عوامل تغییر در احکام دین چیست ؟

مهمترین عوامل و دلایل تغییر در احکام دین را می توان در موارد زیر برشمرد.1. نسخ: نسخ عبارت است از تغییر حکمی که در زمان خاصی به دلیل اوضاع و احوال آن زمان ثابت بوده اما در زمان بعد به طور کلی ملاک آن، یعنی مصلحت یا مفسده اش تغییر می کند و در نتیجه حکم تغییر می یابد. نظیر تغییر قبله در اسلام . در واقع معنای نسخ این است که حکم منسوخ از ابتدا به دوره خاصی از زمان اختصاص داشته است. 2. تبدّل موضوع: حکم تابع و فرع بر موضوع است , هرگاه موضوع حکمی تغییر یابد به دنبال موضوع، حکم آن نیز تغییر می کند . چون قوام حکم به موضوع است مثل حرمت خوردن کلر و سدیم به دلیل سمّی بودن آن ها و حلال بودن خوردن نمک طعام که ترکیب آن دو است و زیان آور نیست. روشن است که این قسم تغییر، در واقع تغییر در حکم نیست بلکه تغییر در موضوع است و اگر گفته می شود حکم تغییرکرده از باب مسامحه است. 3. احکام ثانوی: احکامی هستند که با توجه به بروز شرایط خاصی واجب می شود مانند شرایط اکراه یا اضطرار و.... مانند اینکه حکم اولی آن است که انسان با آب وضو بگیرد. اما اگر وضو برای انسان ضرر داشته باشد , همان وضوی واجب، بر اساس این شرایط ثانوی و عارضی می شود حرام و شخص باید تیمّم کند. 4. تزاحم احکام: تزاحم بدین معناست که در یک زمان، تحقق دو یا چند دستور دینی امکان پذیر نباشد. مثلاً «وجوب نجات غريق» و «حرمت عبور بی اجازه از ملک غیر». در چنین مواردی جز فدا کردن دستور مهم و عمل کردن به دستور مهم تر چاره ای وجود ندارد و این یک قاعده عقلی است که به قاعده «تقدیم اهمّ بر مهم» معروف است. رفع تزاحم از احکام اسلامی، کار دشواری است که تنها از عهده فقیه جامع شرایط بر می آید در موارد تزاحم گاهی باید بعضی از قوانین به صورت موقت اجرا نگردد و با تعطیلي آنها، قوانین مهم تر تحقق یابند و این مسأله ربطی به تغيیر احکام اسلامی ندارد. بلکه همگی در حیطه اجرای احکام الهی است. 5. احکام حکومتی: بر اساس نگرش اسلامی، حاکم اسلامی به دلیل ولایتی که دارد می تواند بر حسب مصالح و مفاسد موجود احکامی را صادر کند. البته با در نظر گرفتن مصلحت جامعه اسلامی، یا حکمی از احکام را موقتاً تعطیل نماید. یعنی حکم حکومتی , حکمی است که حاکم اسلامی برای حل دشواری ها و تنگناهایی که برای حکومت و جامعه اسلامی پیش می آید بر اساس مصالح یا مفاسد موجود صادر می نماید. که البته در چارچوب احکام و قوانین کلّی و ثابت اسلامی است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه