چگونه می توان ترس را در خود از بین برد همانطور که امام(ره) این کار رو کردن؟

بنا بر تقسیمی که در کتاب های اخلاق علمای گذشته رایج و معمول بوده است، اصول اخلاق را عفت و شجاعت و حکمت و عدالت می دانسته اند و بقیه اخلاق فاضله را زیر مجموعه و شاخه ای از آنها به حساب می آوردند و براساس این تقسیم بندی شهامت فرع شجاعت و شاخه ای از آن محسوب می گردید (المیزان، ج 1، ص 369، چاپ مؤسسه اعلمی بیروت).ولی در زبان فارسی شهامت را تقریبا در معنای شجاعت به کار می برند. شجاعت و شهامت نقطه مقابل ترس بی مورد و بی جا است که مایه ذلت و زبونی و عقب ماندگی انسان ها می باشد، نیروهای بالفعل و بالقوه او را بر باد می دهد و دشمن را بر انسان مسلط می سازد. در مقابل شجاعت و شهامت مهمترین کلید پیروزی و اساسی ترین پایه سربلندی و عظمت انسان ها است، نه تنها در میدان جنگ که در میدان های سیاست و اجتماع و حتی مباحث علمی، شجاعت نقش اساسی دارد.اگر قوه قاهره و غضبیه انسان مطیع قوه عاقله انسان باشد، یعنی از آن چه نباید بترسد، نترسد و از آن چه باید پرهیز کند، اجتناب ورزد، دارای شجاعت است. طرف افراط شجاعت «تهور» است و آن بدین معناست که انسان از آن چه باید دوری و حذر کند، احتراز نکند و خود را در امور هلاک کننده و خطرناک بیندازد که این کار شرعا و عقلا ممنوع است و اگر کسی خود را از آن چه عقل حکم به لزوم محافظت از آن می کند، نگاه ندارد از شائبه دیوانگی مصون و محفوظ نمی باشد.نقطه مقابل تهور «جبن» است و آن بدین معناست که انسان از چیزی که نباید از آن حذر کند، احتراز نماید و حد وسط این دو شجاعت است که حالت تعادل میان جبن و تهور است (معراج السعاده، ص 171، انتشارات هجرت).اگر بخواهیم معنای شجاعت و شهامت را بهتر درک کنیم باید نقطه مقابل آن را که جبن و ترس است بشناسیم. در روایتی از حضرت باقر(ع) آورده است: انسان با ایمان نه ترسو است و نه حریص و نه بخیل.در حدیثی دیگر از امیرمؤمنان(ع) آمده است: ترس و حرص و بخل، صفات زشتی است که در سوء ظن و بدگمانی به خداوند سبحان، خلاصه می شود. این موضوع به قدری مهم است که در حدیثی از پیامبر(ص) می خوانیم که: کسی که در خود ترس احساس می کند در جنگ شرکت نکند. البته منظور از جبن و ترس، ترس نامعقول است نه ترس معقول چون اگر انسان از هیچ چیز خطرناکی نترسد به زودی زندگی خود را از دست می دهد. این همان صفت تهور است که صفتی نکوهیده و مذموم است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه