لزوم اهتمام بیشتر نسبت به معرفت امام؛ بحث مظلومیت ائمه اطهار(ع) مبحثی مهم و گسترده است که توجه به آن کلید فهم بسیاری از مسائل مرتبط با امامت است. برداشت سطحی و اولیه از مظلومیت امام را می‌توان در برخی سخنان و اشعار پیدا کرد. سخن گفتن از مصائب، سختی ها و بلایای دنیوی که بر خاندان عصمت و طهارت گذشته است را می‌توان نخستین مرحله از مظلومیت امام زمان دانست. آیا شناخت امام به همین جا محدود است و مظلومیت ائمه در همین حد متوقف می‌شود؟

لزوم اهتمام بیشتر نسبت به معرفت امام؛ بحث مظلومیت ائمه اطهار(ع) مبحثی مهم و گسترده است که توجه به آن کلید فهم بسیاری از مسائل مرتبط با امامت است. برداشت سطحی و اولیه از مظلومیت امام را می‌توان در برخی سخنان و اشعار پیدا کرد. سخن گفتن از مصائب، سختی ها و بلایای دنیوی که بر خاندان عصمت و طهارت گذشته است را می‌توان نخستین مرحله از مظلومیت امام زمان دانست. آیا شناخت امام به همین جا محدود است و مظلومیت ائمه در همین حد متوقف می‌شود؟ شبهه‌ای که در این میان قابلیت طرح دارد، این است که اگر پیشوایان شیعه به علت سختی‌هایی که بر آنها گذشته، سزاوار تجلیل و تمجید هستند و باید هرساله بر مصیبت‌های آنان گریست، چرا نباید هر روز به دنبال رفع بلایایی بود که به ناحق در سراسرجهان و علیه مسلمانان اتفاق می افتد و آنان را از حقوق مادی و معنوی خود محروم می‌کند؟‌ آنچه واضح است، این است که بحث مظلومیت امام معصوم، چیزی غیر از این گونه مصائب است. شاید بتوان سخن گفتن از این گونه سختی ها را صرفا کلید ورود به مظلومیت امام دانست. آری انسان عادی اگر جرقه و محرکی وجود نداشته باشد، به سختی ممکن است به سوی تفکر در حق امام و مظلومیت وی تشویق شود. اما همین سخن راندن از این گونه مصائب است که ما را به فکر وا می‌دارد که چرا بر مصائب اهل بیت(ع) اینقدر تاکید می‌شود. لذا سخن از مصائب و سختی های ظاهری امام معصوم، دریچه ای است برای تفکر در حقوق امام و مظلومیت حقیقی ایشان. در وسائل الشیعه از امام زین العابدین(ع) در زیارت امیرالمومنین(ع) نقل شده که: "السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ أَنْتَ أَوَّلُ مَظْلُومٍ وَ أَوَّلُ مَنْ غُصِبَ حَقَّه" سلام بر تو ای ولی خدا، تو اول مظلومی و اولین کسی هستی که حقش غصب شده است. (وسائل الشیعه، جلد ۱۴، صفحه ۳۹۴) در این حدیث شریف، مظلومیت و غصب حقوق به همراه یکدیگر آمده. گویی مظلومیت امام مساوی با غصب حقوق امام دانسته شده است. معرفت نسبت به امام یکی از حقوقی که امام بر گردن مسلمانان دارد، شناخت امام. اهمیت شناخت امام آن گونه است که در روایات شیعه شرط قبولی زیارت آن است که همراه با شناخت و معرفت باشد. رسول خدا(ص) می‌فرماید: اگر کسی بمیرد و امام زمان خود را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است. (بحار، ج ۲۳، ص ۸۹). حال اگر معرفت امام را از حقوق امام بدانیم، ظالم و غاصب این حق کیست؟ چه کسی است که در شناخت امام زمان کوتاهی می‌کند و حق شناخت وی را غصب می‌کند؟ چه کسی می‌تواند امام را از شناخته شدن محروم کند؟ به راستی که یکی از ارکان مهم غصب این حق، خود ما هستیم. کسی که آگاهانه در پی شناخت امام نیست در حقیقت ظالم به حق امام است. کسی که شناخت امام زمان(عج) خویش را ازجمله امور مهم زندگی خویش قرار نداده است، به اندازه‌ی خویش به حق امام زمانش ظلم می کند. آری ما همیشه ظالمان را در بین کافران و معاندان می‌جوییم اما نه تنها امروز بلکه در همه‌ اعصار اولین ظلم به ائمه معصومین را شیعیانشان کرده اند. شیعیانی که به شناخت امام اهتمام نورزیده و به امور خویش، چه مادی و چه معنوی توجه داشتند. مقام امام آنچنان بلند است که پهنه گیتی در برابر مقام وی خاضع است و ملائکه حول مقام ایشان طواف می‌کنند و موجودات عالم در سایه‌ی مقام امام ارتزاق می‌کنند. امامی که واسطه‌ی بین زمین و آسمان و عامل بارش برکات الهی بر موجودات عالم است را آنچنان پایین می‌آوریم که گویی انسانی در حد ماست و از زخم و جراحات و از دست دادن عزیزانش است که ناراحت و پریشان شده است. این چنین تنزل دادن مقام امام معصوم را شاید بتوان بزرگ ترین ظلم به ایشان دانست. ایام تعزیه و یا جشن های معصومین باید برای ما منبع شناخت باشد. تکرار مکررات و دامن زدن به مسائل و مصائب دنیوی برای پرشور کردن مجالس، اگرچه به عنوان شروع اولیه گام خوبی است اما اگر به عنوان اصل قرار گیرد، خود ظلم به مقام امام است. امام صادق(ع) می‌فرمایند: مَنْ أَعَانَ ظَالِماً عَلَى مَظْلُومٍ لَمْ یَزَلِ اللَّهُ عَلَیْهِ سَاخِطاً حَتَّى یَنْزِعَ عَنْ مَعُونَتِهِ . کسی که ظالمی را بر مظلومی یاری رساند، خشم خداوند بر او ادامه دارد تا اینکه از یاریش دست بردارد.(وسائل الشیعه، ج ۱۶، ص ۵۷) حال اگر کاهلی در شناخت امام را ظلم به امام بدانیم و خلاصه کردن مراسم تجلیل از مقام معصومین به ابعاد مادی و مصائب دنیوی آنها را کمک به ظالم بدانیم، باید از مضمون این حدیث به خود آمده و در شناخت امام و شناساندن مقام ایشان به دیگران تلاش کنیم. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه