارد استثناء) انجام پذیرد، ولی دنیا و عالم طبیعت، عالم تزاحم اسباب و مسببات است و درگیری عوامل و وجود تضاد که البته لازمه تکامل و تحول است گاهی موجب قصور و تقصیر و عدم برخورداری همگان از امکانات مساوی می شود. که این عوامل خود یا از اختیار بر خوردار هستند یا بدون اختیارند. مثلاً گاهی عامل مزاحم با اسباب طبیعی و روند عادی، انسان است که موجودی مختار محسوب می شود و گاهی اموری از قبیل زلزله، طوفان، خشکسالی و ... می باشد که مختار محسوب نمی شوند. البته چنانچه بیان شد لازمه قهری این عالم مزاحمت و درگیری اسباب و به اصطلاح زیست شناسی، "تنازع بقاء" می باشد. عوامل و اسبابی که موجب نرسیدن حجت ظاهری به همه مردم و همه نسلها می شوند خود متعدد هستند و این عوامل و اسباب طبیعی (اعم از اختیاری و غیر اختیاری) را نمی توان به خدا نسبت داد. درست است که اراده خداوند بر همه نظام هستی تعلق گرفته است، اما این اراده نیز با لحاظ تمام شرایط و اسباب طبیعی، تعلق گرفته است. پس عدم رسیدن حجت ظاهری بر گروهی از خلق و در نتیجه محروم شدن آنان از تکامل معنوی مانند محرومیت آنان از مواهب دنیوی معلول عواملی است که آن عوامل طبیعی مقصر یا قاصر شمرده می شوند نه خداوند. خداوند و پیامبر(ص) و امام(ع) کار خود را به درستی انجام داده اند و کاستی در کار آنان متصور نیست چون کاستی یا ناشی از جهل یا عجز یا رذایل اخلاقی است و اینان از ساحت خداوند متعال به دور است و محدودیتهایی که برای اولیاء هم پدید آمده است از ناحیه دیگران بوده است. اما عدالت خداوند در مورد این گروه، اقتضاء می کند که آنان را بدین جهت عذاب نکند و این حکم عقل و نقل است. آیه 100 سوره نساء به این مهم اشاره می فرماید. اگر احیاناً بعضی از این اسباب متزاحم از ناحیه خداوند متعال باشد خداوند متعال آن را جبران خواهد فرمود. برای اطلاع بیشتر به کتاب المیزان ج 5، ذیل آیه 100 سوره نساء بحث مستضعف، و کتاب 82 پرسش شهید دستغیب پرسش 6و34 رجوع فرمایید. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه