بهترین و راحت ترین راه برای دوری از گناهان کدام است؟

بهترین و راحت‌ترین راه این است که انسان مومن هنگام مواجهه با گناه به یاد خدا بیافتد و بگوید خدایا به خاطر تو از خواسته خودم و نفسم گذشتم و از خدا نیرو بگیرد و وارد گناه نشود. انسان اگر این توان را داشته باشد که پا روی خاسته های نفسانی خودش بگذارد با نیت خالص برای خدا, مشکلی درترک گناه نخواهد داشت.انسان باید بداند که عالم محضر خدا است. تمامی اشیا ظرف علم خداوند است و خدای متعال از پس همه اشیایی که در پیرامون شما وجود دارد، به شما نگاه می‌کند و همچنین گناه انسان، -هر چند به صورت پنهانی- از دید و اطلاع معصومین (علیهم السلام) و ملائکه پنهان نیست و باعث می‌شود که آبروی انسان نزد ایشان و ملائکه از بین برود و آدمی خفیف و خوار گردد. لذا باید حقیقتاً به خداوند پناه برد و در دژ استوار حضرت حق قرار گرفت: «إِمَّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ» (اعراف - 200) و هر گاه وسوسه اى از شیطان به تو رسد به خدا پناه بر، که او شنونده و دانا است.«یاد خدا و ذکر حق»، برنامه و روش اهل تقوا است و پرهیزکاران هنگامى که وسوسه هاى شیطانى، آنها را احاطه مى کند، به یاد خدا و نعمتهاى بى پایانش، به یاد عواقب شوم گناه و مجازات دردناک خدا مى افتند؛ در این هنگام ابرهاى تیره و تار وسوسه، از اطراف قلب آنها کنار مى رود و راه حق را به روشنى مى بینند و انتخاب مى کنند (إِنَّ الَّذِینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ) (اعراف – 201). گفتن عبارت «اعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم» بخصوص اگر با توجه به محتوای آن گفته شود در دفع شر شیطان و پرهیز از گناه، نافع است. همچنین بر طبق روایات خواندن سوره فلق و ناس و آیه الکرسی برای این منظور مفید و موثر است. امام علی (علیه السلام) فرمودند: «ذکر الله مطردة الشیطان»؛ یاد خدا مایه‌ی راندن شیطان است. (میزان الحکمة/ ج4/ ح6427)پیامبر خدا (صلی الله علیه و اله): «ان الشیطان واضع خطمه علی قلب ابن آدم، فاذا ذکر الله خنس، و اذا نسی التقم فذلک الوسواس الخناس»؛ همانا شیطان پوزه‌ی خود را بر روی آدمیزاد نهاده است؛ هر گاه او یاد خدا کند شیطان پوزه‌اش را کنار می‌برد و هر گاه خدا را فراموش کند شیطان در آن نجوا (و وسوسه) می‌کند. این است وسواس خناس. (همان/ ح6430)امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: «... منظور من از یاد خدا گفتن سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر نیست. گو اینکه اینهم ذکر است؛ اما منظور، به یاد خدا بودن در هنگام روبرو شدن با طاعت یا معصیت خدا است. (همان/ ح6455)و نیز پیامبر خدا (صلی الله علیه و اله) فرمود: «آیا شما را از چیزی خبر ندهم که اگر به آن عمل کنید، شیطان از شما دور شود، چندان که مشرق از مغرب دور است؟ عرض کردند: چرا. فرمود: روزه، روی شیطان را سیاه می‌کند و صدقه، پشت او را می‌شکند و دوست داشتن برای خدا و همیاری در کار نیک، ریشه‌ی او را می‌کند و استغفار، شاهرگش را می‌زند». (همان/ ج6/ح9412)«توضیح بیشتر»:هر گناه که از بنی‌آدم سر می‌زند، بخاطر تبعیت از نفس و شیطان است؛ لذا بر آنانکه می‌خواهند به گناه آلوده نشوند، ستیز و مجاهده با شیطان، کاری مستمر و دایمی است و تا انسان در این عالم زنده است و زندگی می‌کند ادامه دارد و دام‌های شیطان برای انسان‌های با تقوا و دارای کمال و شناخت بیشتر، ظریفتر و پیچیده‌تر و مخفی‌تر است. نخستین گام در مبارزه با شیطان این است که اطاعت از او را به تدریج کم نموده و به آهستگی از شبکه‌های دام او خارج شویم؛ هر چند در این مبارزه ممکن است پای انسان بلغزد و در مواردی فریب او را بخورد. هر چقدر ارتباط انسان با خدای متعال و معرفت نسبت به او عمیق‌تر و گسترده‌تر باشد، تسلط شیطان بر او کمتر است. چنانچه خدای متعال در این مورد می‌فرماید: «انه لیس له سلطان علی الذین آمنوا و علی ربهم یتوکلون»؛ شیطان تسلطی بر کسانی که مؤمن بوده و بر پروردگارشان توکل می‌کنند ندارد؛ (نحل، آیه 99) و نیز می‌فرماید: «ان عبادی لیس لک علیهم سلطان؛ تو (شیطان) بر بندگان خاص من تسلط و نفوذی نداری؛ (اسراء، آیه 65).به طور کلی کار شیطان وسوسه کردن است و با پناه بردن دائمی به خداوند و ارتباط پیوسته با او و توسل و ربط با اولیای الهی (علیهم السلام) می‌توان از این وسوسه‌ها رها شد و یا آن را به حداقل رسانید و شیطان را تسلیم نمود. چنانچه در روایت داریم که پیامبر بزرگ اسلام (صلی الله علیه و اله) فرمودند: شیطان من به دست من مؤمن و رام گردید. پس بهترین راه حل، توجه کامل و دایمی به خداوند متعال و اولیائش و خود را در قلعه استوار و نفوذ ناپذیر او و اولیای پاک او درآوردن و رعایت کامل تقوای الهی کردن است.بهترین روش رسیدن به چنین هدفی، شناخت شیطان و سد کردن راه‌های نفوذ او است. رعایت نکات زیر نیز شما را در این مسیر تعالى یارى خواهد کرد، ان شاءالله: - سعى و کوشش در انجام وظایف و واجبات دینى و ترک گناه.- انجام یک سرى مستحبات؛ مثلا همیشه با وضو بودن و زبان را به ذکر مخصوصا «لاحول ولاقوة الا بالله العلى العظیم» عادت دادن.- خواندن نماز با حضور قلب و در اول وقت،- گرفتن روزه مستحبى به ویژه دوشنبه و پنجشنبه هر هفته،- تلاوت قرآن بویژه بعد از نماز صبح،- تأمل و اندیشه در آیات قرآن،- حتى‌المقدور سعى در خواندن نماز شب،- از تنهایى دورى گزیدن،- سحر خیزى،- تنظیم برنامه براى تمام شبانه روز و پر کردن اوقات فراغت با برنامه هاى صحیح و سودمند،- شرکت در ورزش هاى فردى و دسته‌جمعى،- شرکت در فعالیت هاى مذهبى و اجتماعى،- پرداختن به صله رحم و ارتباط با نزدیکان و اقوام خود و محبت و اظهار علاقه بیشتر به آن‌ها،- پرهیز از نگاه نامشروع، امام صادق (علیه السلام) فرمود: «نگاه پس از نگاه، در دل بیننده شهوت را مى انگیزاند»، (وسائل الشیعه، ج 14، ص 138) و باز فرمود: «نگاه، تیرى از تیرهاى شیطان است، چه بسا نگاهى که اندوه هاى دراز در پى دارد»، (وسائل الشیعه، ج 14، ص 139).- عدم معاشرت و دوستى با افراد منحرف و فاسد،- انتخاب دوستان مؤمن و سالم،- به یاد خدا بودن در همه اوقات،- از پرخورى و نیز از خوردن غذاهاى چرب و پرانرژى و تحریک کننده پرهیز کردن،- کنترل افکار و نیندیشیدن به صحنه هاى شهوت انگیز،- از مشاهده صحنه هاى مهیج و تحریک کننده دورى کردن،- قرار دادن برنامه منظم مطالعاتى براى خود و سعى در پر کردن فرصت ها، با تفکر و مطالعه مناسب،دوست خوبم!همواره خود را نصیحت نموده و بر نفس خویش بانگ زنید: «اى بیچاره! تا کى گرفتار هواى نفس باشى و سرمایه‌ی گران‌مایه عمر را تباه سازى و به معصیت رب‌الارباب پردازى؟ چرا براى اندک‌لذتى پوچ و گذرا خود را گرفتار دوزخ ابدى سازى؟ اگر لحظه اى دیگر فرشته مرگ تو را در رسد و جانت به حلقوم رساند، با چه وضعى به دیار برزخ رهسپار مى شوى؟ نه!نه! هرگز! باید عزمى قاطع و استوار داشته باشم و با استمداد از خداى سبحان و پروردگار رحیم و مهربان - که با این همه معصیت، باز هم مرا مشمول الطاف خود ساخته - پیمان بندم و سر به بندگى او سپارم و زنجیر شیطان نفس بگسلم. این بار باید چنان ابلیس لعین را از خود دور سازم که دیگر در من وسوسه نکند و با دست خالى از من روى برتابد!» با خود بگو:با تبر بردار و مردانه بزن * تو على‌وار این در خیبر بکنتقویت ایمان و اعتقاد قلبى و عشق الهى برآیند تقوا و پرهیزگارى است. هم‌چنان که در بهاران، نهال ناخشکیده شکوفه مى زند، تقواى الهى، انجام واجبات، ترک محرمات و تهذیب نفس نیز بوستان دل را خرم و سرسبز نگه مى دارد و جوانه عشق الهى را در آن شکوفا مى سازد. بنابراین در گام اول باید بر انجام واجبات و ترک گناهان استوارى نمود و در گام دوم به پالودن نفس از رذایل و آراستن به فضایل پرداخت و حب دنیا و تعلقات دنیوى را از ژرفاى ضمیر بیرون راند؛ آن گاه دل کانون عشق خدا مى شود و با اخراج شیطان، نفسانیت و دنیاپرستى -که خانه دل را غصب نموده- صاحب خانه، در آن لانه مى گزیند.پرسشگر عزیز!بدان، کید شیطان ضعیف است و کید و مکر او به انسان هاى عاقل و انسان هاى خداجو و حقیقت طلب و آنان که با یاد خدا زندگى مى کنند و تنها از او فرمان مى برند، کارگر نیست. پس در همه احوال در «یاد» حضرت حق باشید؛ چرا که شیطان همواره مى کوشد انسان را به غفلت کشانده و از این راه آدمى را دچار تزلزل، شک و تردید سازد. از این رو باید تصمیم بگیرید که مراقب حال خود باشید و هر وقت به هر بهانه اى به «غفلت» کشیده شدید، فوراً متذکر شوید و استعاذه و استغفار کنید و به حالت ذکر و یاد خدا برگردید. اگر حقیقتش را بخواهید، این غفلت است که آدمى را در دام گناه قرار مى دهد و به بیان دیگر، غفلت از حق به این معنى که انسان باطناً خداى متعال را فراموش کند، از او و از ذکر او غافل شود و مستغرق در این و آن، و این سو و آن سو گردد، اساس همه گرفتارى ها و وسیله ورود به تمام گناهان است. چنانکه امام صادق (علیه السلام) نیز به این حقیقت اشاره فرموده اند که «فان الغفلة مصطادالشیطان و رأس کل بلیة و سبب کل حجاب »؛ «حقیقت آن است که غفلت صیدگاه شیطان، ریشه هر بلا و بدبختى و سبب همه حجاب ها است » (مصباح الشریعة، باب بیست و چهارم).جلیس دل و قرین آدمى به هنگام غفلت جز شیطان نیست؛ چنان که خود غفلت هم از ناحیه شیطان است و اوست که انسان را به غفلت مى کشد و از یا خدا غافل مى گرداند «اِسْتَحْوَذَ عَلَیْهِمُ اَلشَّیْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِکْرَ اَللَّهِ»؛ «شیطان بر آنان سخت احاطه نمود و آنان را از یاد خدا غافل کرد...»، (مجادله، آیه 19)پیام غیبى این آیه آن است که آنجا که فکر و دل تو و باطن تو به کلى از خدا غافل شد، او را فراموش کرد، و مستغرق در اوهام و خیالات و این و آن گشت، بدان که شیطان بر تو استیلاء یافته و فکر و دل تو را و یا «تو» را به آنجاها کشانیده است، تا از یاد معبود خویش باز بمانى و خسران بینى. این دو آیه را مکرر بخوانید و در آن تدبر فرمایید: «وَ مَنْ یَعْشُ عَنْ ذِکْرِ اَلرَّحْمنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ، وَ إِنَّهُمْ لَیَصُدُّونَهُمْ عَنِ اَلسَّبِیلِ وَ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ »؛ «و هر کس از ذکر خداى رحمان روى برگرداند، شیطانى را بر او مى گماریم که دوست و مصاحب او مى گردد. و این شیاطین مسلماً آنان را از راه باز مى دارند و خودشان گمان مى کنند که در راه هدایت پیش مى روند»، (زخرف/ 36 و 37)اى خدا فریاد زین فریاد خواه * داد خواهم نه ز کس زین دادخواه دادخود از کس نیابم جز مگر * ز آن که او از من به من نزدیک ترسالم و سعادتمند باشید. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه