آیا موقف حساب در قیامت همان میزان است یا با هم تفاوت دارند؟

در موقف «میزان» عمل سنجیده می شود. اما در موقف «حساب» عامل و عمل کننده به سنجش در می آیند. این موقف نیز از توقفگاه های سخت قیامت است که می بایست خود را برای آن آماده کرد: (اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسابُهُمْ وَ هُمْ فِی غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ)؛ «حساب مردم نزدیک شده در حالی که آنها در غفلت و روی گردانی اند».انبیاء (21)، آیه 1. در آن روز همه مردمان - بجز گروهی که قبلاً استثنا شده بودند - در دادگاه عدل الهی حاضر می شوند و پاسخ گو خواهند بود: (وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ)؛ «آنها را نگهدارید، که باید بازپرسی شوند».صافات (37)، آیه 24. روزی که کتاب ها بیرون می آیند: «وَ إِذَا الصُّحُفُ نُشِرَتْ»؛تکویر (81)، آیه 10. «در آن هنگام که نام های اعمال گشوده می شود». و هر کس کتاب خود را به گردن خود دارد: (وَ کُلَّ إِنسانٍ أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِی عُنُقِهِ وَ نُخْرِجُ لَهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ کِتاباً یَلْقاهُ مَنْشُوراً اقْرَأْ کِتابَکَ کَفی بِنَفْسِکَ الْیَوْمَ عَلَیْکَ حَسِیباً)؛اسراء (17)، آیه 13 - 14. «و هر انسانی، اعمالش را بر گردنش آویخته ایم؛ و روز قیامت، کتابی برای او بیرون می آوریم که آن را در برابر خود، گشوده می بیند کتابت را بخوانی، کافی است که امروز، خود حسابگر خویش باشی». یعنی در دنیا به دنبال چه کسی بودید، در آخرت نیز پشت سر او به صحنه قیامت وارد می شوید. مردم به رغم اختلاف های بسیاری که دارند، در روز حسابرسی به دو دسته کلی تقسیم می شوند، یا نامه عملشان به دست راست شان داده می شود و آنها کسانی اند که موقف حساب را به سلامت گذرانده اند و پاداش آنان نیز بهشت برین است و یا نامه عملشان از پشت سر یا به دست چپشان داده می شود و آنها کسانی اند که نقد دنیا را به بیهودگی باخته اند و جزای آنها دوزخ است: (یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فَمَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ بِیَمِینِهِ فَأُولئِکَ یَقْرَؤُنَ کِتابَهُمْ وَ لا یُظْلَمُونَ فَتِیلاً)؛اسراء (17)، آیه 71. «روزی را که هر گروهی را با پیشوایشان می خوانیم. کسانی که نامه عملشان به دست راست شان داده شود، آن را می خوانند؛ و به قدر رشته شکاف هسته خرمایی به آنان ستم نمی شود». (یَوْمَئِذٍ تُعْرَضُونَ لا تَخْفی مِنْکُمْ خافِیَةٌ فَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ بِیَمِینِهِ فَیَقُولُ هاؤُمُ اقْرَؤُا کِتابِیَهْ إِنِّی ظَنَنْتُ أَنِّی مُلاقٍ حِسابِیَهْ فَهُوَ فِی عِیشَةٍ راضِیَةٍ فِی جَنَّةٍ عالِیَةٍ قُطُوفُها دانِیَةٌ کُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِیئاً بِما أَسْلَفْتُمْ فِی الْأَیَّامِ الْخالِیَةِ)؛حاقه (69)، آیات 18 - 24. «در آن روز همگی به پیشگاه خدا عرضه می شوید و چیزی از کارهای شما پنهان نمی ماند. پس کسی که نامه اعمالش را به دست راستش دهند، فریاد می زند: نامه اعمال مرا بگیرید و بخوانید، من یقین داشتم که به حساب کردارم می رسم؛ او در زندگانی رضایت بخشی قرار خواهد داشت؛ در بهشتی عالی که میوه هایش در دسترس است. بخورید و بیاشامید، گوارا در برابر کرداری که در روزگاران گذشته انجام دادید». این دسته اول، مؤمنانی اند که حسابشان پاک بوده و پاداش نیکو از خداوند متعال دریافت می کنند. اما دسته دوم، گرفتار عمل ناشایسته خود می شوند: (وَ أَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ بِشِمالِهِ فَیَقُولُ یا لَیْتَنِی لَمْ أُوتَ کِتابِیَهْ وَ لَمْ أَدْرِ ما حِسابِیَهْ یا لَیْتَها کانَتِ الْقاضِیَةَ ما أَغْنی عَنِّی مالِیَهْ هَلَکَ عَنِّی سُلْطانِیَهْ خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ ثُمَّ فِی سِلْسِلَةٍ ذَرْعُها سَبْعُونَ ذِراعاً فَاسْلُکُوهُ إِنَّهُ کانَ لایُؤْمِنُ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ وَ لایَحُضُّ عَلی طَعامِ الْمِسْکِینِ فَلَیْسَ لَهُ الْیَوْمَ هاهُنا حَمِیمٌ وَ لا طَعامٌ إِلاَّ مِنْ غِسْلِینٍ لا یَأْکُلُهُ إِلاَّ الْخاطِؤُنَ)؛حاقه (69)، آیات 25 - 37؛ مرحوم سید بن طاووس از بزرگان دانشمندان شیعه در اعمال شب قدر در کتاب شریف اقبال الاعمال برای آمادگی دعای خالص می نویسد: این گونه آیات قرآن که اشاره به حالات بهشتیان و دوزخیان را دارد، بخوانید در حالی که خود را در صحرای محشر فرض می کنید، از سوی به سمت راست خود نگاه کنید و آیات ثواب و مربوط به بهشتیان را بخوانید و با دل خود ملاحظه کنید که دیگران در راحت و نعمت هستند. و دستان خود را بر گردن خود قفل کنید و آیات عذاب را بخوانید و خود را در عذاب ببینید و آن گاه در پیشگاه خداوند توبه صادقانه کنید. آری اگر ما در همین دنیا و به ویژه در شبهای قدر، حساب خود را پاک کنیم، یقیناً در آن مواقف توقفی به مراتب کوتاه خواهیم داشت. «اما کسی که نامه اعمالش را به دست چپش بدهند، می گوید: ای کاش هرگز نامه کردارم را به من نمی دادند! و نمی دانستم حساب من چیست؟ ای کاش مرگم فرا می رسید! مال و ثروتم هرگز مرا بی نیاز نکرد! قدرت من نیز از دست رفت! او را بگیرید و در بند و زنجیرش کنید؛ سپس او را در دوزخ بیفکنند. بعد او را به زنجیری که هفتاد ذراع است، ببندید؛ زیرا او هرگز به خداوند بزرگ ایمان نمی آورد و هرگز مردم را بر اطعام مستمندان تشویق نمی کرد. از این رو، امروز هم در اینجا یار مهربانی ندارد و نه طعامی، جز از چرک و خون، غذایی که جز خطاکاران آن را نمی خورند». ما خداوند را ملاقات می کنیم؛ منتها برخی به پای خود می روند و به اسم جمال الهی دیدار می کنند و در عیش و رحمت هستند و حسابشان نیز ساده و سریع است؛ اما برخی را می برند و به جلال الهی می برند و به آنها سخت خواهد گذشت: (یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِحٌ إِلی رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاقِیهِ فَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ بِیَمِینِهِ فَسَوْفَ یُحاسَبُ حِساباً یَسِیراً وَ یَنْقَلِبُ إِلی أَهْلِهِ مَسْرُوراً وَ أَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ وَراءَ ظَهْرِهِ فَسَوْفَ یَدْعُوا ثُبُوراً وَ یَصْلی سَعِیراً إِنَّهُ کانَ فِی أَهْلِهِ مَسْرُوراً إِنَّهُ ظَنَّ أَنْ لَنْ یَحُورَ بَلی إِنَّ رَبَّهُ کانَ بِهِ بَصیراً)؛انشقاق (84)، آیات 6 - 15؛ درباره حساب آیات بسیار است. برای نمونه ر.ک: جاثیه (45)، آیه 29 و 30؛ رعد (13)، آیه 41؛ نور(24)، آیه 38 - 39؛ نجم (53)، آیه 31؛ بقره (2)، آیه 284؛ زلزال (99)، آیات 6 - 8. «ای انسان! تو با تلاش و رنج به سوی پروردگارت می روی و او را ملاقات خواهی کرد. پس کسی که نامه اعمالش به دست راستش داده شود، به زودی حساب آسانی برای او می شود و خوشحال به اهل و خانواده اش بازمی گردد. اما کسی که نامه اعمالش به پشت سرش داده شود، به زودی فریاد می زند؛ وای بر من که هلاک شدم! و در شعله های سوزان آتش می سوزد؛ زیرا او در میان خانواده اش پیوسته [از کفر و گناه خود] شادمان بود. او گمان می کرد هرگز بازگشت نمی کند! آری، پروردگارش نسبت به او بینا بود». .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه