در پاسخ به چند نکته توجه نمایید :

در پاسخ به چند نکته توجه نمایید : 1- عالم بر اساس سنت علت و معلول و اسباب و مسببات اداره می شود و اراده و خواست الهی و جریان مشیت او نیز بر اساس همین سنت و اصل ثابت حاکم بر نظام هستی است . به عبارت دیگر هرچند قدرت خداوند مطلق و بی کران است و او فاعل مطلق و فعال ما یشاء است، ولی اعمال قدرت از طرف او قانونمند و منضبط است و باید قابل نیز قابلیت لازم را داشته باشد . این پرسش شما از جهتی شبیه پرسش معروفی است که در روایات نیز آمده است و آن این است که آیا خداوند می تواند همه عالم را در یک تخم مرغ جا دهد بی آن که تخم مرغ بزرگ و عالم کوچک شود ؟ پاسخ این پرسش از زبان معصومین-ع چنین است که بله خداوند می تواند چنین کاری کند و از ناحیه فاعلیت او محدودیت و اشکالی وجود ندارد، ولی اشکال در محدودیت و ناتوانی و عدم قابلیت قابل یعنی تخم مرغ است . در اینجا نمی توان گفت که چرا خداوند کاری نمی کند که این کار آنجام شود و اندازه هیچ کدام از تخم مرغ و عالم هیچ تغییری نکند . شما نیز می گویید چرا خداوند کاری نمی کند که چیزی که به خیر و صلاح من نیست تبدیل به خیر و صلاح من شود و معنای این سخن به هم خوردن نظام هستی و نادیده گرفتن سنت و اصل علیت است و چنین برداشت می شود که کارهای خداوند دل بخواهی و میلی و بی حساب و کتاب است . 2- یک نکته دقیق در این زمینه این است که قدرت خداوند مطلق است، ولی شامل محال نمی شود. چیزی که محال است برای همه محال است و اگر گوییم خداوند محال انجام نمی دهد و یا نمی تواند انجام دهد به خاطر محدودیت قدرت خداوند نیست، بلکه محال شدنی نیست تا انجام پذیر باشد. برای روشن شدن این مطلب توجه شما را به یک مثال جلب می کنیم : اگر کشاورزی در زمین بذر افشانی کرده باشد و منتظر باران باشد و مصرانه از خداوند می خواهد که باران ببارد و همزمان سفالگری منتظر تابیدن آفتاب برای خشک شدن سفالش و فروختن آن می باشد و آو نیز مصرانه از خداوند روزی آفتابی می خواهد در اینجا آیا خداوند می تواند امور را به گونه ای تنظیم کند که فردا همزمان هم آفتابی باشد و هم بارانی ؟ در اینجا مشکل ناتوانی خداوند بر تحقق خواسته این دو دعا کننده نیست بلکه مشکل این است که نظام هستی به گونه ای است که جمع هر دو در یک زمان ممکن نیست . 3- افعال و مشیت الهی بر اساس حکمت است و همه کارهای خداوند حکیمانه است و اگر اجابت دعا با حکمت او منافاتی داشته باشد بی شک مستجاب نخواهد شد . امیر مومنان –ع- در روایتی نورانی می فرماید : إن کرم الله سبحانه لا ینقض حکمته فلذلک لا یقع [لا تقع ] الإجابة فی کل دعوة ؛ قطعا لطف و کرم خداوند حکمت او را نقض و باطل نمی کند و به همین دلیل هر دعایی اجابت نمی شود . غررالحکم ح 193 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه