می خواستم بدانم از لحاظ اخلاقی، رابطه پسر و دختر چگونه باید باشد؟ چگونه یک دختر می تواند با همجنس خود دوست باشد، ولی با وجود سلامت اخلاقی و اجتماعی اجازه ندارد با یک پسر دوست شود؛ یعنی چرا جامعه، از نظر اخلاقی این رابطه را - حتّی اگر طرفین هیچ گونه نظر سوء به هم نداشته باشند و فقط در حد آنچه جامعه و اسلام می پذیرند با هم رابطه برقرار کنند - مطرود می داند. اگر دختر از خودش و طرف مقابل اطمینان کامل داشته باشد و هیچ یک از طرفین از جاده عصمت و تقوا دور نشوند، ارتباط چه صورت دارد؟!

ارتباط انسان ها با یکدیگر تنوع فراوان دارد. همان گونه که خود مشاهده و گاه تجربه مى کنید برخى افراد ارتباط تحصیلى و برخى ارتباط خانوادگى دارند و بعضى دیگر ارتباط اقتصادى و برخى ارتباط اجتماعى در سطح محله و شهر. به راستى چه چیز سبب مى شود رابطه اى را اقتصادى، تحصیلى، اجتماعى یا خانوادگى بنامیم؟ آیا بى هیچ معیارى مى توان هر رابطه اى را به هر اسمى نامگذارى کرد؟ چه چیز موجب تنوع و تکثر ارتباط انسان ها با یکدیگر و حتّى ارتباط انسان با دیگر موجودات مى شود؟ معیار نامگذارى روابط چیست؟ بى تردید هر نوع ارتباطى همیشه «درست» یا «نادرست» نیست. بر این اساس، ارتباطها قابل ارزیابى و داورى اند؛ ولى پیش از داورى درباره درستى یا نادرستى ارتباط باید معیار تفاوت ارتباطهاى متنوع و نامگذارى هاى گونه گون آن ها را دریافت. پرواضح است آنچه یک ارتباط را شکل و نامى ویژه مى بخشد، محتواى آن است. محتواى ارتباطها یکسان نیست. در هر شکلى از ارتباط، چیزى معین و به شیوه اى خاصّ مبادله مى گردد؛ و همین عنصر سبب تنوع روابط مى گردد. ارتباط مادر با فرزند خردسالش، قبل از هر چیز، یک رابطه عاطفى است و پیامى که مبادله مى شود محبت است. آیا رابطه معلّم و شاگرد نیز بر همین اساس استوار است؟ پس معیار تنوع ارتباطها و قضاوت درباره شان محتواى آن ها است. شکل ارتباط و وظایف و نقش افراد در آن، بر اساس محتوا معین مى گردد. بنابراین جنسیت هرگز تعیین کننده محتواى ارتباط نیست تا بر پایه آن درباره درستى و نادرستى یک رابطه داورى کنیم و بگوییم آیا ارتباط دختر و پسر خوب است یا نه؟ چه بسیار زنانى که با مردان ارتباط اقتصادى دارند و در خرید و فروش روزانه شرکت مى کنند. آیا در صحت یا غلط بودن این ارتباطها مى توان با نگاه به جنسیت قضاوت کرد؟! آنچه سبب مى شود این روابط استحکام یافته، سالم بماند، اهداف مورد نظر طرفین را تأمین کند و رابطه اى درست تلقى گردد، رعایت قوانین حاکم بر آن و فراتر نرفتن دو طرف از آن محدوده ویژه است. هر ارتباطى، اگر قانونمند نباشد، رفتارها از محدوده ویژه آن رابطه فراتر رود، مرزها شکسته شود و مقرراتش رعایت نگردد، نادرست است و به زیان دو طرف مى انجامد؛ براى مثال، اگر در روابط اقتصادى مرزها شکسته شده، ارتباطهاى عاطفى رخ نماید، محبتِ صرف مبادله شود و رفتارهاى اقتصادى از زمینه هاى عاطفى متأثر گردد، افزون بر ناسودمندى به از کف رفتن سرمایه و فراهم آمدن زمینه سوء استفاده مى انجامد. بنابراین، ارتباط انسان ها بایکدیگر بر اساس معیارى خاصّ که محتواى آن ارتباط را بیان مى کند، تعیین مى شود و بر همین اساس، مى توان درباره درستى و نادرستى آن قضاوت کرد. وقتى از ارتباط دختر و پسر سخن مى گویید، مرادتان چه نوع ارتباطى است؟ باید نوع آن مشخص گردد تا بتوان درباره درستى و نادرستى اش داورى کرد. آیا مراد ارتباط آموزشى و تحصیلى است یا اقتصادى یا اجتماعى و یا...؟ اختلاف جنسیت طرفین ارتباط در مقررات کلى و برخى از شرایط روابط انسانى مؤثر است؛ ولى محتواى روابط را تعیین نمى کند. بدین سبب، ارتباطى خاصّ به نام ارتباط دختر و پسر نداریم. ما در کلاس درس شرکت مى کنیم و از محضر استادى که از جنس مخالف است، بهرمند مى شویم و ارتباط آموزشى برقرار مى گردد؛ ولى هرگز در درستى این ارتباط که بر مقررات یاد دهى و یادگیرى استوار است، تردید نداریم. البته اگر در همین کلاس پیامى جز یاددهى و یادگیرى مبادله شود - حتّى اگر موعظه باشد - ما را از تحصیل که هدف اصلى است، دور مى سازد و چه بسا سبب زیان هاى جبران ناپذیر مى گردد. در عالم معرفت و علوم بشرى و روابط انسانى هزاران نوع ارتباط مشروع و صحیح مطرح است که جنسیت در محتواى آن ها مؤثر نیست و یا تأثیرى اندک دارد. این روابط هرگز حساسیت آفرین و تنش برانگیز و ممنوع و مطرود به شمار نمى آید؛ زیرا شکل روابط معین است و از چارچوب خود تجاوز نمى کند؛ به بیانى دقیق تر، حد و مرزها رعایت مى گردد و بدین سبب از آفات و آسیب ها مصون مى ماند. بنابراین، نمى توان داورى درباره روابط را بر جنسیت استوار ساخت. هر رابطه اى اگر از مسیر خود منحرف گردد، آفت آفرین و زیانبار مى شود؛ هر چند دو طرف آن همجنس باشند. با این سخن، اینک خود باید درباره درستى و نادرستى ارتباط با جنس مخالف نیک داورى کنید. ارتباط با جنس مخالف چه نوع ارتباطى است و در پى برقرارى چه نوع ارتباطى هستید؟ اگر این ارتباط آموزشى است و نقش هر یک تعریف و معین شده است - براى مثال شما معلّم هستید و طرف دیگر دانش آموز و در این ارتباط جز پیام آموزشى مبادله نمى شود و جز یاددهى و یادگیرى هدفى تعقیب نمى گردد - هرگز مطرود نیست و کاملاً درست و پسندیده است. ناگفته پیدا است، اگر در ضمن همین ارتباط آموزشى، ارتباطى دیگر شکل گیرد؛ براى مثال استاد و دانش آمو .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه