استراتژی و دکترین های آمریکا برای مقابله با جمهوری اسلامی چه بوده است؟

این استراتژی ها و نظریه ها بر اساس نظرییه بازی ها در روابط بین الملل است. سعی شده تا این دکترین ها و علت نام آنها بیان شود. 1- دکترین هویج و چماق Carrot and Stick : با طرح محور شرارت از سوی رئیس جمهور آمریکا، دکترین هویج و چماق، همزمان علیه عراق و ایران مطرح شد. مبتنی بر این دکترین، کشور هدف، همچون اسب «وحشی» است که باید «رام» شود. به هنگام گرسنگی اسب وحشی در بند، او را تطمیع نموده و به او «هویج» می دهند. اما با هربار که آن اسب، بخشی از هویج را می خورد، یک ضربه شلاق یا چماق بر سر او فرود می آید. تکرار این روند تطمیع با هویج و تهدید با چماق، تا زمان «رام» شدن آن اسب ادامه می یابد: تا زمانی که «زین» را بر پشت خود بپذیرد و «سواری» بدهد. این دکترین در مورد عراق صدام حسین در کمتر از چهارده ماه به نتیجه نشست، اما در مورد ایران مؤثر واقع نشد: چماق در دست آمریکا و اسرائیل و هویج در کف اتحادیه اروپا خشکید.ozaneh.blogfa.com/post-2- دکترین پلیس خوب، پلیس بد:Good Cop Bad Cop-با شکست دکترین هویج و چماق، رویکرد غرب تلطیف شد و لعاب قانون به خود گرفت: یک قانون جهانی وجود دارد که ضابط آن «واحد پلیس جهانی» است که اتفاقاً همه اعضای آن کشورهای غربی هستند.این «کلانتری» جهانی، دو نوع پلیس دارد؛ پلیس خوب و پلیس بد. انگلیس، فرانسه و آلمان، به عنوان پلیس های خوب، در سر «گردنه» گذرگاه جهانی، جلوی اتومبیل ایران را گرفته و تقاضای نامشروع «تعلیق» بدون مدت تحقیقات و فعالیت های تکنولوژیک هسته ای ایران را ارائه نمودند. هشدار آنها این بود: توصیه ما این است که به خواسته های ما تن دهید، در غیر این صورت دو پلیس بد _ آمریکا و اسرائیل _ تا لحظاتی دیگر آژیرکشان سر می رسند و این «خواسته ها» را به زور به شما تحمیل می کنند. البته شکست این دکترین نیز قابل پیش بینی بود. 3- دکترین مکانیسم ماشه:Trigger Mechanism با شکست نمایش پلیس خوب، پلیس بد، چهار کشور معارض یعنی آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان، خط قرمزی را تعیین نموده و مبتنی بر آن «مکانیسم ماشه» را تعریف کردند: اگر به خواسته های ما تن ندهید، به طور اتوماتیک «ماشه» اسلحه ضابطین قانون جهانی چکانده شده و پرونده شما به شورای امنیت رفته و ... . این دکترین نیز، در ابتدای پائیز ۱۳۸۳ به شکست انجامید. CqaVUJ:agha.blogfa.com/post-4- دکترین شوک و بهتShock & Awe : در پائیز ،۱۳۸۳ آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان، به دکترین قدیمی شوک و بهت علیه ایران روی آوردند: وقتی به یک موجود زنده شوک _ به ویژه شوک روانی _ وارد شود، آن موجود، دوره ای از بهت را سپری خواهد نمود. هرقدر شوک قوی تر، طبیعتاً دوره بهت طولانی تر خواهد بود. بخش اول این دکترین را چگونگی وارد آوردن شوک دربرمی گیرد. آمریکا و هم پیمانانش، به شوک از درون ایران، بیش از شوک از بیرون تمایل نشان دادند. به طور مشخص، در بحث شوک از درون، دو گزینه را مورد نظر داشتند: شوک انقلابی، ناشی از یک اغتشاش گسترده در سطح کشور ایران، و دیگری شوک دموکراتیک، ناشی از تحقق یک انقلاب مخملین، مانند آنچه در گرجستان و اوکراین رخ داد. گزینه اغتشاش گسترده داخلی محتمل و قریب الوقوع نبود، اما از آنجا که تا انتخابات دوره نهم ریاست جمهوری ایران چند ماه بیشتر نمانده بود، فرض سران کاخ سفید بر تحقق «انقلاب صورتی» در روزهای انتخابات مزبور بود. تبلیغات گسترده و فضاسازی برای کشاندن مردم ایران به خیابان ها، توأم با تحصن و تحریم انتخابات، خط مشی غرب بود.سرمایه گذاری بر شبکه های NGO داخلی مبتنی بر الگوی عمل «جورج سوروس» در اکراین، غرب را به این باور رسانده بود که انتخابات دوره نهم ریاست جمهوری، تبدیل به یک «شوک» برای ایران می شود. اما این برآورد غرب به شکست انجامید و در واقع روند و نتیجه انتخابات و بی اعتنایی مردم ایران به تبلیغات غرب، نوعی «شوک» برای آمریکا محسوب گردید.بخش دوم این دکترین را ارزیابی ابعاد «بهت» پس از شوک و برآورد دوره ماندگاری آن بهت و چگونگی بهره برداری بهینه از آن، دربرمی گیرد.از آنجا که آمریکا، موفق به وارد آوردن شوک _ از درون یا بیرون _ به ایران نشد، لذا «بهتی» پدید نیامد که بتواند از آن بهره برداری کند. سرنوشت محتوم این دکترین نیز شکست بود.5- دکترین قورباغه آب پزحدود یک سال پیش، خانم ایلین شانن طى مقاله اى در مجله تایم از استراتژى روانى خاصى که امریکا و شرکاى اروپائیش در قبال ایران انتخاب کرده اند سخن گفت، ان هم از قول یک دیپلمات اروپائى. این استراتژى که از ان به عنوان فشار آرام یاد شده بود، ظاهرا بین دیپلمات ها مشهور است به استراتژى قورباغه ۰ قضیه قورباغه هم از این قرار است که مشهور است قورباغه زنده را که میخواهى بپزى ان را مستقیما در اب جوش نمیشود انداخت چون قورباغه سریع از دیگ اب بیرون میجهد، اینست که قورباغه را از اول توى اب سرد میگذارى و بعد ارام ارام اب را به جوش میاورى تا ان لحظه برسد که قورباغه بیچاره متوجه شود توى دیگ اب و مشغول پخته شدن است انقدر دیر شده است که دیگر توان بیرون جهیدن را ندارد و مجبور است تسلیم سرنوشت شوم خودش بشود ۰ یک مثل خوب و موفق این استراتژى هم ظاهرا صدام بود ، که مثل یک قورباغه خوب نشست توى دیگ دیپلماسى بین المللى که در طى یکى دو دهه ارام ارام داشت گرم میشد تا بالاخره انچنان خودش را در تله جنگ با امریکا یافت که نه راه پس داشت و نه پیش .این روند، آمریکا و متحدین اروپایی اش را مجبور به اتخاذ دکترین کلاسیک «قورباغه آب پز» در ابتدای بهمن ماه ۱۳۸۴ در مورد ایران نمود.مبتنی بر این استراتژی، همان گونه که فرانسویان، قورباغه را زنده در درون دیگ آب سرد قرار داده و سپس آن را روی اجاق نهاده و به طور زنده آن را «آب پز» می کنند، فرض کشورهای «محور خباثت» این است که باید محیط جهانی را چون آب درون دیگ، به نقطه جوش رساند تا ایران به مرور در آن آب پز شود. باز هم یک استراتژی تحقیرآمیز دیگر. اما آیا این دکترین، می تواند چیکن استراتژی را خنثی کند!؟6- چیکن استراتژیچیکن استراتژی، در بیو دکترین، از جرأت و جربزه مرغ نشأت گرفته است. در ادبیات انگلیسی، جربزه مرغ، معادل با «بزدل» در ادبیات فارسی است. در قرن ،۱۹ نزاع حیثیتی متداول در غرب، «دوئل» بود: دو طرف دعوا، در حالی که اسلحه در دست داشتند، به یکدیگر پشت نموده و با شمارش داور گام برداشته و در نهایت به سوی یکدیگر برگشته و شلیک می نمودند. طبیعتاً و عموماً، کسی که سریعتر ماشه را چکانده بود، و تیرش به خطا نرفته بود، پیروز دوئل محسوب می گشت.در نیم قرن گذشته ،با توسعه و ارتقاء فنی اتومبیل، رانندگی با خودرو، جای دوئل با اسلحه را گرفت. این رسم، بویژه در میان جوانان آمریکایی، جایگزین نزاع حیثیتی دوئل گردید. شیوه «بازی چیکن» از این قرار است:دو جوان که مسأله ای حیثیتی میان آنها وجود دارد، برای حفظ یا اعاده حیثیت خود، به بازی چیکن متوسل می شوند.در انتهای شب، در زیر نور چراغ های یک خیابان باریک، در درون اتومبیل خود، در دو سر خیابان به فاصله یک کیلومتر، رو در روی یکدیگر قرار می گیرند. هر یک از دو اتومبیل، بایستی چرخ های سمت راست خود را، در بخش راست خط سفید وسط خیابان و چرخ های سمت چپ را، در بخش چپ خط سفید قرار دهند، به گونه ای که خط وسط کاپوت اتومبیل، با خط سفید وسط خیابان، منطبق باشد. در مقابل دیدگان تماشاچیان، داور، شروع بازی چیکن را اعلام، و هر دو اتومبیل، با سرعت به سمت یکدیگر حرکت نموده و با نیّت ترساندن حریف و وادار ساختن او به خالی کردن صحنه و انحراف از مسیر، از ترس تبعات و پیامدهای برخورد شاخ به شاخ با یکدیگر، هر لحظه به شتاب خود می افزایند.اگر راننده ای بترسد و از روبروی حریف خود کنار برود، میدان را واگذار نموده و در واقع بازی را باخته است.ترفندهای گوناگون روانی و فیزیکی، برای وادار نمودن حریف به کنار رفتن از رویارویی و برخورد، شامل موارد زیر می شود:یک راننده، در اولین اقدام، هنگام نشستن پشت فرمان، به چشمان خود عینک آفتابی می زند. پیام این حرکت برای راننده حریف این است که در این تاریکی شب، من حتی نیاز به دیدن ندارم؛ مستقیم می رانم، پس بهتر است که از مقابل اتومبیل من کنار بروی.در اقدام دوم، راننده مزبور، بطری ویسکی خود را به بیرون از اتومبیل پرتاب می کند، تا راننده حریف بداند که او غیر از اینکه عینک آفتابی زده است تا جایی را نبیند، ضمناً مست و لایعقل نیز هست. لذا امکان تعقل و ترس ندارد و کنار نخواهد رفت.در این مدت با بوق های ممتد و چراغ زدن مستمر، با صوت و نور، وضعیت روانی حریف را به هم می ریزد. پیام بازی مستمر نور چراغ و بوق های ممتد این است که هر چه سریعتر از سر راه من کنار برو، «تردد در این مسیر فقط حق من است.»در اقدام چهارم، این راننده، «فرمان» اتومبیل را از جای آن درآورده و بگونه ای که حریف ببیند، از اتومبیل به بیرون پرتاب می کند. حالا راننده حریف باید تکلیف خود را روشن کند: راننده اتومبیل مقابل، فقط خود را بر حق می داند، در تاریکی عینک آفتابی زده و مست است، ضمناً اتومبیل او حتی «فرمان» برای کنار کشیدن ندارد. لحظه به لحظه کار برای راننده اتومبیل روبرو دشوارتر می شود.سناریو چیکن در این سناریو، دو جوان راننده فرضی، تنها از روی «لج» به تقابل و رویارویی با یکدیگر می پردازند. برای این دو، بازی چیکن، محمل لجبازی است. با توجه به اینکه هر دو طرف «آگاهانه» به بازی چیکن اقدام می کنند، چنانچه «عقلانیت» بر صحنه حاکم شود، این بازی می تواند «اجتناب پذیر» گردد.احتمالات در چیکن استراتژی۱- برخورد: زمانی که هیچ یک از طرفین حاضر به برگشت از موضع خود نباشد، احتمال تصادف و «برخورد» مطرح خواهد بود.۲- عبور: زمانی که یکی از طرفین، موضع خود را تعدیل کند، در آخرین لحظه، از مقابل حریف کنار رفته و در نتیجه طرفین از کنار هم «عبور» می کنند.۳- توقف: زمانی که هر دو طرف، در آخرین لحظه، موضع خود را تعدیل کنند و ترمز نمایند، هر دو اتومبیل سپر به سپر، رودروی یکدیگر «توقف» می کنند.۴- عقب نشینی: زمانی که یکی از طرفین، از موضع خود برگشته، اما به دلیل باریکی گذرگاه امکان کنار رفتن از مقابل حریف و عبور را نداشته باشد، ابتدا توقف نموده، و برای اجتناب از برخورد، اتومبیل خود را در وضعیت «دنده عقب» قرار داده و با سرعت «عقب روی» و «عقب نشینی» می کند. چیکن استراتژی، برای آمریکا یک دکترین در سطح عملیاتی و برای ایران یک دکترین در سطح استراتژیکی است.: نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ایران در سوم تیرماه ۱۳۸۴ نه تنها شکست دکترین شوک و بهت به ویژه در تحقق انقلاب صورت را در پی داشت، بلکه با روی کار آمدن دولت نهم، رویکرد اقتدارگرا از سوی ایران، جایگزین رویکرد انفعالی پیشین شد: ایران، چیکن استراتژی Chicken Strategy را پذیرفت.این اولین بار بود که آمریکا متوجه احاطه حریف، به قواعد بازی های دو و چندطرفه استراتژیک گردید: در مقابل دکترین های توهین آمیز و مبتنی بر نگاه از بالاهویج و چماق، پلیس خوب و بد، مکانیسم ماشه، شوک و بهت اکنون آمریکا خود را با حریف در «توازن استراتژی ها نه توازن استراتژیکی-» می دید، زیرا «چیکن استراتژی» یک دکترین از موضع «هم طرازی» است که در آن هیچ یک از طرفین نمی تواند نگاه از بالا داشته باشد.7- آنفولانزای نیویورکیاین نوع بر استراتژی تفرقه و بیماری سیستم هدف استوار است به گونه ای که برای نیل به مقصود باید ایجاد بد بینی در تمامی شئونات یک کشور انجام شود.آنها برای از بین بردن جمهوری اسلامی متوسل به استراتژی آنفولانزای نیویورکی شدند. لذا راه حل ارائه شده در برابر ایران پاشاندن بذر نفرت در قلب مردم ایران توسط نیکلاس برنز در کنگره مطرح گردید که نام آنفولانزای نیویورکی به خود گرفت. این استراتژی که اساس آن برتفرقه افکنی استواراست اهدافی را دنبال می کند که به شرح زیر است:1.نفرت مردم از مردم :یعنی مردم نسبت به هم احساس نفرت کنند واز در کنار هم بودن منزجر شوند.2.نفرت مردم از مسئولین:یعنی مردم از مسئولین به شدت ناراضی و امید به کار آمد بودن آنها را با خود به گور ببرند.3.نفرت مردم از اسلام و 4 .نفرت مردم از حکومت و بالاخره 5.نفرت مردم از ایرانی بودن خود...که مثلا با ساخت فیلم 300 این نفرت را خواستند انجام دهند.ما باید در مقابل این استراتژی ها خود را مجهز کنیم به ضد استراتژی ها.به طور کلی در مقابله با این استراتژی ما باید اتحاد و انسجام خود را بالا برده از رفتارها،گفتارها و عملکرد هایی که باعث سست شدن اتحاد و انسجام می شود دوری کنیم. تهدید آمریکا و هم پیمانانش علیه جمهوری اسلامی ایران، به سه بخش تهدید نرم، نیمه سخت و سخت تفکیک می شود.۱- تهدید نرم:تهدید در هر بعد و شکل، یک هدف اساسی را دنبال می کند؛ «تحمیل اراده بر حریف» . خواسته بنیادی در تحمیل اراده بر حریف، انجام رفتار مطلوب و مورد نظر کشور تهدیدکننده است. اگر قرار است بر «رفتار» حریف تاثیرگذاری شود، بهترین راه، تاثیرگذاری بر «افکار» اوست. تهدید نرم، دو «پیکارگاه» دارد، یکی قلب و دیگری مغز. تصرف «قلب ها و مغزها» و تصرف دل ها و ذهن ها هدف منازعات نرم Conflict Soft است.یک بخش تاثیرگذاری بر افکار از طریق «باورسازی» و «الگوپردازی» است و بخش دیگر آن را «باورسوزی» تشکیل می دهد. در منازعه نرم آمریکا با ایران _ که برخوردی فرهنگی، روانی، رسانه ای است _ در سال های اخیر، باورسوزی، باورسازی و الگوپردازی همزمان اجرا می شود. آمریکا برای «تحمیل اراده خود بر ایران» چهار مسأله را به ترتیب دنبال می کند: بر هم زدن انسجام روانی، تعادل روانی، ثبات روانی و بقاء روانی کشور ایران.یک قهرمان سنگین وزن ورزش کشتی یا مشت زنی یا وزنه برداری، در مواجهه تن به تن و فیزیکی، به سادگی از پای درنمی آید. اما اگر به همین فرد، به طور ناگهانی خبر ناگواری داده شود _ فرضاً خبر مرگ مادر وی- ممکن است دچار شوک روانی شده و به زانو درآید. در واقع همین فرد که از توانمندی جسمی مطلوبی برخوردار است، در اثر شنیدن خبر یک واقعه غیرمنتظره، «انسجام روانی» خود را از دست داده، «تعادل روانی» وی بر هم خورده و نقش زمین می شود. در ادامه، می توان انتظار بر هم خوردن «ثبات روانی» او، یا حتی نفی «بقاء روانی» وی، با یک شوک روانی و سکته را داشت.الف- در مرحله اول، آمریکا، برهم زدن انسجام روانی سیاسی، تعادل روانی سیاسی، ثبات روانی سیاسی و بقاء روانی سیاسی ایرانیان را دنبال می کند.ب- در مرحله دوم، آمریکا، برهم زدن انسجام روانی اقتصادی، تعادل روانی اقتصادی، ثبات روانی اقتصادی و بقاء روانی اقتصادی ایرانیان را پی گیری می کند.پ- در مرحله سوم، آمریکا، برهم زدن انسجام روانی نظامی، تعادل روانی نظامی، ثبات روانی نظامی و بقاء روانی نظامی ایرانیان را تعقیب می نماید.اختصاص ۷۵ میلیون دلار از سوی دولت آمریکا در ماه های اخیر، به حوزه دیپلماسی عمومی و عملیات روانی برای تشدید منازعه نرم علیه جمهوری اسلامی در راستای تحقق مراحل سه گانه بالا و با هدف تصرف قلب ها و مغزها، از طریق رسانه ها، صورت گرفته است.۲- تهدید نیمه سخت:ت- در مرحله چهارم، آمریکا، منازعه نیمه سخت Semi-Hard Conflict سیاسی را با محاصره سیاسی ایران، از طریق اعمال نفوذ بر مجامع جهانی مانند آژانس جهانی انرژی اتمی و شورای امنیت دنبال می نماید.ث- در مرحله پنجم، آمریکا، منازعه نیمه سخت اقتصادی را با محاصره اقتصادی ایران، از طریق اعمال فشار بر کشورها، اتحادیه ها و مجامع جهانی تعقیب می کند.۳- تهدید سخت:ج- در مرحله ششم، آمریکا، منازعه سخت Hard Conflict نظامی را با محاصره نظامی ایران، از طریق اشغال عراق و افغانستان و حضور در سایر کشورهای همسایه ایران پی گیری می نماید. آمریکا، امروز برای ایران یک دشمن همسایه است، نه یک حریف «فراقاره ای» .منابع :رویکرد های استراتژیک آمریکا در خاورمیانه، دکترحسن عباسی، روزنامه همشهری ، چهارشنبه ۳۰ فروردین ۱۳۸۵ .کتاب استراتژی ها و تاکتیک های نظامی، سوناستراتژی نظامی آمریکا:» ساموئل هانتینگتون، جمشید سرمستانی نظریه بازی‌ها؛ مطالعه موردی پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران :دکتر حسن عباسی .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه