اگر آية شريفه: و رحمتي وسعت كل شيء. ما ارسلناك الاّ رحمه للعالمين حاكي از رحمت خداوند نسبت به تمام قبايل، ملت ها و كل بشر، صرف نظر از قوم، نژاد و رنگ بوده باشد چرا در برخي آيات دستور به جهاد و قتل بعضي داده است؟

دسته اي از آيات قرآن، نشانگر همگاني بودن رحمت الهي است. اما آيات ديگري هم وجود دارد كه به جهاد و از بين بردن طرف مقابل، دستور مي دهد. با مقايسة اين دو دسته از آيات، مي خواهيم ببينيم كه آيا دستور به جهاد با رحمت و عطوفت خداوند، تناسب دارد يا خير؟ با اندكي دقت در آيات جهاد، پي مي بريم كه پروردگار،‌ هيچ گاه دستور به قتل بي گناهان و مظلومان نداده است تا با رحمت او سازگار نباشد. بلكه فرمان جهاد، دربارة متجاوزان، جنايتكاران و فتنه گران است.[1] براي مثال، وقتي دشمن به كشوري حمله مي كند، چاره اي جز جنگيدن با او، نيست. به قول ملك الشعراي بهار:با چنين جمال شد اندر صف پيكار و جهاد كه وطن دستخوش دشمن يغمايي بود[2]اما هر گاه كه متجاوز، از كار خود پشيمان شد و درخواست صلح كرد، وظيفة ما اين است كه نسبت به او، ستم نكنيم و صلح را بپذيريم.[3]از موارد سفارش به پيكار، صف آرايي سران كفر در برابر فرستادگان الهي است. آنها كه منافع و موقعيّتشان را با هدايت هاي انبيا، نابود شده، مي ديدند؛ تمام تلاش خود را به كار مي بستند تا مانع انجام وظيفة پيامبران شوند. گاهي هم، براي از بين بردن آن بزرگواران، نقشه مي كشيدند. در اين گونه موارد هم، براي آنكه هزاران انسان، راه هدايت را پيدا كنند، بايد سران كفر را كه موانع هدايتند، از بين برد.[4] به همين سبب قرآن مي فرمايد: «فقاتلو ائمة الكفر[5] با پيشوايان كفر بجنگيد.» و نيز «يا ايها النبي جاهد الكفار والمنافقين:[6] اي پيامبر، با كافران و منافقان جهاد كن.»نه تنها پيامبران، بلكه پيروان راستين آنها هم، وظيفه دارند، در برابر آنچه اصول و پايه هاي هدايت را، نشانه رفته است، ايستادگي كنند. به همين دليل، امام خميني (قدس سره) مي فرمايد: «اگر اصول اسلام و قرآن و مذهب، ‌در مخاطره باشد، بايد قيام كرد.»[7]از سويي ديگر، خداوند عادل است. درست است كه رحمت او براي همه است، اما نمي توان جنايتكار و نيكوكار را يكسان دانست. به اين مثال توجه كنيد: پدري چند فرزند دارد. اگر يكي از آنها خطايي كند؛ پدر مهربانانه به او تذكر مي دهد، اما هر گاه آن فرزند به ساير فرزندان ستم كند و حقوق آنها را پايمال كند، نمي توان باز هم، او را مشمول رحمت و عطوفت پدري دانست. اينجا بايد با شدّت با او برخورد كرد، چون ديگران هم حقوقي دارند كه نبايد از بين برود.گذشته از تمام اينها، ببينيم حكم عقل در اين موارد چيست؟ آيا عقل مي پذيرد كه پديد آورندگان فاجعة «هيروشيما و ناكازاكي»، مشمول رحمت الهي باشند؟ آيا فجايعي كه صرب هاي متجاوز در «بوسني و هرزگوين» آفريدند، فراموش مي شود؟ آيا جنايات صهيونيست ها در «دير ياسين» و «كفر قاسم» قابل چشم پوشي است؟ آيا مي توان خشونت را با رحمت و جنايت را با لطافت پاسخ داد؟ در چنين مواردي است كه قرآن مي فرمايد: «واقتلوهم حيث ثقفتموهم و اخرجوهم من حيث اخرجوكم؛[8] و آنان را هر كجا يافتيد بكشيد و از آنجا كه شما را اخراج كردند (بلكه)، اخراجشان كنيد.»نكته: لازم است بدانيم كه خداوند 2 نوع رحمت دارد:الف) رحمت عام، كه همگاني است يعني مؤمن و كافر، نيكوكار و بدكار را در بر مي گيرد. مثل: رزق و روزي، نعمت سلامتي و...ب) رحمت خاص، كه هديه اي الهي براي انسان هاي با ايمان و درستكار است. مثل لذت مناجات و راز و نياز با خدا و سكونت در بهشت.نتيجه:با توجه به نكتة فوق، مي توان چنين گفت كه مبتلا شدن برخي انسان ها مثل قوم عاد و ثمود به غضب الهي، منافاتي با رحمت عام خداوند ندارد، بلكه آنها به سبب جرم و جنايت خود، سبب محروم شدن خويش، از رحمت خاص خداوند شده اند.رحمت و مهرباني در اسلام، اصل است و تنها در مواردي كه ضرورت دارد، دستور به جهاد صادر مي شود. يعني آنجا كه تمام تدبيرها، به بن بست مي رسد و طرف مقابل، نه تنها از باطل خود، دست بر نمي دارد؛ بلكه براي خاموش كردن چراغ حقيقت، تمام تلاش خود را هم به كار مي گيرد.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. جهاد، شهيد مطهري، تهران، صدرا، 82.2. فلسفه احكام اسلام از نظر علوم جديد، محمد جواد نجفي، تهران،‌اسلاميه، 1399 ق.3. درس سخنوري، ج3، سيد ابوالفضل نبوي قمي، قم، نشر دارالعلم، 1390 ق.4. جنگ و جهاد در نهج البلاغه، حسن شفائي، قم، جامعه مدرّسين، 1365 ش.پی نوشتها:[1] . بقره، آيه 19، بقره، آيه 194.[2] . ملك الشعراي بهار، ديوان اشعار، آزاد مهر، تهران،‌82.[3] . انفال، آيه 61 – حجرات، آيه 9.[4] . جهاد، شهيد مطهري، صدرا، تهران، چاپ 13، ص 14.[5] . آل عمران، آيه 159.[6] . توبه، آيه 73.[7] . صحيفه نور، ج 1، ص 40.[8] . بقره، آيه 191.منبع: اندیشه قم .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه