چرا ایمان و ولایت شرط صحّت اعمال است؟ به عبارتی، چرا خداوند کارهای خوب و بد کفّار را جداگانه محاسبه نمی کند؟ یعنی بدین ترتیب که پرونده کارهای زشت و ناشایست آنها جدا محاسبه شود و بر اساس آن مجازات صورت گیرد و پرونده کارهای خوب و شایسته آنها نیز جدا محاسبه شود و بر اساس آن جزای نیک داده شوند.

در روایات و آیاتی که ایمان و ولایت را شرط صحّت اعمال دانسته اند، جواب این سئوال آمده است. در روایتی امام علیه السلام چنین فرمودند: «...وَ لَمْ یعْرِفْ وِلایةَ وَلِی اللَّهِ فَیوالیهِ وَ یکونَ جَمیعُ اعْمالِهِ بِدِلالَتِهِ الَیهِ» بر اساس این روایت، راز و رمز اشتراط ایمان و ولایت این است که انسان کارها و اعمال شایسته را به راهنمایی و هدایت بزرگان دین انجام دهد و از مسیر خاصّی که آنها بیان می کنند حرکت کند. وقتی انسان ولایت خداوند و رسولش را پذیرفت، دیگر خودسرانه و با هوی و هوس کار نمی کند، بلکه سعی می کند در خط ولایت حرکت کند؛ زیرا اعمال نیک دارای شرایط، موانع، مقدّمات و مقارناتی است که اگر طبق نظر امامان معصوم علیهم السلام انجام نشود عمل نیک منظور نخواهد شد. مَثَل انسانهای بی ایمان که کارهای نیک انجام می دهند، مَثَل انسانهای بیماری است که بدون مراجعه به طبیب، خود به معالجه خویشتن اقدام می کنند که در برخی موارد چنین طبابت هایی موجب ضررهای فراوان و حتی مرگ می گردد. رسول خدا صلی الله علیه و آله و ائمه معصوم علیهم السلام پزشکان معنوی هستند که انسان ها برای مداوای دردهای خویش باید طبق دستور آن بزرگواران به معالجه خویشتن بپردازند. از این رو، حضرت علی علیه السلام در کلام زیبا و جامع خود به کمیل بن زیاد مردم را بر سه دسته تقسیم می کند: 1- علماء و دانشمندان ربّانی که خود راه هدایت را یافته اند و در جادّه مستقیم الهی حرکت می کنند. 2- شاگردان آن علماء که هرچند خود استاد نیستند، ولی در پیمودن طریق حق از اساتید و علماء پیروی می کنند و به راه نجات دست می یابند. این دو گروه شبیه خورشید و ماه هستند که یکی از خود نور دارد و ذات او منبع نور و روشنایی است و دیگری اگرچه نوری از خود ندارد، ولی از دیگری- که منبع نور است- کسب نور می کند و در شبهای تاریک و ظلمانی چراغ هدایت دیگران می شود. 3- گروه سوم، کسانی هستند که نه خود استادند و نه زانوی شاگردی در مقابل استاد زده اند؛ نه خود منبع نور و روشنایی هستند و نه از نور کسانی که منبع نور هستند استفاده می کنند، بلکه آدم های بی هدف، بی برنامه و بی تکیه گاهی هستند که نادانسته و جاهلانه سیر می کنند؛ مانند پشه هایی که در مقابل کوچکترین نسیمی به این سو و آن سو می روند. افرادی که از خط معصومان علیهم السلام جدا می شوند و بدون پذیرش ولایت اعمالی را انجام می دهند، از گروه سوم به شمار می روند. زندگی آنها سراسر اضطراب و پر پیچ و خم است. و همچون بید با هر بادی می لرزند. بنابراین، یکی از فلسفه های اشتراط ایمان و ولایت این است که اعمال انسانها از مسیر صحیح هدایت گردد و همانند مریضی باشد که زیر نظر طبیب آگاه معالجه می شود. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه