انقلاب اسلامی ایران یکی از پدیده های شگفت و تحسین برانگیز تاریخ معاصر جهان است که هم بررسی چگونگی وقوع آن و هیم شیوه ی رهبری عالمانه امام خمینی (ره) به عنوان رهبر آن مورد توجه قرار گرفته است. افراد و گروههای مختلف با افکار متفاوت و گاه متناقض، روند رهبری و راهبردهای مبارزاتی امام را در طول دوران مبارزه با رژیم پهلوی مورد بررسی و تحقیق و توجه قرار داده اند. شناسه کتاب

انقلاب اسلامی ایران یکی از پدیده های شگفت و تحسین برانگیز تاریخ معاصر جهان است که هم بررسی چگونگی وقوع آن و هیم شیوه ی رهبری عالمانه امام خمینی (ره) به عنوان رهبر آن مورد توجه قرار گرفته است. افراد و گروههای مختلف با افکار متفاوت و گاه متناقض، روند رهبری و راهبردهای مبارزاتی امام را در طول دوران مبارزه با رژیم پهلوی مورد بررسی و تحقیق و توجه قرار داده اند. شناسه کتاب کتاب تاکتیک­های مبارزاتی امام خمینی (ره) تالیف دکتر حسین احمدی در زمستان 1390 در شمارگان 2000 جلد و شامل 496 صفحه مصور توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است. این اثر یکی از موضوعات طرح تدوین تاریخ انقلاب اسلامی است که در مرکز اسناد انقلاب اسلامی تهیه گردیده است. این کتاب شامل سه بخش می­باشد که در هربخش از زوایای گوناگون به تاکتیک­های مبارزاتی امام خمینی (ره) پرداخته شده است. بخش اول با عنوان ویژگی­های مبارزه و قیام امام خمینی (ره) شامل 3فصل، بخش دوم با موضوع دامنه و گستره­ی مبارزاتی امام خمینی (ره) شامل 3 فصل و بخش سوم با عنوان راهکارهای امام خمینی (ره) در دوران مبارزه شامل 4 فصل می­باشد. در مقدمه این کتاب می­خوانیم : وجود سه عنصر رهبری، حضور مردم و ایدئولوژی انقلابی برای هر انقلابی لازم است. در انقلاب اسلامی ایران نیز پیوند عمیق و آگاهانه­ ی رهبری و مردم براساس مکتب تشیع عامل محرکه­ ی انقلاب بود. امام خمینی (ره) روحانی مجاهد و مرجع تقلید مبارزی بود که با الهام از از سیره نبی گرامی اسلام (ص) و امامان شیعه و در سایه­ی درس­آموزی از تاریخ اسلام و کسب تجربه از رویدادهای زندگی، مبارزه با ظلم و جور پهلوی را تکلیف شرعی و الهی دانسته و ابتدا در یک فرآیند نسبتاً طولانی با توکل برخدا و اخلاص در اعمال و رفتار خویش، با تبلیغ و ترویج اسلام ناب محمدی (ص)، مردم و فضای فکری حوزه­های علمیه را با جریان مبارزه همراه نمود. در پیشگفتار آمده است : انقلاب اسلامی ایران یکی از پدیده ­های شگفت و تحسین برانگیز تاریخ معاصر جهان است که هم بررسی چگونگی وقوع آن و هیم شیوه­ ی رهبری عالمانه امام خمینی (ره) به عنوان رهبر آن مورد توجه قرار گرفته است. افراد و گروههای مختلف با افکار متفاوت و گاه متناقض، روند رهبری و راهبردهای مبارزاتی امام را در طول دوران مبارزه با رژیم پهلوی مورد بررسی و تحقیق و توجه قرار داده اند. بخش اول بخش اول با عنوان ویژگی­های مبارزه و قیام امام خمینی (ره) شامل 3 فصل می­باشد. در فصل اول با موضوع خصوصیات شخصیتی امام خمینی (ره) و تاثیر آن بر شیوه­ی مبارزاتی ایشان به موضوعاتی چون؛ از آغاز تولد تا هجرت به قم شامل؛ ((تاثیر روانی شهادت پدر)) و ((از اراک تا قم))، تاثیر پذیری از اساتید و اخلاق دینی شامل: ((عرفان وتذهیب نفس)) و ((تاثیر جهاد اکبر برجهاد اصغر)) پرداخته شده است. در قسمتهایی از این فصل می­خوانیم : در روز بیستم جمادی الثانی 1320/ اول مهر 1281/ 21 سپتامبر 1902 در سالروز تولد حضرت فاطمه­ی زهرا (س) در شهرستان خمین از توابع استان مرکزی ایران در خانواده­ای متدین و فاضل از سلاله­ ی پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد (ص) فرزندی چشم به جهان گشود که او را روح­ الله نام نهادند. پدر بزرگوار وی مرحوم آیت­ الله سید مصطفی موسوی از معاصران مرحوم آیت­الله العظمی میرزای شیرازی بود که پس از چند سال اقامت در نجف اشرف و فراگیری علوم و معارف اسلامی به درجه­ ی اجتهاد نایل آمد و به ایران بازگشت و در شهرستان خمین به راهنمایی و ارشاد مردم و هدایت آنان در امور دینی مشغول شد. حضور آقا سید مصطفی به سبب ناامنی و درگیری­های خوانین محلی و هجوم یاغیان و اشرار مایه­ی آرامش و تسلی خاطر اهالی خمین و مانع بزرگی در برابر زورگویان دولتی و خوانین ستم پیشه بود. اما هنگامی که سید مصطفی برای ابراز شکایت از ظلم و بیداد خوانین شهرستان خمین در ذیقعده 1320/ 23بهمن 1281 رهسپار اراک بود، در بین راه مورد حمله­ی غافلگیرانه ­ی مزدوران تروریست قرار گرفت و در سن چهل و چند سالگی به شهادت رسید. گرچه با سعی و پیگیری خانواده و اقوام مرحوم سید مصطفی، قاتل – جعفر قلی خان – در 1322ق/ 1283ش در میدان توپخانه­ی تهران اعدام شد و بستگان سید مصطفی پیروزمندانه به خمین بازگشتند، اما حادثه­ی مرگ پدر بعدها برای روح­الله، که در هنگام مرگ آقا سید مصطفی چند ماه بیشتر نداشت، مایه­ی افتخار و سرمشق زندگی شد و خاطر­ه­ای از ایستادگی و شجاعت در برابر ظلم و ستم خوانین و دفاع از محرومین و مستضعفین را در ذهن مردم به یادگار گذاشت و روح­ الله نیز دوران خردسالی و نوجوانی خویش را در کنار مردم خمین به دفاع از خانه و کاشانه در مقابل اشرار و یاغیان پرداخت. فصل دوم در فصل دوم با عنوان امام خمینی (ره) و بهره ­گیری از آموزه­های دینی و مظاهر ملی در مبارزه به موضوعاتی مانند: امام و مسئله­ ی احیای ارزش­های دینی شامل: ((احیای سنت امر به معروف و نهی از منکر))، ((بازشناسی معنای واقعی تقیه))، ((تلقی امام خمینی (ره) از مفهوم انتظار)) و ((در اندیشه­ ی حکومت عدل الهی))، بهره­گیری از نمادهای ملی برای تحکیم هویت ملی و فرهنگی شامل: ((تاکید بر استقلال طلبی و حفظ هویت فرهنگی ایران)) و ((اصرار بر پاسداری از شجره­ی طیبه­ ی آزادی و آزادگی)) پرداخته شده است. در بخشهایی از این فصل آمده است : «می­دانیم که تاکید انبیای الهی بر این بود که باید مسیر حق را از باطل تشخیص داد و با برهان و منطق در صدد اثبات و ترویج آن بر آمد و به نقد افکار مخالفان و طرفداران باطل و تبلیغ اندیشه­ های حق­ جویانه پرداخت. امام خمینی (ره) با الهام از این حرکت انبیا، شعار احیای اسلام ناب محمدی را مطرح کرد و با احیای ابعاد فراموش شده­ی اسلام، وظیفه و رسالت اصلی خویش را زنده کردن بعد سیاسی این آیین مقدس دانسته و با کمک و همراهی یاران با وفای خود انقلاب اسلامی را پایه ­ریزی کرد. تاریخ انقلاب اسلامی نیز گویای این نکته است که اولین شعاری که امام خمینی (ره) مطرح کرد مسوله احیای اسلام بود. مروری بر سخنان وی در همان آغاز نهضت نیز بیانگر آن است که مبنای برپایی چنین انقلابی احساس خطر از پیرامون فراموشی اسلام بوده است.» فصل سوم در فصل سوم بخش اول با عنوان مقایسه­ی شیوه­ ی مبارزاتی امام خمینی (ره) با دیگر رهبران مبارز دنیا موضوعاتی مانند: تفاوت در بافت شخصیتی و ابعاد اخلاقی شامل)): شجاعت و شهامت بی­نظیر در راه مبارزه))، ((ایمان به هدف و پرهیز از امیال مادی)) و(( پیشتازی و همراهی با مردم در روند مبارزه))، تمایز در شکل و اجرای تاکتیک­های رهبری شامل: ((ایدئولوگ، فرمانده و معمار انقلاب))، ((رهبر به عنوان فرمانده و بسیج کننده نیروهای انقلاب))، ((رهبر به عنوان مدیر و معمار یک انقلاب)) و ((عدم سازش و معامله با دشمنان در جریان مبارزه)) مورد بررسی قرار گرفته­ اند. در قسمتهایی از این فصل می­خوانیم: « اگر گسی در مسیر مبارزه با دشمنان انگیزه و ایمان کافی به اهداف و آمال مادی و معنوی خود نداشته باشد، در مراحل مختلف مبارزه دچار تردید و ترس می­شود و چه بسا ممکن است میدان را به نفع رقیب و دشمن خویش رها کند و شکست را بپذیرد. اما ایمان و اعتقاد راسخ به هدف و آرمان مبارزه، نیرو و توان مضاعفی به مبارزه در سیر حرکت و نبرد خود با دشمنانش می دهد و بستری را از نظر روحی و روانی برای او فراهم می­کند تا بتواند با اعتماد و اطمینان بیشتری به حرکت خویش ادامه دهد. رهبر فرزانه­ ی انقلاب اسلامی ایران نیز این خصیصه ارزشمند را در سایه­ ی ایمان و اعتقاد به قدرت لایزال الهی در وجود خویش نهادینه کرده بود و بر این اعتقاد بود که خلوص و معنویت در هدف، هم موجب نورانیت قلب و توجه به ارزش­های معنوی می­شود و هم سبب دوری از سیاست­های ریاکارانه و التقاطی می­گردد.» بخش دوم بخش دوم با عنوان دامنه و گستره ­ی مبارزاتی امام خمینی (ره) شامل 3 فصل می­باشد. در فصل اول با عنوان امام خمینی (ره) و شیوه­ ی مبارزه در دوران پهلوی اول موضوعاتی مانند: ظهور رضاخان و وضعیت روحانیت، رضا خان و دوران مدارا با روحانیت، رضا خان و دوران مقابله با روحانیت، امام خمینی (ره) و دیکتاتوری رضاخانی، امام خمینی (ره) و تجربه­ آموزی از اوضاع زمانه و انتقاد از وضع موجود طرح گردیده­ اند. در بخشهایی از این فصل آمده است: «بعد از آنکه در بهمن 1303ش/1343ق مجلس شورای ملی مقام فرماندهی کل قوا را از احمد شاه گرفته و به سردار سپه تفویض کرد، در آبان 1304ش/1344ق نیز سلسله قاجاریه با فشار رضا خان و با مصوبه­ ای منقرض شد و انگلستان و سپس شوروی بلافاصله حکومت موقت رضا خان را به رسمیت شناختند. روس­ها حتی به منظور ابراز دوستی خود به رضا خان، نمایندگی خود را در تهران به سفارت کبری ارتقاء دادند. رضا خان برای رسیدن به قدرت و تثبیت حکومت خویش، روش واحدی را در قبال مذهب و فرهنگ دنبال نکرد و خط مشی مذهبی وی قبل از سلطنت و بعد از آن کاملاً متفاوت بود. به نظر می­رسد یکی از دلایل موفقیت او برای رسیدن به حکومت، ریاکاری، تظاهر به دینداری و حفظ ظواهر شعائر دینی و مذهبی بود و به این وسیله توانست نظر مساعد بسیاری از مردم و روحانیون داخل و خارج را نسبت به خود جلب کند.» در عنوان رضا خان و دوران مقابله با روحانیت می­خوانیم: «به نظر می­رسد که با روی کار آمدن رضا خان تعدادی از مشاوران وی که ترکِ سنت و اخذ فرهنگ غربی را مهم­ترین عامل پیشرفت می­دانستند، با در دست گرفتن پست­های کلیدی کشور سیاست مدرن کردن ایران را در زمینه­ های اداری،اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مد نظر قرار دادند. در اولین مرحله­ی این سیاست نوسازی فرهنگی، پوشاک مردان مورد توجه قرار گرفت و با وضع قانون 1307ش/1347ق به جز روحانیان، کلیه­ ی اتبای ذکور ایرانی موظف شدند تا لباس متحدالشکل پوشیده و کلاه پهلوی بر سر بگذارند. با اجرای این قانون که بلافاصله در ادارات دولتی و خصوصی و شهرهای بزرگ و پر جمعیت به مرحله­ ی اجرا درآمد، به تدریج از تعداد افرادی که مجاز بودند از لباس روحانیت استفاده کنند کاسته شد.» در عنوان انتقاد از وضع موجود در اولین گام مبارزه آمده است : انتقاد امام خمینی (ره) از وضع موجود و اوضاع زمانه دو وجه داشت : الف) انتقاد از حکومت رضا خان و تداوم ساختار سیاسی قدرت ب) انتقاد و ابراز گلایه از جمود فکری و عدم تحرک و انفعال سیاسی در حوزه­ های علمیه و در میان طبقه­ ی روحانیت که با ظرافت خاصی بیان می­شد تا مورد سوء­استفاده­ ی دشمنان اسلام قرار نگیرد. فصل دوم در فصل دوم این بخش با عنوان استراتژی مبارزاتی امام خمینی (ره) با پهلوی دوم از آغاز تا زمان تبعید به موضوعاتی چون: امام خمینی (ره) بعد از سقوط رضا خان شامل: (( اولین اقدامات مبارزاتی امام خمینی (ره) ))،(( امام خمینی (ره) و نهضت ملی شدن صنعت نفت)) و(( رژیم پهلوی و لایحه­ی انجمن­های ایالتی و ولایتی))، ورود جدی امام خمینی به صحنه­ی مبارزه شامل: ((مقابله با لایحه­ی انجمن­های ایالتی و ولایتی))، ((موضع امام خمینی (ره) در برابر انقلاب سفید)) و ((فاجعه­­ی مدرسه فیضیه قم)) و امام خمینی و تداوم مبارزه در مرحله اول رهبری شامل: ((پانزده خرداد 42 نقطه عطف انقلاب اسلامی)) و ((واکنش امام به لایحه کاپیتولاسیون و تبعید ایشان)) پرداخته شده است. در عنوان مقابله امام با لایحه­ی انجمن­های ایالتی و ولایتی آمده است: «با اعلام این تصویب­نامه­ ی خائنانه­ی لایحه­ ی انجمن­های ایالتی و ولایتی ازسوی رژیم پهلوی، فرصت مناسبی برای امام خمینی (ره) پیش آمد تا رسالت تاریخی و وظیفه اسلامی خویش را آغاز نماید و از این مصوبه­ی ضداسلامی به عنوان انگیزه­ای برای بیداری و به حرکت در آوردن امت مسلمان استفاده کند. نقش امام در روشن ساختن اهداف واقعی شاه و گوشزد کردن رسالت خطیر علما و حوزه ­های علمیه در این شرایط کارساز بود. ایشان که تصویب لایحه­ ی مذکور را مقدمه ­ی برنامه­ های ضداسلامی شاه می­دانست، علمای طراز اول را هم دعوت کرد تا در منزا فرزند شیخ عبدالکریم حائری بنیانگذار حوزه ­ی علمیه ­ی قم گرد هم آیند و در باره­ ی این لایحه به مشورت و تصمیم­ گیری بپردازند.» فصل سوم در فصل سوم با عنوان ابزار و اشکال مبارزه ­ی امام خمینی در دوران تبعید موضوعاتی چون: ترکیه اولین تبعیدگاه رهبر انقلاب لسلامی شامل: ((علل تبعید امام به ترکیه)) و ((اقدامات مبارزاتی امام در ترکیه))، ادامه­ی مبارزه­ی امام خمینی (ره) در کشور عراق شامل: ((علل تبعید امام به شهر نجف))، ((مشکلات عمده ­ی امام برای ادامه مبارزه)) و ((راهکار مبارزاتی امام در عراق))، فرانسه سکوی پیروزی امام خمینی (ره) در مبارزه علیه خاندان پهلوی شامل: ((سرافرازی امام در یک امتحان بزگ الهی))، ((چرا فرانسه سومین تبعیدگاه امام شد)) و ((بهره ­گیری از امکانات موجود برای زدن ضربه­ی نهایی بر پیکره­ی نظام شاهنشاهی )) مورد بررسی قرار گرفته­ اند. در عنوان علل تبعید امام به ترکیه می­خوانیم: « پس از انکه رژیم پهلوی نتوانست امام خمینی (ره) را از تبلیغ اصول دین اسلام و احیای اندیشه­ی حکومت اسلامی باز دارد، تصمیم گرفت که ایشان را تبعید کند. به همین دلیل پس از قیام 15 خرداد 42 شاه به دنبال بهانه­ای برای حذف شخصیت امام بود، غافل از اینکه اندیشه ی آن حضرت در دل و جان مردم نفوذ یافته بود. به نظر دولتمردان پهلوی به سبب محبوبیت رئزافزون امام در میان مردم، بهترین راه­حل برای کم­رنگ نمودن حضور رهبری، تبعید امام خمینی (ره) و دور نمودن ایشان از یاران و پیروان خویش وبد. زیرا نه امکان حذف فیزیکی و به شهادت رسانیدن ایشان وجود داشت و نه می­شد مانع از ادامه­ی فعالیت او شد. بر همین مبنا در شب 13 آبان 1343 صدها کماندوی چترباز مسلح همراه ماموران ساواک و به سرپرستی سرهنگ مولوی، رئیس ساواک تهران، خانه­ی آن حضرت را محاصره کردند و از بام و دیوار وارد منزل امام شدند و پس از ضرب و شتم حاضران در منزل، امام خمینی (ره) را دستگیر کرده و فردای آن رئز ایشان را از فرودگاه تهران به ترکیه تبعید نمودند.» در عنوان اقدامات مبارزاتی امام در ترکیه می­خوانیم: «امام خمینی(ره) در همان نخستین لحظات ورود به تبعیدگاه برآن شد که مبارزات خود را به شکلی تازه دنبال کند و تا حدی که امکانات آن زمان اجازه می­داد، نهضت اسلامی ایران را تداوم بخشد. او رسالت مقدس و اسلامی مبارزه با ظلم و استکبار و تلاش در راه آگاهی و بیداری توده­ های مسلمان را به شیوه ه­ای دیگر دنبال نمود و با ارائه­ ی مسائل جدیدی از اسلام، در حوزه­ های دینی و جامعه­ ی اسلامی تحولی بنیادین را پی­ریزی کرد. امام نگارش تحریرالوسیله را آغاز کرد و با طرح مسائل سیاسی و اجتماعی اسلام، در کنار مسائل عبادبی، در راه بی­اثر ساختن شعار استعماری تفکیک دین از سیاست، گام ارزنده و است و استواری برداشت. به بیانی دیگر از فردای تبعید هدف خویش را که اصلاح و مبارزه با ظلم و بیداد و استقرار اسلام بود، فراموش نکرد و علی­رغم شکست ظاهری بعد از قیام 15 خرداد و شدیدتر شدن جو خفقان و استبداد، روند تازه­ای را در سیر مبارزه­ ی خود طراحی و ترسیم نمود.» در عنوان علل تبعید امام به شهر نجف آمده است: «اقامت امام خمینی (ره) در کشور ترکیه یازده ماه طول کشید و ایشان در روز 13 مهر 1344ش/ 9جمادی­الثانی 1385ق به همراه فرزندشان آیت­الله حاج آقا مصطفی از ترکیه به تبعیدگاه دوم،کشور عراق حرکت کرده و بعد از توقف کوتاهی در فرودگاه بغداد به طرف شهر کاظمین رفتند. ابتدا در مسافرخانه­ های مستقر شده و بعد از زیارت حرم ائمه ­ی اطهار امام هادی و امام حسن عسکری (ع) با منزل آیت­الله خویی تماس گرفته و خبر آمدن خویش را به نجف اعلام کردند. اما مهم­ترین پرسشی که در اینجا مطرح است، این است که چرا امام خمینی (ره) محل اقامت خویش را تغییر داد؟ و آیا این تغییر مکان به خواست شخص امام بود یا اینکه نوعی اجبار و تبعید به شمار می­آمد؟ و اگر این تبعید از سوی دولت ایران و به فرمان محمدرضا شاه طراحی و اجرا می­شد، چرا کشور عراق برای این منظور در نظر گرفته شده بود؟ بدون تردید این تغییر مکان نیز به خواست و اراده­ی امام و فرزند ایشان نبود بلکه به دلیل امتناع دولت ترکیه از ادامه پذیرش وی، با هماهنگی ماموران امنیتی ایران از امام خواسته شد تا کشور ترکیه را ترک و به کشور عراق برود. (در ادامه این بخش از کتاب به دلایل انتخاب نجف به عنوان تبعیدگاه دوم امام پرداخته شده است که مطالعه آن به علاقمندان توصیه می­گردد)» بخش سوم بخش سوم با عنوان راهکارهای امام خمینی(ره) در دوران مبارزه شامل چهار فصل می­باشد. در فصل اول با عنوان تاکتیک­های مبارزاتی امام (ره) در حوزه­ ی فرهنگ به مواردی چون: امام خمینی(ره) و حوزه­های علمیه شامل: ((امام (ره) و مرجعیت آیت­الله بروجردی))، ((مخالفت و ممانعت امام خمینی(ره) از انتقال توان علمی حوزه­ی علمیه قم به نجف)) و ((اصلاحات فرهنگی امام (ره) در حوزه­ی علمیه قم))، امام خمینی(ره) و روحانیت زمان شامل: ((بهره گیری از توان بالقوه مرجعیت شیعه)) و ((امام خمینی(ره) و روحانی نماها))، ترسیم و طراحی آرمانشهر اسلامی شامل: ((امام (ره) و حکمت و فلسفه اسلامی))،(( تبیین تئوری حکومت اسلامی))، ((بیان تئوری ولایت فقیه)) و ((تاکید بر ارزش­های اسلامی و طرد باورهای الحادی))، تبلیغ در قاموس مبارزاتی امام خمینی(ره)شامل: ((اهمیت و اهداف تبلیغ))، ((بایسته­های تبلیغ))، ((ابزارهای تبلیغ)) و ((اماکن تبلیغ شامل: کارکرد ارتباطی- رسانه ­ای مسجد، کارکرد حمایتی- پشتیبانی مسجد، کارکرد فرهنگی- هویتی مسجد و مسجد و حفظ همبستگی در جامعه)) اشاره گردیده است. در عنوان تبیین تئوری حکومت اسلامی آمده است: «بعد از سقوط سلسله صفویه و جدا شدن علما از بدنه­ی قدرت سیاسی، فصل تازه­ای در زمینه­ ی فلسفه­ ی سیاسی و اندیشه­ ورزی پیرامون قدرت و سیاسی در میان علمای دینی آغاز شد و زعمای مذهبی به انگیزه ­ها و دلایل مختلفی و در شرایط زمانی و مکانی خاص به بیان دیدگاه­های اسلام در باب سیاست و قدرت پرداختند. اما نخستین روحانی که به شکلی مجزا در قالب نظری به تحلیل و تبیین حکومت اسلامی پرداخت و به شکل عملی در راه استقرار و پیدایش آن تلاش و مجاهدت نمود حضرت امام خمینی(ره) بود.» در عنوان بیان تئوری ولایت فقیه می­خوانیم: «ولایت فقیه به­ عنوان یکی از مبانی فکری و اعتقادی اصولی ما در مسئله­ ی حکومت اسلامی مطرح بوده و استمرار امامت و رهبری رسول خدا (ص) و ائمه­ ی معصومین (ع) در جامعه­ ی اسلامی محسوب می­گردد. اصولاً یک از ویژگی­های بارز و مشخصه­های مهم حکومت اسلامی، وجود ولایت فقیه در رهبرب و رأس جامعه می­باشد و بدون آن حکومت اسلامی مفهومی ندارد. نظریه ­ی ولایت فقیه پیشینه و پشتوانه­ای تاریخی در تاریخ تشیع دارد و به دیدگاهی اطلاق می شود که نظام سیاسی مشروع در دوران غیبت امام زمان (عج) را تعریف و تشریح می­ ماید.» در فصل دوم با عنوان تاکتیک­های سیاسی امام (ره) در روند مبارزه به موضوعاتی مانند : « نفی و ابطال مشروعیت سیاسی نظام پهلوی شامل: ((تاکید بر سرسپردگی محمدرضا شاه به غرب))، ((برملا کردن رابطه دولت پهلوی با اسرائیل)) و ((بهره ­گیری از مبارزه­ی منفی و تهدید روانی))، گسترده نومدن دایره و میدان مبارزه شامل: ((تاکید بر حضور همه­ی اقشار و گروه­ها در مبارزه))، ((امام خمینی(ره) و امت اسلامی)) و ((امام خمینی(ره) و مستضعفان و محرومان جهان))، بهره­ گیری از موقعیت و شرایط مبارزه شامل: ((درک شرایط مکانی مبارزه)) و ((کشف توطئه ­ها و تاکید بر رفتن شاه))، بازگشت به ایران و وارد نمودن ضربه نهایی شامل: ((تشکیل و تداوم کار شورای انقلاب))، ((تعیین نخست­ وزیر دولت موقت اسلامی)) و ((تظاهرات بهترین ابزار برای خنثی نمودن توطئه­ ها)) پرداخته شده است.» در عنوان برملا کردن رابطه دولت پهلوی با اسرائیل می­خوانیم: «همان­گونه که می­دانیم دولت غاصب صهیونیستی در سایه­ی تبانی و توافق دو استعمارگر انگلیس و آمریکا و با غصب و تصرف اراضی مردم فلسطین در سرزمین­های اشغالی فلسطین ایجاد شد و در اهداف دراز مدت خود به دنبال تأسیس دولت جهانی یهود و گردآوری همه­ی یهودیان در خاورمیانه بود.گرچه در ابتدا بیشتر کشورهای مسلمان با تشکیل دولت غاصب اسرائیل مخالف بوده و آن را به رسمیت نشناخته بودن، اما متاسفانه دربار پهلوی در لباس پادشاه یک کشور مسلمان در ایجاد رابطه به اسرائیل و به رسمیت شناختن آن پیشقدم شد و حجم مبادلات خود را با اسرائیل بعد از 1328ش به شکل بارزی افزایش داد.» در عنوان بهره ­گیری از مبارزه­ی منفی و تهدید روانی آمده است: «مبارزه­ ی منفی به معنای مبارزه­ی مسالمت­آمیز و مقاومت در برابر نیروهای خصم بدون خشونت است و به نوعی نقطه مقابل مبارزه­ی مثبت است که در اشکال مختلف و بیشتر در قالب مبارزه ­ی مسلحانه صورت می­گیرد. اساس مبارزه­ی منفی را اتفاق و وحدت یک جامعه تشکیل می­دهد. یعنی افراد جامعه از صمیم قلب با یکدیگر پیمان می­بندند که با مخالفان خود قطع ارتباط کنند و در کارهای اجتماعی و شخصی با آنان همکاری نکنند. در بیشتر موارد این حرکت عمومی عرصه را بر مخالفان تنگ و آنان را وادارد به تسلیم می­کند.» فصل سوم در فصل سوم با عنوان شگردهای مبارزاتی امام (ره) در حوزه­ ی اقتصاد به مطالبی راجع به توجه به جایگاه اقتصادی اصناف و بازاریان شامل: ((عنایت به اتحاد تاریخی علما و بازاریان)) و ((استفاده بهینه از توان اقتصادی بازار در مبارزه))، امام خمینی(ره) و تاکتیک اعتصاب در مبارزه شامل: ((اعتصاب نماد عینی وحدت مردم در مبارزه­ی اقتصادی)) و ((اهداف و تأثیرات تاکتیک اعتصاب)) ذکر گردیده است. در عنوان استفاده بهینه از توان اقتصادی بازار در مبارزه می­خوانیم: حمایت و پشتیبانی مالی و اقتصادی تجار و بازاریان از انقلاب مبارزان در چند سال پایانی حکومت پهلوی نمود بیشتری یافت و بازاریان مسلمان یا در قالب ارسال خمس اموال خویش به محضر امام خمینی(ره) و یا کمک مالی به نیروهای مبارز و خانواده ­های آنان، روند پیروزی انقلاب اسلامی را تسریع بخشید. البته این بذل مال و مساعدت اقتصادی به انقلاب، هیچ­گاه سبب برتری و بزرگی ثروتمندان در نزد امام خمینی(ره) نشد. در عنوان اعتصاب نماد عینی وحدت مردم در مبارزه­ی اقتصادی آمده است: کلمه­ ی اعتصاب از ساحلی در فرانسه گرفته شده که محل تجمع کارگران بیکار بوده است. اما در اصطلاح به عمل قطع کار و بیکاری که توسط کارگران یک واحد و یا کارمندان در یک سازمان اداری و به ­طور کلی مزدبگیران در یک واحد اقتصادی انجام می­شود، اعتصاب می­گویند. هدف اعتصاب کنندگان وادار کردن اربابان یا مدیران به تسلیم در براب خواسته­ هایشان و با بحث در باب ادعاهایشان و رسیدن به یک توافق می­باشد. اعتصاب می­تواند گذشته از قطع محض و ساده­ ی کار، اشکال دیگری نیز پیدا کند، مثل اعتصاب غذا به منظور اعلام خطر، اعتصاب با اشغال کارخانه، اعتصاب با کاهش در وقت کار، اعتصاب با کندکاری، اعتصاب در خدمات اساسی و ... فصل چهارم در فصل چهارم با عنوان امام خمینی(ره) و تاکتیک­های نظامی در فرآیند مبارزه به موضوعاتی چون: امام خمینی(ره) و مبارزه­ی مسلحانه شامل: ((گروه­های مبارز با مشی مسلحانه))، ((امام خمینی(ره) و سیاست پرهیز از دخول در نبرد مسلحانه)) و ((تاکید بر مسلح شدن و فراگرفتن آموزش نظامی))، امام خمینی(ره) و ارتش شاهنشاهی شامل: ((تاکید بر نقاط ضعف ارتش شاهنشاهی))، ((جدا کردن بدنه­ ی ارتش از نظام شاهنشاهی))، ((ناکارآمد نشان دادن حکومت نظامی)) و ((کودتای هایزر؛ توهم یا توطئه )) پرداخته شده است. در عنوان امام خمینی(ره)و سیاست پرهیز از دخول در نبرد مسلحانه می­خوانیم: «امام با این گروه­های مبارز که نبرد مسلحانه را بر مبارزه­ی سیاسی و فرهنگی ترجیح داده بودند، چه نسبت و رابطه ­ای داشت؟ و آیا عملکرد آنان را در زمینه ­ی جنگ رو در رو با رژیم پهلوی تایید می­کرد؟ امام تنها برای رضای خدا گام در راه جهاد گذاشته و مبارزه در راه حق را تکلیف شرعی خود می­دانست و می­فرمود که همه ما مأمور به ادای تکلیف و وظیفه­ ایم، نه کسب نتیجه. ایشان بر این نکته تاکید داشت که ما به شرط غلبه قیام نمی­کنیم، ما می­خواهیم یک تکلیفی ادا بکنیم. او حتی هدف از مبارزه را سرنگونی شاه هم نمی­دانست، بلکه می­فرمود: ((ملت ایران و ما مقصدمان این نیست و نبود که فقط محمدرضا برود، رژیم سلطنتی از بین برود، دست اجانب کوتاه بشود، اینها همه مقدمه بود. مقصد اسلام است. مقصود ما این است که هرجای این مملکت برویم، اسلام را ببینیم)).» بنابراین چنین کسی با چنین اعتقاد و مرامی نسبت به مبارزه، هرگز نمی­توانست با فرقه­ ها و گروه ­هایی که اعتقادی به خدا و انبیاء الهی نداشتند، مراوده و مباحثه کند و عملکرد مسلحانه ی آنان را به حساب انقلاب و اسلام بگذارد. ظاهراً برخی گروه­ها مانند جمعیت مؤتلفه­ ی اسلامب در ابتدای تشکیل به سبب حضور روحانیونی چون شهید دکتر بهشتی و شهید دکتر باهنر با رهبری انقلاب در ارتباط بودند و امام نیز به سبب وجود این روحانیون مخلص و مبارز، تشکیل مؤتلفه را تایید می­کرد. اما این سخن به معنای آن نیست که امام برمشی مسلحانه­ ی آنان نیز صحه گذاشته است. در عنوان تاکید بر مسلح شدن و فراگرفتن آموزش نظامی آمده است: « البته پرهیز امام از تایید آشکار مبارزه ­ی مسلحانه و وارد نشدن در جنگ خونین با رژیم طاغوتی پهلوی، مانع از آن نشد که وی یاران و همراهان خویش را از آموختن فنون نظامی و اسلوب جنگ­های چریکی باز دارد. ایشان حتی زمانی که به حالت تبعید در عراق به­سر می­برد، از پیروان خویش خواست تا برای یک برخورد مسلحانه­ی احتمالی آماده شوند و آموزش نظامی ببینند؛ و برای آماده­ سازی هر چه بیشتر نیروهای انقلابی برای مقابله با بروز حوادث احتمالی، به انجام برنامه­ های تمرینی و انجام آموز­ش­های چریکی بپردازند.» در عنوان ناکارآمد نشان دادن حکومت نظامی می­خوانیم: «یکی دیگر از اقدامات سازنده و مدبرانه­ی امام به­ عنوان رهبر انقلاب اسلامی در ماه­های پایانی سلطنت پهلوی، نادیده گرفتن اخطارها و هشدارهای امنیتی و بی­اعتنایی به حکومت نظامی بود. هنگامی که رژیم شاه نتوانست در سایه ­ی عوام­فریبی جعفر شریف امامی حرکت انقلابی مردم را متوقف کند، به حربه­ ی نظامی روی آورد و در اکثر شهرهای بزرگ حکومت نظامی و ممنوعیت عبور و مرور شبانه برقرار کرد.» مرکز اسناد انقلاب اسلامی .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه