وضعیت کافران و مشرکان در عالم برزخ چگونه است؟

با استفاده از آيات قرآن کريم چنين بهره مي گيريم که حيات انسان سه مرحله دارد: 1. حيات دنيا؛ 2. حيات برزخ؛ 3. حيات آخرت و قيامت. هر انساني پس از مرگ حيات دنيا را پشت سر گذاشته و وارد عالم برزخ مي شود و قرآن نيز از اين انتقال همگاني به برزخ اين چنين خبر مي دهد: وَمِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ و در وراي آنها برزخي است تا آن زمان که در قيامت بر انگيخته شوند پس هيچ شکي نيست که همه پس از مرگ وارد عالم برزخ مي شوند. عذاب برزخ و تنعّم برزخي ارواح پس از مرگ و قبل از رستاخيز در آيات و روايات زيادي مورد تصريح واقع شده است و در آن ها انسان ها را به چند گروه تقسيم کرده اند: 1. معتقدين به امامت و ولايت ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ که از آن ها به مومن تعبير مي شود که خود به مومن محض و مومن متوسط الحال تقسيم مي گردد و مومن محض کسي است که اعمال او هماهنگ با عقايد و باورش در طريق مستقيم بوده است و مومن متوسط الحال هم کسي است که علي رغم عقايد صحيحي که دارد گرفتار معاصي و بعضي عادات خلاف است. 2. کساني که مسلمان هستند و موحّد و اهل عمل صالح اند و لکن اعتقادي به امامت و ولايت امامان دوازده گانه ندارند البته اظهار دشمني هم نمي کنند. 3. کافران محض؛ 4. انسان هاي مشرک؛ 5. مستضعفين: کساني که نداي حق به گوش آن‌ها نرسيده و يا ديگران مانع از رسيدن حرف حق به گوش آن ها شده اند. وضعیت مومنان آن چه از آيات و روايات بدست مي آيد اين است که عذاب برزخي و مسئله فشار قبر همگاني است و همه دچار آن مي شوند مگر افراد قليلي که به درجات عاليه اي از ايمان و عمل صالح رسيده اند چنان که در روايتي ابو بصير از امام صادق ـ عليه السلام ـ روايت کرده که از حضرت پرسيدم که آيا از فشار قبر کسي نجات مي يابد؟ حضرت فرمود: پناه مي برم بر خداوند از آن چه بسيار کم است کسي از آن رهايي يابد. و امّا وضعيّت اين گروه در برزخ، از امام صادق ـ عليه السلام ـ سئوال مي کنند که ما شنيديم شما فرموده ايد که همه شيعيان در بهشت هستند، آيا همين طور است؟ حضرت فرمود: به خدا قسم در بهشت هستند. پس از آن حضرت سئوال کردند که گناهان (شيعيان) بسيار است (پس چگونه با وجود اين همه گناهان بهشتي هستند)؟ حضرت فرمود: امّا در قيامت همه آن ها در بهشت خواهند بود به واسطه شفاعت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ يا وصيّ پيامبر ولی من نسبت به برزخ شما هراس دارم. از اين روايت استفاده مي شود که مومنان متوسط الحال که گرفتار معصيت و کبائر بوده اند رها نخواهند بود بلکه گرفتار عذاب خواهند بود تا کفاره گناهان آن ها بشود و پاک وارد قيامت بشوند. وضعیت مسلمانان موحد پيرامون گروه دوّم یعنی مسلمانان موحّد بايد گفت که آنان به فراخور عمل صالحي که انجام داده اند بهره‌مند از نعمت هستند،در روايتي آمده است که امام جواد ـ عليه السلام ـ درمورد آنان فرمود: در قبر باقي خواهند ماند اگر عمل صالحي داشتند و عداوتي نسبت به ما اهل بيت ـ عليهم السلام ـ ابراز نکرده اند براي آن ها راهي به بهشتي که در مغرب است گشوده خواهد شد و.... و اينان کساني اند که وضعشان موقوف به امر خداست و مستضعفين از کفار نيز اين چنين وضعي دارند. وضعیت کافران و مشرکان در مورد گروه سوّم و چهارم یعنیکافران و مشرکين بايد گفت: آن چه از آيات و روايات بدست مي آيد اين است که در برزخ آنان در آتش معذّبند و پيوسته مي گويند پروردگارا قيامت را برپا مساز و عده هاي خود را درباره ما محقّق نما و نيز در آيه اي اين چنين آمده است: النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْهَا غُدُوًّا وَعَشِيًّا وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَابِ آتشي که هر صبح و شام بر آن عرضه مي شوند تا قيامت برپا شود و چون بر پا شود گفته مي شود اي آل فرعون داخل شديدترين عذاب شويد، از اين آيه بدست مي آيد که آن ها صبح و شام بر آتش عرضه مي شوند؛ اما در قيامت آن ها را وارد شدیدترین عذاب مي کنند و اما اين که کيفيّت عرضه بر آتش چگونه مفسّرين آراء و نظرات مختلفي را ارائه کرده اند: بعضي گفته اند که کيفيّت عرضه بر آتش اين گونه است که آن ها را نزديک آتش دوزخ مي آورند عرضه اي که روح و جان را به لرزه مي آورد و هم جسم را تحت تأثير قرار مي دهد. و بعضي ديگر گفته اند که با آل فرعون اين طور معامله مي شود که اوّل آنان را بر آتش عرضه مي کنند و سپس آنان را در آن داخل مي کنند. و بعضي هم گفته اند مقصود از عرضه آتش، مي تواند افکندن در آتش باشد. بديهي است که دخول آتش، سخت تر از عرضه شدن بر آن است لذا از اولي تعبير به سوء العذاب و از دوّمي به أشدّ العذاب تعبیر شده است. وجه اشتراک اين نظريات اين است که کافران و مشرکان در برزخ از عذاب الهي در أمان نيستند حال چه داخل آتش شوند و يا بر آتش عرضه شوند در هر دو صورت معذّب به آتش هستند و به وسيله يک چيز شکنجه مي شوند و آن هم آتش است و تنها چيزي که در اين بين هست اين است که اهل برزخ از دور از آتش رنج مي برند و اهل قيامت در داخل آتش قرار مي گيرند و واژه غدّواً و عشيا اشاره دارد به اين که اين عرضه کفار و مشرکين بر آتش پشت سر هم واقع مي شود به صورت متسمر ادامه مي يابد. نتيجه: آن چه از روايات به دست مي آيد اين است که عذاب برزخي و فشار قبر أمري است همگاني (به جز اولياء الهي) و نيز مومنين متوسط الحال پس از گذراندن عذاب هاي موقت از بهشت برزخي برخوردار خواهند شد امّا کافران محض و مشرکين تا قيامت گرفتار عذاب و شکنجه هستند ولي مومنين محض از اول راه در آسايش و نعمت به سر مي برند و برخورداري مسلمانان موحّد و مستضعفين از کفار از نعمت هاي برزخي مربوط به ايمان و اعمال صالح آنهاست. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه