دوران نامزدی به چه دورانی گفته می شود؟ آیا دوران نامزدی با دوران عقد تفاوت دارد؟

خواهر محترم؛ از این که در پی دانایی هستید و در این مسیر، به ما اعتماد دارید، خوشحالیم. واقعیت این است که در میان عموم مردم سه تعریف از دوره نامزدی[ engagement period.] وجود دارد: 1. برخی نامزدی را «وعده ی ازدواج» می نامند و آن، قراردادی شفاهی است که به موجب آن طرفین (بدون جاری کردن صیغه ی محرمیت) توافق می کنند در آینده با هم ازدواج کنند و با پذیرش درخواست ازدواج پسر از سوی دختر آغاز می گردد. در دوران نامزدی هیچ کدام از طرفین تعهدی برای ازدواج با دیگری ندارند. هر چند در این دوره، افراد به قصد ازدواج با هم ارتباط دارند و با هم آشنا می شوند، اما این بدین معنی نیست که الزاماً در پایان آشنایی با یکدیگر ازدواج کنند. پس دوران نامزدی با توجه به این تعریف، به دوره ای گفته می شود که با وعده ی (رسمی یا غیررسمی) ازدواج شروع می شود و با عقد رسمی پایان می گیرد و حداقل، برخی از اعضای خانواده ی دختر و پسر از آن آگاهند. بدین ترتیب دوره ی نامزدی و دوره ی عقد، دو دوره ی متمایز خواهند بود. ممکن است چند آسیب دامن گیر این نوع نامزدی باشد: - اول این که به دلیل عدم وجود تعهد[ commitment.]، نوعی تعارض روانی - عاطفی (به ویژه برای دختر) شکل می گیرد. معمولاً بین دختر و پسر احساس علاقه و محبت به وجود می آید در حالی که هنوز تعهد ازدواجی در میان نیست و فرد نگران است که نظر طرف مقابل در نهایت چه خواهد بود. تقابل آن احساس عاطفی و این اضطراب، حس نامطبوعی ایجاد می کند که حتی اگر رابطه به تعهد ازدواج ختم شود، تأثیر منفی خود را بر آ ینده ی رابطه خواهد گذاشت. - دوم این که هرچند اسلام، دیدار دختر و پسری که قصد ازدواج با هم داشته باشند را حرام نکرده است، اما این دیدارها را در قالب رعایت مقررات شرعی در نگاه کردن و تماس بدنی و وجود جنبه ی شناختی (و نه عاطفی) می پذیرد. از آنجایی که ارتباط عاطفی دختر و پسر در این دوران بدون جاری شدن صیغه ی عقد[ formula of marriage contract.] (موقت یا دائم) ممکن است رنگ هیجان شدید و گاه شهوانی به خود بگیرد، از لحاظ شرعی در معرض اشکال است و از منظر روان شناختی آسیب زاست. - سوم این که در صورت ایجاد دلبستگی از سوی یک طرف و عدم تمایل به ازدواج از سوی طرف مقابل، فرد (اغلب دختر) دچار آسیب های روانی- عاطفی دیرپا خواهد شد. 2. برخی معتقدند دوران نامزدی، فاصله بین عقد و عروسی است. یعنی عقد صورت گرفته باشد و یا اگر طرفین برای عقد دائم آمادگی ندارند و می خواهند در فرصت و مناسبتی خاص و با برپایی جشن، عقد دائم انجام دهند، می توانند عقد موقت بخوانند تا زمان عقد دائم فرا رسد. این عده، دوره ی قبل از این عقد را، «دوره ی آشنایی» تلقی می کنند. اغلب متدین ها، که روابط خارج از مرزهای شرعی و عُرفی دختر و پسر را حتی به بهانه ازدواج نمی پسندند، چنین تلقی ای از دوران نامزدی دارند. درمیان آن ها، اعلام نامزدی در مراسمی مانند «بله برون» یا «مراسم نامزدی»، اغلب همراه با عقد موقت یا دائم خواهد بود. با توجه به این تعریف، طرفین متعهد به ازدواج هستند. آسیبی که گاهی دامن گیر این نوع نگاه می شود، کوتاه شدن افراطی دوره ی آشنایی و متعهد شدن زودهنگام است، لذا این تعریف، به تعریف برگزیده ی ما نزدیک تر خواهد بود اگر دچار این آسیب نباشد. 3. عده ای نیز نامزدی را فاصله بین توافق اولیه طرفین (و نه تعهد) تا مراسم عروسی می دانند. در این تعریف حتی درخواست ازدواج و پذیرشی هم رخ نداده است. تعریف این عده از بازه ی این دوران، أعم از دو تعریف قبلی است. برای این ها، تا قبل از آشنایی و عقد، تعهدی برای ازدواج وجود ندارد. حداکثر خانواده ی طرفین، از آن آگاه است، هرچند ممکن است این آگاهی، از ابتدای توافق نباشد. آسیب های تعریف اول، در مورد این تعریف نیز صادق است. لازم به ذکر است که قانون مدنی ایران هم به موضوع نامزدی پرداخته است. البته قوانین مدنی ناظر به این موضوع، از قانون مدنی آلمان (مواد 1297 تا 1302) و قانون مدنی سوئیس (مواد 90 تا 94) گرفته شده است[ کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی (حقوق خانواده)، جلد اول. تهران: شرکت سهامی انتشار.]. قواعد راجع به نامزدی در مواد 1035 تا 1040 قانون مدنی کشورمان آمده است که در اصلاحات جدید (مربوط به سال 1361) دو ماده ی 1036 و 1039 حذف گردید. در قوانین مدنی کشورمان، تعریفی از نامزدی ارائه نشده است؛ اما در برخی کتب مربوط به قوانین مدنی خانواده، تعریفی آمده است که بیان آن خالی از لطف نیست: «نامزدی و یا وعده ی ازدواج قراردادی است بین دو نفر که به منظور ازدواج در آینده بسته می شود. نامزدی را نمی توان صرفاً یک تعهد اخلاقی دانست -چون اصولاً جای بحث تعهدات اخلاقی در کتب اخلاق است و نه در قانون- بلکه همانند سایر قراردادهای حقوقی و قانونی، آثاری دارد از جمله این که این قرارداد، یک عقد جایز است که طرفین می توانند آن را فسخ کنند»[ صفایی و امامی (1386) و لطفی (1388).]. مادّه 1035 قانون مدنی، در این باره می گوید: «وعده ی ازدواج، ایجاد عُلقه ی زوجیت نمی کند، اگر چه تمام یا قسمتی از مهریه[ marriage portion] که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرّر گردیده، پرداخته شده باشد. بنابراین، هر یک از زن و مرد، مادام که عقد نکاح جاری نشده، می توانند از ازدواج، امتناع کند و طرف دیگر نمی تواند به هیچ وجه، او را مجبور به ازدواج کند و یا به دلیل امتناع از وصلت، مطالبه ی خسارتی نماید»[ صفایی و امامی (1386) و لطفی (1388).]. از این تعریف متوجه می شویم که قانون مدنی کشور ما، به دلیل تأثیر از قوانین غیربومی، تعریف اول از نامزدی را ملاک خود قرار داده است و قوانینی برای آن وضع کرده است تا آسیب هایی که این شکل نامزدی می تواند به زن و مرد وارد کند را کاهش دهد. یادگاری حضرت علی(علیه السلام): «لاتَعتَمِد عَلی مَوَدَّةِ مَن لایوُفی بِعَهدِهِ: به عشق کسی که به عهد و پیمان خود وفا نمی کند، اعتماد نکن[ تمیمی آمدی (1410ق.، ص 324).]». .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه