کتاب «دلائل الصدق» علامه مظفر به چه موضوعاتي پرداخته و مطالعه آن براي چه کساني توصيه مي شود؟ و کتب هم سطح آن کدامند؟

عقايد و انديشه هاي بنيادي، پايه و اساسي هر نظام ارزشي و هر ايدئولوژي منسجم را تشکيل مي دهد و آگاهانه يا نيمه آگاهانه در شکل گيري رفتار انسان ها اثر مي گذارد، از اين رو، براي برقراري و تحکيم نظام ارزشي و رفتاري اسلام، بايد مباني عقيدتي آن را که ريشه هاي اين درخت تنومند و پر برکت به شمار مي رود در دل ها پا بر جا کرد تا همواره ميوه هاي شيرين و گوارايش را ببار آورد و سعادت و خوشبختي در جهان را تأمين کند. به همين جهت، دانشمندان اسلامي از نخستين قرن ظهور اسلام به تبيين عقايد اسلامي در شکل هاي گوناگون و با شيوه هاي مختلف پرداخته و در اين زمينه کتاب هاي عقيدتي مختلفي نوشته و در دسترس همگان قرار داده اند . يکي از اين انديشمندان علامه حسن بن يوسف بن مطهر حلي، فقيه، متکلم و فيلسوف برجسته شيعي در قرن هفتم است که کتاب ارزشمندي نگاشته اند به نام نهج الحق و کشف الصدق درباره امامت، که عالم اشعري «فضل بن روز بهان» بر آن رديه اي با نام ابطال نهج الباطل و اهمال کشف العاطل نوشته است و آنگاه عالم بزرگ شيعي «قاضي نور الله حسيني شوشتري» کتاب گرانقدر احقاق الحق را در رد کتاب روز بهان و تأييد مطالب علامه حلي به رشته تحرير در آورده است. مرحوم محمد حسن مظفر با نگاهي به سه کتاب ياد شده، کتاب دلائل الصدق لنهج الحق را با بياني جديد، و نيز نقل و رد برخي از سخنان ابن تيميه، در باب امامت و فضائل امير المومنين ـ عليه السلام ـ نگاشته است. او در هر مبحث ابتداء سخنان علامه حلي؛ آنگاه گفته هاي روز بهان را نقل مي کند، و سپس خود مطالبي در توضيح و تبيين بيشتر مساله مي افزايد. مرحوم مظفر در ابتداي کتاب مقدمه اي نسبتاً مفصل در باب نقل روايات آورده و طي آن به بررسي صحاح سته اهل سنت پرداخته است. جلد اول کتاب به تفصيل، چهار مسأله زير را بررسي کرده و طي آن ديدگاه هاي شيعه و اشاعره را به گونه اي تطبيقي مورد بحث قرار مي دهد: مسأله اول: ادراک؛ مسأله دوم: نظر مسأله سوم: صفات خداي تعالي؛ و مسأله چهارم: نبوت. جلد دوم کتاب طي پنج مبحث به مسأله امامت مي پردازد: مبحث اول: وجوب عصمت امام، مبحث دوم: امام بايد از ديگران افضل و برتر باشد، مبحث سوم: راه تعيين امام، مبحث چهارم: تعيين امام پس از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ، و دلالت عقل بر امامت امير المومنين علي ـ عليه السلام ـ مبحث پنجم: ذکر برخي از فضايلي که وجوب امامت علي ـ عليه السلام ـ را به اثبات مي رساند. مباحث اول و دوم کتاب مختصراً به بحث عصمت و اثبات وجوب معصوم بودن و نيز وجوب افضل بودن امام مي پردازند. مبحث سوم با بيان اينکه از نظر شيعه امام فقط به دو طريق مي تواند تعيين شود، يکي نص صريح خداوند يا پيامبر يا امامي که بر امامتش نص وجود دارد و يا ظهور معجزه به دست او، و ديگري دلالت عقل به بررسي راه تعيين امام مي پردازد. مبحث چهارم: مفصل ترين مبحث جلد دوم است و تمامي آيات و روايات اثبات کننده امامت امير المومنين علي ـ عليه السلام ـ را نقل مي کند. علامه حلي هشتاد و چهار آيه را در کتاب خود ذکر کرده و با نقل رواياتي از عالمان و مفسران بزرگ اهل سنت، دلالت آنها بر امامت حضرت امير ـ عليه السلام ـ فضايل ايشان و اهل بيت را به اثبات رسانده است. مرحوم مظفر شانزده آيه ديگر را نيز خود مي افزايد و با همان سبک و استناد به مصادر اهل سنت، همان نتيجه را مي گيرد. پس از ذکر آيات، نوبت به مسأله تعيين امام از طريق سنت مي رسد. در اين بخش بيست و هشت حديث از طرق اهل سنت نقل شده است و مرحوم مظفر پس از نقل سخنان علامه حلي(ره) و روز بهان، با افزودن توضيحاتي تفصيلي، به خوبي اصل مطلب و چگونگي دلالت احاديث را روشن کرده است. مبحث پنجم به ذکر فضائل امير المومنين علي ـ عليه السلام ـ در هنگام ولادت و پس از ولادت مي پردازد. فضايل پس از ولادت حضرت به سه قسم تقسيم شده اند: نفساني، بدني و خارجي. فضايل نفساني تحت عناوين ايمان، علم، خبر دادن از غيبت، شجاعت، زهد، کرم، استجابت دعا و حسن خلق و حلم مورد بررسي قرار گرفته اند. به فضايل بدني در دو بخش عبادت و جهاد پرداخته شده است. و فضايل خارجي تحت عنوان اين چهار مطلب بررسي شده اند: نسب، همسر و فرزندان، محبت آن حضرت و اينکه آن حضرت صاحب حوض و لواء و صراط و اذن است. در مجموع،کتاب به گونه اي نسبتا جامع به مسأله امامت و مباحث آن پرداخته (گرچه سه مبحث اول کتاب مختصرترند) و به شيوه اي علمي و دور از تعصب، با استناد به مصادر اهل سنت و نيز دلايل مسلم عقلي به اثبات امامت امير المومنين علي ـ عليه السلام ـ و نيز فضايل آن حضرت پرداخته است. اما کتاب هاي هم سطح آن، يعني کتاب هايي که درباره عقايد نوشته شده اند، اعم از فارسي و عربي، بسيار زياد اند، لکن اگر مقصود از هم سطح، هم سطح علمي باشد، به برخي از آنها اشاره مي شود: 1. حلي، حسن بن يوسف، کشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد، موسسه النشر الاسلامي التابعه لجماعة المدرسين بقم، 1425ق. 2. سبحاني، جعفر، الالهيات علي هدي الکتاب و السنه و العقل، الدار الاسلاميه للطباعه و النشر و التوزيع، بيروت، 1409ق. 3. حلي، حسن بن يوسف، نهج الحق و کشف الصدق، موسسه الطباعة و النشر دارالهجره، قم، 1421ق. 4. حلي، حسن بن يوسف، النافع الي يوم الحشر في شرح الباب الحادي عشر، دارالاضواء للطباعة و النشر و التوزيع، بيروت، 1417ق. 5. الهاشمي، محمد جمال، اصول الدين الاسلام، منشورات دارالباقر، النجف الاشرف، 1382ش. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه