آیا امامت در آیه ۱۲۴ بقره از نبوت بالاتر معرفی شده است؟ آخر علامه امینی این قضیه( بالاتر بودن امامت از نبوت) و بالاتر بودن امیرالمؤمنین از پیامبر(صلوات الله علیهم) را به شدت رد می کند و آن را حرف دراویش می داند.

بر اساس آیه 124 سوره بقره: «انى جاعلک للناس اماما» به برتر بودن مقام امامت از مقام نبوت روشن می شود. زیرا به لحاظ تاریخى، مقام امامت آن وقت به حضرت ابراهیم اعطا گردید که ایشان مقام نبوت را داشتند. این مطلب به ویژه با توجه به لحن آیه که امامت را مبتنى بر امتحانات و آزمایشات سخت در دوران نبوت حضرت ابراهیم مبتنى کرده است به خوبى فهمیده مى شود. آیه در مقام اعطاى نشان و درجه عالى ترى است که با درجات پیشین تفاوت ماهوى و حقیقى را داراست. و اگر جز این باشد لغویت در حکم تازه لازم مى آید.بنابراین مقام امامت مقامى است که در رتبه بالاترى از مقام نبوت قرار گرفته است. حالا تفاوت میان این دو و اینکه آن رتبه بالاتر چیست؟ نظریات ذیل را در میان علماء مى توان مشاهده کرد: 1ـ بعضى گفته اند: تنها فرق امام با نبى در این است که به نبى وحى مى شود اما بر امام وحى صورت نمى گیرد. به نظر مى رسد این فرق درست نباشد زیرا على القاعده بایستى درجه بالاتر ویژگیهاى درجه پایین تر را در خود حفظ کند نه اینکه تنزل بکند. 2ـ در نظر برخى، از جمله علامه طباطبایى، نبى تنها داراى هدایت تشریعى و به اصطلاح ارائه کننده طریق است. اما امام افزون بر آن، داراى هدایت تکوینى هم هست. یعنى امام از نظر تأثیر باطنى و نفوذ روحانى که اثر وجودیش در قلب انسان مى تابد او را هدایت مى کند. و لذا مقامامامت یکنوع ولایت بر اعمال مردم است از نظر باطن، که توأم با هدایت مى باشد. (ترجمه تفسیر المیزان، ج 1، ص 372 تا ص 382). 3ـ برخى هم چون استاد مطهرى(ره) گفته اند: فرق نبوت و امامت در این است که نبوت راهنمایى، ابلاغ و اخبار است. ولى امامت، رهبرى یعنى علاوه بر رهبرى اجتماعى، رهبرى معنوى به سوى خدا هم هست. (مطهرى، مرتضى، مجموعه آثار، ج 3،ص 318). 4ـ برخى دیگر مانند استاد سبحانى معتقدند: نبى تنها مأمور به ابلاغ رسالت و دادن نویدها و بیم ها به مردم است اما امام علاوه بر آن پیشوایى است که شخصا داراى سمَت امر و نهى و تکلیف و دستورات است. و جامعه بشرى را با مدیریت صحیح به حد کمال رساند.(سبحانى، جعفر، منشور جاوید، انتشارات توحید، ج 5، ص 252) البته این نکته را توجه داشته باشید که برخی از پیامبران، مانند پیامبر اسلام(ص) علاوه بر نبوت مقام امامت و رهبری عملی جامعه دینی را نیز بر عهده داشته اند. از این رو برتری مقام امامت به معنای برتری امامان(ع) بر آن حضرت(ص) نیست.در پایان توجه به این نکته لازم است که علامه امینی همچون دیگر عالمان شیعه برتری امام علی (ع) را بر پیامبر اسلام نفی کرده اند ، نه برتری امامت بر نبوت را. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه