در کتاب «در محضر علامه طباطبائی» این سؤال مطرح شده است: «آیا امکان دارد فعل نفسانى، غیر علمى باشد؟». در پاسخ مرحوم علامه می‌فرماید: «نفس مدبر بدن است و یک سلسله قوا و عواطفى دارد، بنابراین تمام افعال با واسطه یا بى‌واسطه، فعل نفس ‍ است؛ ولى همه افعال نفس، تابع علم نیست؛ مانند جحود، التزام، تجزم و تبانى». ظاهراً «جحود، التزام، تجزم و تبانی» اصطلاحات علم اصول باشند. اگر می‌شود تعریف هر یک در علم اصول را بیان فرمایید و توضیح دهید که چطور «تابع علم نیست»؟

هر یک از مبادى سه‌گانه فعل انسان، دارای غایت و هدف مناسب با خود هستند: انسان یا به کار خود، علم و آگاهى ندارد، و کار او مانند فاعل‌هاى طبیعى، است. یا در جایى فعل خود را از روى تفکر و تدبیر و مصلحت‌سنجى انجام می‌دهد. این‌گونه افعال داراى غایت و هدف فکرى و عقلایى هستند. و یا دارای «فعل گزاف» است (یعنی از روی «عادت» انجام می‌دهد) و مبدأ فکرى ندارد. مبدأ علمى در این‌گونه افعال که به افعال عبث و بیهوده معروف هستند، یک صورت‏ خیالى بدون فکر و اندیشه است.از این‌رو، علامه طباطبائی در جواب سؤالی که پرسید «آیا امکان دارد فعل نفسانی، غیر علمی باشد؟» فرمودند: «نفس مدبر بدن است و یک سلسله قوا و عواطفی دارد، بنابراین تمام افعال با واسطه یا بی‌واسطه، فعل نفس است، ولی همه افعال نفس، تابع علم نیست».در این‌جا علامه طباطبائی اصطلاحاتی را به‌کار برده است که در پاسخ تفصیلی توضیح داده می‌شود. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه