در پايان نماز سه سلام داده مي شود، سلام اول به نبي اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ ، سلام دوم به صالحين، حال سلام سوم به چه كسي يا چه چيزي داده مي شود؟

آنچه از سخن فقهاء و روايات استفاده مي شود (البته با چشم پوشي از اختلاف آراء و نظراتي كه دارند) اين است كه نمازگذار در سلام اين چند دسته افراد را قصد مي كند. انبياء ـ عليهم السلام ـ ، ملائكه و ائمه ـ عليهم السلام ـ و اگر در نماز جماعت باشد علاوه بر آن سه دسته، مأمومين به امام جماعت سلام مي دهند و امام مأمومين را قصد مي كند. شهيد ثاني در شرح اللمعة الدمشقية علاوه بر موارد ياد شده قصد كردن تمام مسلمين از جن و انس را در سلام نماز افزوده است. شيخ انصاري و برخي ديگر از فقهاء قائل اند با توجه به روايات در سلام علاوه بر موارد گذشته دو فرشتة كاتب همراه انسان يعني عتيد و رقيب قصد مي شوند. در هر حال مراد از سلام دادن در نماز، همان چند دسته يعني انبياء، ملائكه و ائمه ـ عليهم السلام ـ و جميع مسلمين مي باشند اما بايد توجه داشت كه قصد كردن و مخاطب قرار دادن آنها امر واجبي در نماز نمي باشد و به تعبير علمي تر از شرائط صحت نماز نمي باشند بلكه از نوع شرط كمال نماز محسوب مي شوند. به همين خاطر برخي علماء و سالكين الي الله و اصحاب قلوب، سّر و حقيقت سلام نماز را اينگونه تبيين مي كنند كه چون نمازگزار در اين نماز كه در حقيقت سير الي الله است و مؤمن به معراج سفر مي كند و از اين عالم پرواز مي كند و غير از حق هيچ كس را نمي بيند و فقط با او سخن مي گويد «المصلي يناجي ربه» لذا در راه برگشت وقتي به عالم مجردات و ذوات نورانيه يعني انبياء و ائمه ـ عليهم السلام ـ مي رسد سلام مي كند سپس وقتي وارد عالم دنيا شد به همنوعان و مسلمين و صلحاء و نمازگزاران ديگر سلام مي فرستد لذا اين سلام سلام توديع است چون در جمع آنها نبوده و تازه وارد شده است ادب آن است كه سلام كند. امام خميني(ره) در اين رابطه به اين نكته لطيف عرفاني اشاره دارد: «سلام نمازگزار درست نيست مگر آن كه در حال نماز از ما سوي الله غايب شده و با خداوند مناجات كند، هنگامي كه از نماز منتقل مي شود و موجود هاي خلقي را مشاهده مي نمايد، چون غايب از آنها بود و تازه در جمع آنها حاضر مي شود لذا بر آنان سلام مي كند، و اگر نمازگزار همواره با موجود هاي زميني و خلقي بوده و حواس او متوجه مردم بود، چگونه بر آنها سلام مي نمايد، زيرا كسي كه در جمع ديگران همواره حاضر است، به آنها سلام نمي كند، و اين نمازگزار بايد شرمنده شود، چون با سلام خود رياكارانه به مردم نشان مي دهد كه من در نزد خدا بودم و تازه به جمع شما پيوستم.» .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه