در ابتدای یکی از قرآن هایم خوندم روایتی از قول امام صادق(ع) که به این مضمون بود: در هر کاری با استخاره وارد شوید یا چنین فردی از ماست و از این قبیل. ولیکن امروز می شنویم که می گن استخاره در موارد حیرت است و در زمانی که جایی برای عقل و مشورت نباشد، نظر شما چیست؟

استخاره به معناى طلب خیر از خداوند متعال در روایات ما بسیار سفارش شده است، و ائمه اطهار سلام الله علیهم شیعیان را ترغیب بسیارى فرموده اند که کارهاى خود را بر اساس استخاره انجام دهند. ما در اینجا تنها دو روایت را نقل مى کنیم:جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام عَنْ أَبِیهِ «علیه السلام» قَالَ: کُنَّا نَتَعَلَّمُ الِاسْتِخَارة کَمَا نَتَعَلَّمُ السُّورَه مِنَ الْقُرْآنِ(1) امام صادق از پدرش امام باقر «علیهما السلام» نقل مى کنند که فرمودند: ما استخاره را آموزش مى دهیم همانگونه که سوره قرآن را آموزش مى دهیم.روایت دوم تصریح دارد که پس از طلب خیر از خداوند متعال، هر اتفاقى که براى استخاره کننده بیافتد، مى بایست از آن راضى باشد.أَبِی عَبْدِ اللَّهِ «علیه السلام» قَالَ: کُنَّا نَتَعَلَّمُ الِاسْتِخَارَةَ کَمَا نَتَعَلَّمُ السُّورَةَ مِنَ الْقُرْآنِ ثُمَّ قَالَ مَا أُبَالِی إِذَا اسْتَخَرْتُ اللَّهَ عَلَى أَیِّ جَنْبِی وَقَعْتُ(2) امام صادق «علیه السلام» مى فرمایند: ما استخاره را آموزش مى دهیم همانگونه که سوره قرآن را آموزش مى دهیم. سپس فرمودند: آنگاه که استخاره کردم، باکى ندارم که چه بر من واقع مى شود.دلیل این امر را بایست در این نکته جستجو کرد که استخاره کننده خود را به خدا سپرده است و خداوند متعال نیز به خیر او آگاه تر است، بنابراین در صورت عمل بر اساس استخاره، هر اتفاقى که بیافتد، بایست ایمان داشته باشد که خیر او در آن بوده است.بنابراین رعایت نکات زیر ضروررى است:1 - استخاره هیچگاه جاى اندیشه و مشورت را نمى گیرد. بلکه استخاره پس از اندیشه و مشورت است. یعنى ما هر کارى را که مى خواهیم انجام بدهیم، ابتداء باید پیرامون آن اندیشه کنیم و سود و زیان آن را بسنجیم و در مرحله دوم با کسانى که در آن موضوع صاحب نظر هستند، مشورت کنیم و آنگاه یکى از دعاهایى که در استخاره وارد شده است، تلاوت کنیم و اگر تحیر ما برطرف نشد، با قرآن استخاره کنیم.2 - در مقابل اینکه خواندن دعاى استخاره براى هر کارى توصیه شده است، زیرا خیر ما به دستان خداوند متعال است و ما در هر کارى باید از خداوند خیر خود را بخواهیم. استخاره با قرآن نباید به صورت عادت و روش دائمى دربیاید و جایگزین اندیشه و مشورت و تحقیق شود.3 - چنانکه در انجام واجبات و ترک محرمات، استخاره نباید کرد، در کارهایى که عقل آنها را تأیید مى کند و همه شواهد و قرائن به خوبى آن گواهى مى دهند، نیز نباید استخاره با قرآن کرد. بله خواندن دعاهاى استخاره در این موارد نیز مناسب است و توصیه شده است. زیرا در دعا، ما خود و کار خود را به خداوند متعال مى سپاریم و خیر خود را از خداوند متعال درخواست مى کنیم.4 - باید توجه داشت که استخاره به معناى طلب خیر از خداوند متعال است، اما تفأل به معناى فهم عاقبت کارهاست. به این دلیل در روایتى از تفأل زدن به قرآن نهى شده است:عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ «علیه السلام» قَالَ: لَا تَتَفَأَّلْ بِالْقُرْآنِ(3) امام صادق «علیه السلام» مى فرمایند: به قرآن تفأل نزنید.دلیل این امر در این نکته نهفته است که فهم عاقبت امور و استنباط آن تنها بر اهلش میسر است و هر کسى نمى تواند از قرآن به چنین استنباطى برسد. زیرا اگرچه استنباط عاقبت از آیات قرآن براى کسى که اهلش باشد امکان دارد، اما همه کس را بدان راه نیست. پس اکثریت مردم در همان حد استخاره با قرآن باید توقف کنند و اهل معرفت مى توانند به عواقب امور نیز پى ببرند. بنابراین ما حق نداریم در استخاره با قرآن به دنبال فهم عاقبت امور و کارها باشیم و تنها باید خیر خود را از خداوند متعال درخواست کنیم.5-در استخاره از قرآن باید از بزرگان و عالمان دینی آشنا با قرآن کمک گرفت و آنچه از مستحبات و آداب استخاره گفته شد، وظیفه همان عالمی است که استخاره می کند و کسی که برایش استخاره می شود، تنها باید نیت داشته باشد که اگر مثلا خوب آمد فلان کار را انجام خواهم داد.در انجام استخاره مهم این است که درست و در جای خود و توسط عالم دینی انجام شود. طریق درخواست تلفنی باشد یا اینترنتی و مانند آن مهم نیست.------------------پی نوشت ها:1) وسائل الشیعة، ج: 8، ص: 662) همان 3) وسائل الشیعة ج : 6 ص :233 مراحل تصمیم گیری و انتخاب:انسان موجودی دارای عقل و اختیار است و برای تصمیم گیری خود بهتر است به صورت یک اصل از آگاهی خود و اطرافیان خود با مشورت استفاده کند و برای انتخاب هایش تحقیق و مشورت و تعقل را اصل قرار دهد. قرآن کریم هم می گوید: وشاورهم فی الامر فاذا عزمت فتوکل علی الله. مشورت کنید و سپس با توکل به خداوند دست به انتخاب و تصمیم گیری بزنید، ولی گاهی از مواقع با تمام دقتی که انسان به خرج می دهد و مشورت و تحقیق می کند، باز دچار حیرت می شود و نمی تواند تصمیم بگیرد, در این موارد استخاره و طلب خیر از خداوند بسیار راهگشا است و برای تصمیم گیری به انسان کمک فراوان می کند که مورد تایید روایات اسلامی نیز هست. برای هر کاری بیش از یک بار استخاره نکنید،مگر اینکه موضوع تغییر کند یا نیت شما عوض شود.اگر روی اصول وموازین استخاره کردید به آن عمل کنیدودوباره وسه باره اگر استخاره کنیدجوابهای متفاوتی دریافت خواهید کرد.براى روشن شدن مسئله توجه شما را به نکاتى جلب مى نمائیم. ما در انجام کارهاى خود بویژه کارهایى که از اهمیت ویژه اى برخوردارند مانند ازدواج بهترین راه استفاده از نیروى عقل و اندیشه است که خداوند در ما بودیعه گذارده باید استفاده کنیم براى اینکه در بکارگیرى نیروى عقل و اندیشه دچار لغزش نشویم باید با موازین شرعى و معیارهاى دینى آشنا باشیم و در صورت آشنا نبودن مسئله را با کارشناسان دینى در میان بگذاریم و نظر شارع را از آنها پیرامون مسئله اى که با آن درگیر هستیم سؤال کنیم علاوه بر به کارگیرى نیروى عقل و اندیشه و در نظر گرفتن معیارها و ارزش هاى دینى باید در اطراف آن موضوع قدرى مطالعه نیز داشته باشیم مثلاً در امر ازدواج که از تصمیم گیری های مهم زندگی است، مطالعه ى بعضى از کتابهایى که در مورد انتخاب همسر و معیارهاى صحیح ازدواج رهنمودهایى را جمع آورى کرده اند.بعد از طى مراحى که بیان شد نوبت مى رسد به استفاده کردن از عقل و اندیشه و تجارب و اطلاعات افراد مجرب و کارشناس بعبارت دیگر باید با افراد کارشناس مشورت کنیم. اگر ما در انجام کارهاى خود مراحى که بیان شد طى کنیم معمولاً در بیشتر مسائل به یک نتیجه ى اطمینان آور مى رسیم و مى توانیم با توکل به خداوند و استمداد از او کار خود را شروع کنیم و نیازى به استخاره کردن و تفأل زدن نیست زیرا ما هم از عقل و هم از معیارهاى دینى و هم از نظر کارشناسى افراد مطلع و مجرّب استفاده کرده ایم و همه ى آنها اتفاق نظر داشته اند که انجام این کار به صلاح شما هست پس انجام بده یا به صلاح شما نیست پس انجام نده. گاهى اوقات ممکن است ما علیرغم اینکه همه ى راههاى ممکن را رفته ایم باز هم دچار تردید هستیم و اطمینان لازم را براى انجام آن کار یا ترک آن بدست نیاورده ایم در اینجا استخاره مى کنیم یعنى از خداوند طلب خیر مى کنیم در واقع نقش استخاره در اینجا اینست که از نظر روانى یک حالتى را در ما ایجاد مى کند که کار را با یک جدیت و اطمینان بیشترى انجام مى دهیم یا اینکه اگر انجام آن به صلاح ما نیست با اطمینان بیشتر آنرا رد مى کنیم و دیگر دچار وسوسه هاى فکرى که اى کاش این کار را انجام نداده بودم یا انجام داده بودم نمى شویم. زیرا همه ى راه هایى که ممکن است رفته ایم و همه ى آنها اتفاق نظر بر این دارند که مثلاً فلان کار را انجام بده. حالا اگر ما آن کار را انجام دادیم و احتمالاً با مشکلاتى مواجه شدیم دیگر خودمان را سرزنش نمى کنیم که چرا من این کار را انجام دادم اى کاش انجام نداده بودم و بالعکس بنابراین: «اولاً در همه ى کارها نیازى به استخاره نیست ثانیا استخاره حکم نیست بلکه یک راهى است راى اینکه اطمینان ما را به انجام کارى بیشترى مى کند یا اطمینان ما را به ترک کارى افزایش مى دهد البته به شرط اینکه ما اعتقاد به استخاره داشته باشیم. اگر اعتقاد به استخاره نداریم لزومى هم ندارد در کار خود استخاره کنیم بلکه همان راهى که به آن اشاره شد یعنى استفاده از عقل و شرع و نظر مشورتى کارشناسان و توکل به خداوند متعال، سپس به صورت جدى اقدام کردن. بنابر این مقصود از استخاره ،طلب خیر نمودن از خداوند است نه استخاره ای که مرسوم است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه