از منظر عرفان تفاوت ولايت با نبوت در چيست؟

براي اينکه در جامعه معنويت حکم فرما شود و افراد بتوانند مراحل سير و سلوک و رسيدن به مراتب عالي معنوي را کسب کنند، نياز به انسان هايي دارند که خود را به درجات کمال رسانده باشند و برای نشان دادن راه حق، وجودشان ضروري است، و اين انسان هاي برگزيده، نبي، رسول و وصي، و وليّ خداوند در روي زمين هستند و با وجود نبوت و ولايت، هدايت و رشد معنوي ميسّر خواهد شد. واژه نبوت: از نبأ گرفته شده است که به معني خبر است. و در اصطلاح، عبارت است از: بعثت براي رساندن پيام هاي غيبي و اخبار الهي به خاطر ارشاد و راهنمايي بندگان به راه راست. نبوت از منظر عارفان به دو قسم تعريفي و تشريعي تقسيم مي شود: 1. نبوت تعريفي، اخبار از حقايق الهي و معارف ربّاني، يعني ذات و صفات و اسماء وافعال حق است. 2. نبوت تشريعي، اخبار از معرفت ذات و صفات و اسماء و افعال حق وتبليغ احکام و تأديب به اخلاق الهي و تعليم حکمت و قيام امر سياست است. و نبوت تشريعي با آمدن پيامبر اکرم ختم شده است ولي نبوت تعريفي که لازمه ولايت است و باقي است. «به عبارت ديگر تشريعي تمام پيامبران الهي را شامل مي شود ولي تعريفي شامل پيامبران اولوالعزم مي شود که علاوه بر نبوت، ولايت نيز داشتند. ولايت: از ولي به معني قرب و نزديکي است، لذا حبيب را ولي مي گويند، زيرا که به محب خود نزديک است و در اصطلاح عبارت است از قرب و نزديکي به خداوند سبحان. و در اصطلاح عرفا. عبارت است از اين که عبد هنگام فناي از خود، به حق (خداوند ) باقي گردد و حق، توليت او را بر عهده گيرد و به مقام قرب برساند و او افعال الهي مي گردد. و ولايت نيز بر دو قسم است: 1. ولايت عامه: براي هر کسي که به خدا ايمان آورد و عمل صالح پيشه کند. 2. ولايت خاصه: که عبارت از فناي ذاتي و صفاتي و فعلي در خداي سبحان که به خداوند تقرب و نزديکي پيدا مي کند و از طرف خداوند به او فيض عنايت مي شود. در تفاوت ميان واژه هاي نبوت و رسالت و ولايت، آراي گوناگوني ارائه گرديده است. و ولايت را برتر از نبوت بيان کرده اند و اين بدان منظور است که مقايسه کنند مقام ولايت را با مقام نبوت بدون ولايت، و نه اينکه به اين معني باشد که اولياء از انبياء برترند که اين چنين نظري را هيچ عارفي اظهار نکرده است و همه انبياء هم نبوت دارند و هم ولايت، امّا اولياي ديگر داراي مقام نبوت نيستند و بديهي است که آنکه دو مقام را يک جا دارد از آنکه تنها يک مقام را دارد برتر است. اما تفاوت ولايت و نبوت در چند مورد مي تواند باشد: الف: ولايت به مثابه گوهر و نبوت و رسالت، به مثابه صدف آن است و ولايت، باطن نبوت و رسالت است. ب: انقطاع نبوت و استمرار ولايت و اينکه ولايت همچون دژ محکم و استوار و خلل ناپذير و مستمر است، اما نبوت و رسالت، پايان مي پذيرد و استمرار ندارند. از اين رو، ولايت از نظر شرافت برتر از نبوت و رسالت است. ج) گستره ولايت و نبوت و رسالت، نبوت و رسالت چون مقيد به زمان و مکان هستند، منقطع و پايان پذيرند اما ولايت چون معرفت کامل به خداي تعالي است و به زمان و مکان، محدود نيست، هرگز پايان نمي پذيرد و منقطع نمي گردد، و ولايت دايره اي گسترده تر و احاطه عمومي دارد. د: ميزان معرفت: اينکه رسولان الهي داراي دو جنبه هستند؛ يکي، جنبه ولايت و عرفان، و ديگري جنبه رسالت. آنان از آن حيث که ولي و عارفند، برترند از آن حيث که رسولند. و مرتبه ولايت و عرفان، همواره وجود دارد، ولي مرتبه رسالت منقطع مي گردد، زيرا رسالت با پايان يافتن دوران تبليغ، پايان مي پذيرد و فضيلت و برتري از آن مرتبه اي است که دوام و بقا دارد. و) واژه ولي از اسماء الهي است به خلاف نبي و رسول؛ خداي سبحان اسمي از نبوت يا رسالت بر خود اطلاق نکرده و خود را رسول و نبي نناميده است، امّا در باب ولايت، خود را «ولي» ناميده است. و اسم ولي در دنيا و آخرت براي خداي سبحان صادق است و همواره مظهر مي طلبد، لذا انقطاع ولايت، جايز نيست، و اولياي خدا هميشه در عالم هستند، ولي چون رسول و نبي از اسماء الله نيستند و اسم خلقي اند، انقطاع نبوت و رسالت جايز است. تا اينجا تفاوت نبوت با امامت روشن شد. ولايت ويژگي هايي هم دارد که يکي از آنها الهام است. الهام از جانب خداوند و بدون واسطه فرشته و از طريق رابطه خاصي که خداي سبحان با هر موجودي دارد حاصل مي شود، اما وحي به وساطت فرشته حاصل مي شود. در نتيجه از چند جهت ولايت با نبوت فرق مي کند و ولايت بر نبوت برتري دارد. و شخصي واحد که داراي دو حيثيت است، از يک حيث نبي و رسول است و از حيث ديگر، ولي است، جنبه ولايت او برتر و کامل تر از جنبه نبوت و رسالت اوست. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه