منظور آیه۲۴ سوره مبارکه ابراهیم؟

در آیه۲۴ سوره مبارکه ابراهیم صحنه دیگرى از تجسم حق و باطل، کفر و ایمان، طیب و خبیث را ضمن یک مثال جالب و بسیار عمیق و پرمعنى بیان کرده، و بحثهاى آیات گذشته را که در این زمینه بود تکمیل مى کند. مى فرماید: آیا ندیدى چگونه خدا مثالى براى کلام پاکیزه زده، و آن را به شجره طیبه و پاکى تشبیه کرده است؟ سپس به ویژگیهاى این شجره طیبه (درخت پاکیزه و پر برکت) مى پردازد و به تمام ابعاد آن ضمن عبارات کوتاهى اشاره مى کند. اما پیش از آنکه ویژگیهاى این شجره طیبه بررسى کنیم باید ببینیم منظور از کلمه طیبه چیست؟ بعضى از مفسران آن را به کلمه توحید و جمله لا اله الا اللَّه تفسیر کرده اند. در حالى که بعضى دیگر آن را اشاره به اوامر و فرمانهاى الهى مى دانند. و بعضى دیگر آن را ایمان مى دادند که محتوا و مفهوم لا اله الا اللَّه است. و بعضى دیگر آن را به شخص مؤمن تفسیر کرده اند. و بعضى روش و برنامه هاى سازنده را در تفسیر آن آورده اند .   ولى با توجه به وسعت مفهوم و محتواى کلمه طیبه مى توان گفت همه اینها را شامل مى شود، زیرا کلمه به معنى وسیع همه موجودات را در بر مى گیرد، و به همین دلیل بر مخلوقات کلمة اللَّه گفته مى شود وطیب هر گونه پاک و پاکیزه است، نتیجه اینکه این مثال هر سنت و دستور و برنامه و روش و هر عمل و هر انسان و خلاصه هر موجود پاک و پر برکتى را شامل مى شود، و همه اینها همانند یک درخت پاکیزه است با ویژگیهاى زیر: 1- موجودى است داراى رشد و نمو، نه بى روح، و نه جامد و بى حرکت، بلکه پویا و رویا و سازنده دیگران و خویشتن (تعبیر به شجره بیانگر این حقیقت است). 2- این درخت پاک است و طیب اما از چه نظر؟ چون انگشت روى هیچ قسمتى گذارده نشده مفهومش این است از هر نظر منظره اش پاکیزه، میوه اش پاکیزه، شکوفه و گلش پاکیزه، سایه اش پاکیزه، و نسیمى که از آن برمى خیزد نیز پاکیزه است. 3- این شجره داراى نظام حساب شده اى است ریشه اى دارد و شاخه ها و هر کدام ماموریت و وظیفه اى دارند، اصولا وجود اصل و فرع در آن، دلیل بر حاکمیت نظام حساب شده اى بر آن است. 4- اصل و ریشه آن ثابت و مستحکم است. به طورى که طوفانها و تند بادها نمى تواند آن را از جا برکند و توانایى آن را دارد که شاخه هاى سر به آسمان کشیده اش را در فضا در زیر نور آفتاب و در برابر هواى آزاد معلق نگاه دارد و حفظ کند، چرا که شاخه هر چه سرکشیده تر باشد باید متکى به ریشه قویترى باشد. 5- شاخه هاى این شجره طیبه در یک محیط پست و محدود نیست بلکه بلند آسمان جایگاه او است، این شاخه ها سینه هوا را شکافته و در آن فرو رفته، آرى شاخه هایش در آسمان است. روشن است هر قدر شاخه ها برافراشته تر باشند از آلودگى گرد و غبار زمین دورترند و میوه هاى پاکترى خواهند داشت، و از نور آفتاب و هواى سالم بیشتربهره مى گیرند، و آن را به میوه هاى طیب خود بهتر منتقل مى کنند . 6- این شجره طیبه شجره پربار است نه همچون درختانى که میوه و ثمرى ندارند بنا بر این مولد هستند و میوه خود را مى دهد. 7- اما نه در یک فصل یا دو فصل، بلکه در هر فصل، یعنى هر زمان که دست به سوى شاخه هایش دراز کنى محروم بر نمى گردى 8- میوه دادن او نیز بى حساب نیست بلکه مشمول قوانین آفرینش است و طبق یک سنت الهى و به اذن پروردگارش این میوه را به همگان ارزانى مى دارد . اکنون درست بیندیشیم و ببینیم این ویژگیها و برکات را در کجا پیدا مى کنیم؟ مسلما در کلمه توحید و محتواى آن، و در یک انسان موحد و با معرفت، و در یک برنامه سازنده و پاک، اینها همه روینده هستند، و پوینده هستند، و متحرک، همه داراى ریشه هاى محکم و ثابتند همه داراى شاخه هاى فراوان و سر به آسمان کشیده و دور از آلودگیها و کثافات جسمانى، همگى پرثمرند و نورپاش و فیض بخش. هر کس به کنار آنها بیاید و دست به شاخسار وجودشان دراز کند در هر زمان که باشد از میوه هاى لذیذ و معطر و نیروبخششان بهره مى گیرد. تند باد حوادث و طوفانهاى سخت و مشکلات آنها را از جا حرکت نمى دهد، و افق فکر آنها محدود به دنیاى کوچک نیست، حجابهاى زمان و مکان را مى درند، و به سوى ابدیت و بى نهایت پیش مى روند. برنامه هاى آنها از سر هوى و هوس نیست بلکه همگى به اذن پروردگارو طبق فرمان او است، و این حرکت و پویایى و ثمر بخش بودن نیز از همین جا سرچشمه مى گیرد. مردان بزرگ و با ایمان این کلمات طیبه پروردگار، حیاتشان مایه برکت است، مرگشان موجب حرکت، آثار آنها و کلمات و سخنانشان و شاگردان و کتابهایشان و تاریخ پرافتخارشان، و حتى قبرهاى خاموششان همگى الهام بخش است و سازنده و تربیت کننده. آرى خداوند این چنین براى مردم مثل مى زند شاید متذکر شوند. ______________________________ تفسیر نمونه ؛ ج 10 ؛ ص330   .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه