مذهب اشاعره چگونه مذهبی است؟

اشعرى ها یا اشاعره در اوایل قرن چهارم و اواخر قرن سوم، اهل حدیث دو دسته شدند:1. حنابله، یعنى تابعان احمدبن حنبل.2. اشاعره که پیروان ابوالحسن اشعرى (شاگرد قاضى عبدالجبار معتزلى ) بودند.ابوالحسن اشعرى (260-324ه.ق) که خود ابتدا معتزلى بود در جستجوى راهى معتدل در میان عقل گرایى افراطى معتزله و خردگریزى اهل حدیث برآمد. نتیجه نهایى کار او پذیرش آراء اهل حدیث همراه با نوعى تبیین عقلى براى آنها بود و نتوانست اشکالات اساسى دیدگاه اهل حدیث همچون جبرگرایى را حل کند. او از بین اعتقادات اهل حدیث، اصول زیر را برگزید.عقاید اشاعره 1. عدم وحدت صفات الهى با ذات ؛ (نفى توحید صفاتى)2. عمومیت اراده و قضا و قدر الهى در همه امور، از جمله در افعال انسان ؛3. شرور، مانند خیرات از جانب خدا است ؛4. مختار نبودن بشر و مخلوق خدا بودن اعمال او ؛5. حسن و قبح افعال، ذاتى نیست ؛ بلکه شرعى است و عدل نیز امرى شرعى است نه عقلى و ذاتى ؛6. رعایت لطف و اصلح بر خدا واجب نیست ؛7. قدرت انسان بر فعل، توأم با فعل است، نه پیش از آن ؛8. انسان آفریننده عمل خود نیست بلکه اکتساب کننده آن است ؛9. تنزیه مطلق خداوند و نفى هرگونه شباهت میان خدا و غیرخدا ؛10. خداوند در قیامت با چشم دیده مى شود ؛11. فاسق، مؤمن (مسلمان) است ؛12. مغفرت، بدون توبه اشکال ندارد ؛ همچنان که عذاب مؤمن بلااشکال است ؛13. عالم حادث زمانى است ؛14. کلام خدا قدیم است، اما کلام نفسى نه کلام لفظى ؛15. کارهاى خدا براى غایت و غرضى نیست ؛16. تکلیف مالایطاق بلا مانع است ؛17. شفاعت بلااشکال است ؛18. کذب و تخلف وعده بر خدا جایز نیست ؛19. پذیرش اوصاف خبرى خداوند، بدون تشبیه خدا به مخلوقات و تعیین کیفیت آنهابنگرید : الف. مرتضى مطهرى، همان، صص 57 - 59 ؛.ب. رضا برنجکار، آشنایى با فرق و مذاهب اسلامى، صص 125 - 133، قم : طه، چاپ دوم، 1374.از آنچه بیان شد به خوبى روشن مى شود که اشاعره و اهل حدیث، در عین حال که در برخى موارد اختلاف داشتند، کاملاً در مقابل معتزله قرار گرفتند و در مسأله عدل الهى، اختیار انسان و... کاملاً ضد هم بودند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه