آیا 124 هزار پيامبر همگي سيد بوده اند يا خير؟نحوه تشخيص سيد بودن همگي يا برخي از پيامبران به چه صورتي است و وجه مشخصه آن چيست؟

در رابطه با این پرسش دو مطلب وجود دارد كه با تبيين آن دو، انشاء الله پاسخ روشن مي شود. آن دو مطلب عبارت است از: 1. مسأله فرزندي. 2. مسأله سيادت. مطلب اول: تفاوتي بين فرزند پسر و دختر در اينكه هر دو فرزند انسان مي باشند، وجود ندارد و حقيقتاً بر هر دو اطلاق فرزند مي شود. از آيات قرآن هم اين امر به خوبي به دست مي آيد. مثلاً در آيه مباهله كه خداوند خطاب به پيامبر مي فرمايد: ... فقُل تعالوا نَدعُ أبناءنا و أبناءكم و نساءنا و نساءكم .... (آل عمران،61) همه مفسرين از شيعه و سنی گفته اند كه مراد از فرزندان پيامبر امام حسن و امام حسين است و هم چنين در قرآن حضرت عيسياز ذريه حضرت ابراهيم قرار داده شده است با اينكه ايشان فقط از طريق مادر به حضرت ابراهيم مي رسد چون ايشان پدر نداشتند. و نيز در روايات و زيارت نامه ها هم به أئمه و امام زادگان «يابن رسول الله» گفته شده است. چنانكه وقتي ما به اين اماكن متبركه مشرّف مي شويم، مي گوئيم: «السلام عليك يابن رسول الله» حتي وقتي به حرم حضرت معصومه در قم تشرّف پيدا مي كنيم مي گوئيم: «السلام عليك يا بنت رسول الله» و اين جزء زيارت نامه ايشان است. و روايتي هم از پيامبر اكرم داريم كه فرمودند: «الحسن و الحسين ابناي» يعني امام حسن و امام حسين فرزندان من هستند. از نظر فقه اسلامي همه احكامی كه براي فرزند پسر است براي فرزند دختر هم ثابت است. مثلاً در نكاح چنانكه ازدواج با فرزندان پسر حرام است همچنين با فرزندان دختر نیز حرام است. يا در باب ارث نواده هاي پسري و دختري هر دو در طبقه خود از انسان ارث مي برند حتي از نظر شرع نوه پسري و دختري هر دو در يك طبقه هستند. يعني اگر كسي فوت كند و از او در طبقه اول پسر و دختر باقي نماند در رتبه بعد نوه دختري و پسري با هم از آن شخص ارث مي برند. بنابراين: با توجه به آيات قرآن، روايات و زيارت نامه هاي امامان و امام زادگان يقين پيدا مي‌شود كه هر كس از طريق مادر هم به پيامبر متصل شود افتخار فرزندي آن حضرت را دارد و از اين جهت فرق بين فرزند پسر و دختر نيست. اما اينكه اگر كسي از طريق مادر به پيامبر اسلام متصل شود به شرف سيادت هم مي رسد يا نه، بحث بعدي ما است كه در مطلب دوم به آن مي پردازيم. مطلب دوم: سيادت عنواني است متفاوت با فرزندي؛ به اين معني كه اين طور نيست كه هر كه عنوان سيادت برايش ثابت شد فرزند پيامبر هم باشد؛ يا هر كه فرزند پيامبر باشد سيادت هم كه داراي آثار خاص شرعي است برايش ثابت باشد. بلكه گاهي شخص سيد است ولي فرزند پيامبر نيست مانند بني عباس، بني عقيل و فرزندان امير المؤمنين كه از غير حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ هستند و گاهي هم فرزند پيامبر بر كسي صدق مي كند اما عنوان سيادت كه آثار و احكام شرعي خاص دارد مانند حرمت زكات و حليت خمس صدق نمي كند مثل كساني كه مادرشان به حضرت زهرا مي رسد اما پدرشان از بني هاشم و بني عبدالمطلب نيست. آنچه كه در صدق عنوان سيادت بر شخص معتبر است عنوان هاشمي و مطلّبي بودن است، يعني كسي كه از طرف پدر به هاشم و عبدالمطلب برسد «سيد» محسوب مي شود و احكام خاص فقهي مانند حليت خمس و حرمت زكات برايش ثابت مي شود و در غير اين صورت «سيد» محسوب نمي شود. اما اينكه چرا فقط در صدق عنوان سيادت براي شخص حتماً بايد از طريق پدر به هاشم و عبدالمطلب برسد و از طريق مادر كفايت نمي كند جوابش با يك مقدمه از اين قرار است: نكته ای كه در جامعه ما هم مطرح است آن است كه امروزه وقتي فرزندي براي شخصي به دنيا مي‌آيد هنگامي كه مي خواهند نام و لقب براي آن نوزاد برگزينند لقبي كه برايش انتخاب مي كنند لقب پدر است، به ذهن هيچ كس خطور نمي كند كه چرا لقب مادر را براي آن طفل نمي گذارند؟ يا اگر كسي منسوب به يك شهر است مانند تهراني، قمي و ... به اين جهت است كه پدرش اهل تهران است يا قم است و ... و اگر مادرش از شهر ديگر باشد هيچ گاه به آن فرزند گفته نمي شود اهل آن شهر است. اين يك اعتبار عرفي و عقلايي است كه انتساب فرزند به قبيله، طائفه، فاميل و شهر پدر است نه مادر. با توجه به اين مقدمه مي گوئيم: عنوان سيادت كه احكام خاص شرعي دارد روي هاشمي و مطلبي رفته است، يعني كسي كه از طائفه بني هاشم است اين احكام را دارد. حال چه كسي از طائفه بني هاشم و بني عبدالمطلب حساب مي‌شود؟ كسي كه از طريق پدر به هاشم و عبدالمطلب برسد. و اگر كسي مادرش هاشمي باشد اما پدرش مثلاً از طائفه خزرج باشد به او از نظر عرف و عقل خزرجي مي گويند نه هاشمي. و شرع مقدس هم اين اعتبار عقلايي را تأييد كرده است، خداوند در قرآن مي فرمايد: ادعوهم لآبائهم (احزاب/ آيه 5) آنها را به نام پدران شان بخوانيد. و در روايات هم عنوان هاشمي آمده است. امام صادق مي فرمايد: «لو كان العدل ما احتاج هاشميّ و لا مطلبيّ الي صدقه...» اگر مردم عدالت را رعايت مي كردند و حق بني هاشم و بني عبدالمطلب را مي پرداختند هيچ يكي از آنها به زكات نياز پيدا نمي‌كردند. و در روايت ديگر حضرت تصريح مي كند: اگر كسي مادرش از بني هاشم باشد و پدرش از غير بني هاشم خمس به او نمي رسد لكن صدقه كه عبارت از زكات باشد برايش حلال است. و اين نيست مگر به اين جهت كه عنوان هاشمي بر آن شخص صدق نمي كند. و لذا فقط فرزندي براي پيامبر موجب سيادت كه آثار شرعي را دارد نمي شود ـ اگرچه خودش هم افتخار بزرگي است ـ زيرا حضرت اباالفضل كه فرزند پيامبر نيست بلكه از همسر ديگر حضرت امير المؤمنين غير از حضرت زهرا است داراي شرف سيادت است و احكام خاص شرعي كه براي سادات است براي او هم ثابت است. و از اينجا به دست مي آيد كه سيادت امام حسن و امام حسين هم از طريق امام علي است نه حضرت زهرا با اينكه فرزندي آنها براي پيامبر از طريق حضرت زهرا است و حقيقتاً فرزند پيامبر محسوب مي شوند. حتي بني عباس و بني عقيل و ... چون از طريق پدر به هاشم مي رسند داراي شرف سيادت هستند با اينكه نه نسبت فرزندي به پيامبر دارند و نه اميرالمؤمنين. بنابراين: كسي كه از طريق مادر هم به پيامبر برسد افتخار فرزندي آن حضرت را دارد. اما مسئله فرزند بودن چيزي است و شرف سيادت كه داراي احكام خاص شرعي است چيزي ديگر است. اين احكام براي كساني ثابت است كه عنوان هاشمي و مطلبي بودن براي آنها صدق كند و اين عنوان هم فقط براي كساني است كه از طريق پدر به هاشم و عبدالمطلب برسند صدق مي كند، آيه شريفه ادعوهم لآبائهم آنها را به نام پدرانشان بخوانيد اين امر را تأييد مي كند. و فقهاء و مراجع بزرگوار معاصر هم سيادت كه آثار و احكام خاص شرعي دارد را فقط از طريق پدر مي دانند و اگر از طريق مادر تنها باشد، كافي نمي دانند. در پايان متذكر می شویم كه بعضي از فقهاء مانند سيد مرتضي علم الهدي و محدث بحراني صاحب كتاب حدائق الناضره كه اين اعتبار عرفي و عقلايي را ـ كه فقط فرزند پسر بودن در صدق عنوان هاشمي معتبر است ـ قبول ندارند بلكه معيار براي آنها فقط صدق فرزند بودن براي هاشم و عبدالمطلب است. كساني را كه از طريق مادر هم به هاشم و عبدالمطلب برسند «سيد» مي دانند و احكام خاص شرعي كه براي سادات است مانند حليت خمس را براي آنها ثابت مي كنند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه