پیامبر (ص)، قبل از نبوت، چه دینى داشت؟

بی شک پیغمبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله)، قبل از بعثت، یکتاپرست بود و از هر نوع شرک پاک بود. او هرگز بر بت سجده نکرد و تاریخ زندگى او نیز به خوبى این معنى را منعکس مى   کند   ; بدان گونه که در نوجوانى، وقتى «بحیرا» او را به لات و عزّى قسم داد، محمد(صلى الله علیه وآله) آن دو را مبغوض   ترین چیز براى خود برشمرد [1]. از امیرمؤمنان(علیه السلام)درباره رسول   خدا(صلى الله علیه وآله) سؤال شد که آیا بتى را ـ   حتى براى یک بار   ـ عبادت کرده است؟ حضرت فرمود: خیر. سؤال شد که آیا خمر نوشیده است؟ فرمود: خیر [2]. مورخ نامى، ابن اسحاق، مى   نویسد: «رسول   خدا(صلى الله علیه وآله)، در حالى به جوانى رسید که خداوند، او را مراقبت کرده و از پلیدهاى جاهلى حفاظت مى   کرد   ; زیرا اراده آن داشت تا کرامت رسالت به او دهد» [3]. درباره آیین او پیش از نبوت، چند نظر وجود دارد که عبارتند از: 1. برخى او را پیرو آیین مسیح(علیه السلام) مى   دانند   ; زیرا قبل از بعثت پیامبر(صلى الله علیه وآله)، آیین رسمى و غیر منسوخ، این آیین بوده است. 2. بعضى او را پیرو آیین ابراهیم(علیه السلام) مى   دانند   ; زیرا او «شیخ الانبیاء» و پدر پیامبران است و در بعضى از آیات قرآن، آیین اسلام، به عنوان آیین ابراهیم معرفى شده است [4]. گرایش حنیفى و یکتاپرستى، از گرایش   هاى شناخته شده در مکه بود و به ویژه در میان بنى   هاشم و دیگر تیره   هاى قریش، افرادى خود را ابراهیمى مذهب مى   دانسته   اند و گفته ابن اسحاق را که پیامبر پیش از بعثت بر دین قومش بود، مى   توان در این راستا تفسیر کرد [5]. 3. بعضى نیز گفته   اند که مى   دانیم او آیینى داشته است   ; اما آیین او بر ما روشن نیست! 4. پیامبر(صلى الله علیه وآله) شخصاً برنامه خاصى از سوى خداوند داشته و بر طبق آن عمل مى   کرده   است و در حقیقت، آیین او، مخصوص خودش بوده است. و این آیین تا زمانى که اسلام بر او نازل گشت، ادامه داشت. شاهد این سخن، حدیثى از نهج   البلاغه است که مى   گوید: «و لقد قرن الله به صلى الله علیه و آله من لدن ان کان فطیما اعظم ملک من ملائکته یسلک به طریق المکارم و محاسن اخلاق العالم لیله و نهاره... [6]   ; خداوند از آن زمان که رسول   خدا از شیر بازگرفته شد، بزرگ   ترین فرشته   اش را قرین وى ساخت   ; تا شب و روز او را به راه   هاى مکارم و طرق اخلاق نیک، سوق دهد». مأموریت چنین فرشته   اى، دلیل بر وجود یک برنامه اختصاصى است. شاهد دیگر این   که در هیچ تاریخى نقل نشده است که پیغمبر اسلام(صلى الله علیه وآله)، در معابد یهود نصارى و یا مذهب دیگرى، مشغول عبادت شده باشد   ; نه در کنار کفار، در بت   خانه بود، و نه در کنار اهل کتاب و در معابد آنان و در عین حال، پیوسته خط و راه توحید را ادامه مى   داد و به اصول اخلاقى و عبادت الهى سخت پاى بند بود. در روایات متعددى نیز آمده است که پیامبر(صلى الله علیه وآله) از آغاز عمرش، مؤید به روح   القدس بود و با چنین تأییدى، بى   شک براساس الهام روح   القدس عمل مى   کرد. از دیدگاه علامه مجلسى از آن زمانى که حضرت محمد(صلى الله علیه وآله) به رشد عقلى رسید، پیامبر بود. به اعتقاد او، پیامبر   اسلام قبل از مقام رسالت، داراى مقام نبوت بوده، گاهى فرشتگان با او سخن مى   گفتند و او صداى آنها را مى   شنید و گاهى در رؤیاى صادق به او الهام الهى مى   شد و بعد از چهل   سال، به مقام رسالت رسید و قرآن و اسلام، رسماً بر او نازل شد [7]. میرزاى قمى مى   گوید: حق این است که پیامبر   اسلام، پیش از بعثت، بر   اساس دین خودش عبادت مى   کرد   ; چون آن حضرت از همه پیامبران برتر است و اگر پیامبراسلام تا چهل سالگى پیامبر نباشد، در این صورت، حضرت عیسى و حضرت یحیى، از آن حضرت برتر خواهند بود   ; چون حضرت عیسى و حضرت یحیى، در کودکى پیامبر بودند [8]. ابن ابى الحدید روایتى را از حضرت امام   باقر(علیه السلام) نقل مى   کند که فرمود: «خداوند، بر همه پیامبران خود فرشتگانى را گماشته است. مأموریت این فرشتگان، محافظت از اعمال آنها و تبلیغ رسالت مى   باشد. خداوند از آن زمان که حضرت محمد(صلى الله علیه وآله) از شیر گرفته شد، فرشته بزرگى را بر آن حضرت گماشت. این فرشته، آن جناب را به سوى خیر و اخلاق خوب، هدایت مى   کرد و از بدى   ها و اخلاق بد باز مى   داشت و همین فرشته بود که پیش از آن   که آن حضرت به درجه رسالت برسد، او را با «السلام علیک یا رسول   الله» صدا مى   کرد و پیامبر هنوز جوان بود که با این جمله، صدا زده مى   شده» [9]. لازم به ذکر است که اگر پیروى پیامبر از حضرت ابراهیم را بپذیریم، این پیروى به معناى التزام پیامبر به شریعت ابراهیم نیست   ; بلکه به معناى همسویى در عقاید، یعنى توحیدى بودن است و این مسئله، وصف دین حضرت موسى(علیه السلام) و حضرت عیسى(علیه السلام)نیز بوده است که به ادیان ابراهیمى، اشتهار داشته   اند. با توجه به برگزیدگى پاسخ چهارم، این نکته را مى   توان یادآور شد که با جزم، نمى   توان آیینى را براى پیش از دوران بعثت پیامبر برشمرد   ; امّا محمد(صلى الله علیه وآله)، مؤمن موحدى بود که خدا را مى   پرستید و نسبت به آن چه که برایش شریعت الهى و دین حنیف ابراهیمى بود و همچنین به آن چه که خردش رهنمون مى   ساخت، پاى   بند بود. او، برترین و کامل   ترین خلق در خلقت، رفتار و خرد بود و برترین فرشته نیز او را تعلیم مى   داد و به محاسن اخلاق، راهنمایى   اش مى   کرد [10]   پی نوشت ها    [1]. دلائل النبوه، ج 2، ص 35   .  [2]. سبل الهدى و الرشاد، ج2، ص 200   .  [3]. سیره ابن اسحاق، ص 78   ; ر.ک: ابن هشام، السیرة   النبویه، ج 1، ص 183   .  [4]. حج (22   ) آیه 78   .  [5]. ر.ک: رسول جعفریان، سیره رسول   خدا، ص 253   .  [6]. نهج   البلاغه فیض الاسلام، خطبه 234   .  [7]. محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج 18، ص 271   .  [8]. میرزاى قمى، قوانین الاصول، ج1، ص 255 (چاپ سنگى قدیمى   )   .  [9]. شرح نهج   البلاغه، ج 13، ص 207   .  [10]. الصحیح، ج2، ص 197   . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه