۱. حرم در عرف جامعه اسلامی به محل و جایگاه بارگاه معصومین اطلاق می گردد، آیا برای مرقد مطهر شهدای گمنام نیز می توان چنین اصطلاحی را نامگذاری نمود؟ دلائل را ذکر بفرمائید.۲. آیا تدفین شهدای گمنام در داخل شهرها و مکانهای عمومی موجب هتک حرمت نمی گردد؟۳. تدفین شهدا در اماکن غیر متعارف نوعی توهین اما بدون قصد قبلی نیست؟۴. آیا خانواده شهدا راضی به دفن عزیزانشان در دانشگاهها، پارکها، میادین و... هستند؟۵. آیا تدفین شهدا در مساجد جایز است؟۶.آیا تدفین شهدای گمنام در ماکنهای عمومی و مردمی جایز است؟۷. آیا تدفین شهدای گمنام در این مکانها منوط به اجاز همسایگان و متولیان زمین است؟ در صورت مخالفت اهلی و ساکنین آن منطقه، آیا تدفین شهدا دارای مشکل شرعی خواهد بود؟

حرم در لغت به معناى حریم و حرمت است ( محمد معین , فرهنگ فارسى معین , تهران : انتشارات امیر کبیر , 1376 ج , 2 1350 ) بنابر این « حرم » به هر حریم داراى حرمت و احترام از منظر ارزشهاى اسلامى ، اطلاق مى گردد و اختصاص به حرم معصومین علیهم السلام ندارد چنانکه به محل دفن غیر معصومین نیز در عرف اسلامى حرم اطلاق مى شود ، نظیر حرم حضرت معصومه ( س ) ، حرم شاهچراغ ، حرم امام ( ره ) و . . . . ، بر این اساس به حریم مرقد شهداى گمنام نیز به دلیل احترام و حرمت آنجا حرم اطلاق مى شود . و از آنجا که تدفین شهداى گمنام در اماکن مختلف شهرها با هدف احساس حضور شهدا در سطح جامعه است تا مردم به ویژه نسل جوان بدانند که امنیت و آرامشى که دارند و عزت وسربلندى ایران اسلامى و ایرانى مرهون رشادت و از جان گذشتگى این عزیزان است و چون این عزیزان گمنام بوده و خانواده و عزیزان آنها مشخص نیستند آنها را به عنوان فرزندان و پاره هاى تن ملت در مناطق مختلف شهر جاى داده اند تا به نوعى مظلومیت و گمنامى آنها جبران شود علاوه بر اینکه با این کار یک فضاى معنوى وروحانى در اماکن مختلف بدین وسیله ایجاد مى گردد که همگان از آن بهره مند مى شوند . تدفین شهدا در اماکن عمومى چون مربوط به دولت اسلامى است و با اجازه حاکم اسلامى صورت مى گیرد اشکالى ندارد و اجازه ساکنین آن منطقه لازم نیست علاوه بر اینکه نوعا شهداى گمنام را در مناطقى به خاک مى سپارند که مزاحمتى براى زندگى و آسایش مردم نداشته باشد اماکنى مانند دانشگاهها برخى مساجد و تپه ها و . . . بله در اماکنى که مالک خاص دارد تدفین بدون اجازه مالک یا مالکان ان جایز نمى باشد و نیاز به اجازه آنان است همچنین در اماکنى که براى دفن شدن وقف نشده مانند مساجد و مدرسه جایز نیست مگر اینکه از اول جایى را براى دفن در نظر بگیرند و از وقف مستثنى کنند . ( رساله توضیح المسائل مراجع , قم : دفتر انتشارات اسلامى , , 1376 ص , 325 مساله 622 ) . در ادامه جهت آشنایى بیشتر با ابعاد مختلف این موضوع مقاله اى تحت عنوان « فلسفه یادبود شهدا در دانشگاه ها ، علیرضا محمدى ، نشریه الکترونیکى پرسمان » ارائه مى گردد : ایثار و شهادت در شمار عالى ترین مفاهیم الهى و حاصل متعالى ترین ارزشهایى است که مى تواند جامعه انسانى را به تکامل و تعالى برساند و والاترین برکات را به آن ببخشد . پیام و آرمان شهدا به دلیل عظمت مرتبه اى که شهدا بدان دست یافته اند عالى ترین پیامها و از جنس پیام انبیاء الهى است . شهدا ، فرزندگان و برگزیدگان نسل خود بوده اند و اصلى ترین پیام آنها براى نسل امروز پیموندن طریق الله ، طریق عزت ، آزادى و سعادت و سربلندى دنیا و آخرت است . در شرایط کنونى که با مسائلى نظیر تغییر نسل ها ، نیاز روز افزون نسل جوان به ارزشهاى متعالى اسلامى در جهت پیمودن مسیر پیشرفت همه جانبه و تحقق تمدن عظیم اسلامى ، تهاجم فرهنگى دشمنان و تلاش مذبوحانه ایادى داخلى آنان در جهت جدائى آینده سازان کشور از ارزشهاى والاى انقلاب اسلامى مواجهیم ، ترویج فرهنگ شهادت و ایثار به عنوان والاترین میراث انقلاب اسلامى و هشت سال دفاع مقدس وظیفه‌اى است که بر عهده همه دلسوزان نظام مى باشد . بى شک ترویج فرهنگ ایثار و شهادت از راههاى متعددى امکان پذیر است که یکى از مؤثرترین آنها حضور اجساد مطهر شهدا در مراکز آموزش عالى و دانشگاه‌هاى کشور مى باشد . در ادامه به بررسى آثار و نتایج این حضور مى پردازیم : شهادت و هدایتگرى در متون و آموزه هاى دین مبین اسلام جایگاه ویژه اى براى « شهید » و « شهادت » در نظر گرفته شده است و از « قداست » خاصى برخوردار است . اگر کسى با مفاهیم اسلامى آشنا باشد ، در عرف خاص اسلامى ، احساس مى کند که هاله اى از نور کلمه « شهید » را فرا گرفته است . « وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُواْ فِى سَبِیلِ اللّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیاء عِندَ رَبِّهِمْ یرْزَقُونَ فَرِحِینَ بِمَا آتَاهُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ وَیسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یلْحَقُواْ بِهِم مِّنْ خَلْفِهِمْ أَلاَّ خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَلاَ هُمْ یحْزَنُونَ [ [ 1 هرگز نپندارید کسانى که در راه خدا کشته مى شوند مردگانند ، بلکه زنده به حیات ابدى شدند و در نزد خداوند متنعم خواهند بود ، آنان به فضل و رحمتى که خداوند نصیب آنها گردانیده شادمانند و بشارت و مژده مى دهند به کسانى که هنوز به آنان نپیوسته اند و بعدا در پى آنها براى آخرت خواهند شتافت که از مردن هیچ نترسند و از فوت متاع دنیا هیچ غم نخورند » . امام على ( ع ) نیز مى فرماید : « خدا شهدا را در قیامت بِاَبهاء و جلال و عظمت و نورانیتى وارد مى کند که اگر انبیا از مقابل اینها بگذرند و سوار باشند به احترام اینها پیاده مى شوند . » و آیات و احادیث بسیار زیادى که همه بیانگر جایگاه ، قداست و ارزش والاى شهید در اسلام هستند . چرا ؟ چون « همه گروه هاى خدمتگزار در جامعه ، مدیون شهدا هستند عالم در علم خود و فیلسوف در فلسفه خود و مخترع در اختراع خود و معلم اخلاق در تعلیمات اخلاقى خود نیازمند محیطى مساعد و آزادند تا خدمت خود را انجام دهند ولى شهید آن کسى است که با فداکارى و از خودگذشتگى خود و با سوختن و خاکستر شدن خود محیط را براى دیگران مساعد مى کند . مثل شهید مثل شمعى است که خدمتش از نوع سوخته شدن و فانى شدن و پرتو افکندن است تا دیگران در این پرتو که به بهاى نیستى او تمام شده بنشینند و آسایش بیابند و کار خویش را انجام دهند . آرى ، شهدا شمع محفل بشریت اند سوختند و محفل بشریت را روشن کردند . اگر این محفل تاریک مى ماند هیچ دستگاهى نمى توانست کار خود را آغاز کند یا ادامه بدهد » [ [ 2 بر این اساس است که حق شهید از حق تمام کسانى که از راه علم ، فلسفه و اندیشه ، صنعت و اختراع و اکتشاف و اخلاق و حکمت عملى و . . . به بشریت خدمت کرده اند ، بالاتر است . البته احترام و ارزش والاى شهید ، اختصاص به جامعه ما ندارد بلکه در سایر جوامع و فرهنگ ها براى شهید مقام و جایگاه ویژه اى قائلند و این دقیقا به خاطر نقشى است که شهید هم در زمان حیاتش و در جهاد و مبارزه با دشمنان و دفاع از میهن و دین خود انجام داده و هم بعد از کشته شدنش به عنوان الگو ، نماد واسوه پایدارى و حماسه سازى و جانفشانى در راه دفاع از کشور و آرمان هاى آن ایفا نموده است . به فرموده شهید بزرگوار استاد مطهرى « خون شهید هر قطره اش تبدیل به صدها قطره و هزارها قطره ، بلکه به دریایى از خون مى گردد و در پیکر اجتماع وارد مى شود . لهذا پیامبر اکرم ( ص ) فرمود : « ما من قطره احب الى الله عز و جل من قطره دم فى سبیل الله [ [ 3 هیچ قطره اى در مقیاس حقیقت و در نزد خدا از قطره خونى که در راه خدا ریخته شود بهتر نیست . شهادت تزریق خون است به پیکر اجتماع این شهدا هستند که به پیکر اجتماع و در رگ هاى اجتماع - خاصه اجتماعاتى که دچار کم خونى هستند - خون جدید وارد مى کنند » بزرگترین اثر و خاصیت شهید حماسه آفرینى اوست . در ملت هایى که روح حماسه ، مخصوصاً حماسه الهى مى میرد بزرگترین خاصیت شهید این است که آن حماسه مرده را از نو زنده مى کند ، لهذا اسلام همیشه نیازمند به شهید است ، چون همیشه نیازمند به حماسه آفرینى است ، حماسه هاى نو به نو و آفرینش هاى جدید بر این اساس دیگر شهداى گمنام ، مجهول الهویه نیستند هر چند نام و نشان خانوادگى ندارند ، اما بزرگترین شناسه و مشخصه دینى و ملى را با خود داشته و براى تمام جامعه و نسل هاى آینده کاملاً شناخته شده مى باشند و بر این اساس بدن شهید هم در اسلام از جایگاه و قداست ویژه اى برخوردار است بدن شهید یک « جسد متروح » است یعنى جسدى است که احکام روح بر آن جارى شده است ، همچنان که جامعه شهادتش « لباس متجسد » است یعنى حکم روح بر بدن جارى شده و حکم جارى شده بر بدن ، بر لباس و جامعه وى جارى شده است . [ [ 4 لذا براساس دستورات و آموزه هاى حکیمانه اسلام ، شهید با همان لباس خود دفن شده و احتیاج به غسل و کفن ندارد . بنابراین شهدا سرمایه و ذخایر عظیم هر ملتى هستند که باید تا آنجا که ممکن است از این سرمایه ها براى جامعه و نسل هاى آینده به عنوان الگو و اسوه بهره گرفت . نیازمندى دانشگاه ها از منظر بنیانگذار کبیر انقلاب « دانشگاه مبدأ همه تحولات است » . این بدان معناست که دانشگاه مى‌تواند نقش تحول آفرینى را در جامعه ایجاد کند امروزه نقش و جایگاه دانشگاه بسیار فراتر از گذشته است و مى‌تواند در تمام شئون جامعه اعم از سیاست ، فرهنگ و اقتصاد ایفاى نقش کند و منشاء دگرگونى و تحول در اشاعه ارزشهاى اجتماعى ، علم و فناورى باشد . در نظام جمهورى اسلامى ، دانشگاه تنها یک بنگاه تأمین کننده نیروى انسانى متخصص براى جامعه و بنگاه‌هاى اقتصادى نیست ، بلکه نهادى است که مى‌تواند رهبرى حرکت و ایجاد تحول در زیر ساختهاى فرهنگى ، اجتماعى ، سیاسى و اقتصادى جامعه را در دست بگیرد . همچنین مرکز ایجاد الگوهاى صحیح رفتار اجتماعى ، حافظ سنت هاى علمى و فرهنگى جامعه ، عامل تعمیق وفاق اجتماعى ، بهبود کیفیت زندگى مردم ، تعالى دهنده سطح تبادل عقاید و تجربیات در درون جامعه و مرکزى براى پرورش خلاقیت نسل جوان و میدان دادن به اندیشه‌هاى نو و جسارت‌هاى علمى است . دانشجوى متعهد همه پدیده‌ها را چونان آیات الهى مطالعه و بررسى مى‌کند و حتى به علوم تجربى با ماهیتى دینى و الهى مى‌نگرد . [ [ 5 و بدین گونه است که دانشگاه جایگاهى مقدس در جامعه اسلامى مى یابد . [ [ 6 على رغم تحولات عظیمى که پس از پیروزى انقاب اسلامى در دانشگاهها و مراکز مختلف آموزش عالى کشور به وجود آمده ، بررسى واقیعات بیانگر آسیب ها یى است که باعث گردیده وضعیت موجود دانشگاهها و کارکردهاى آن را با جایگاه ایده آل دانشگاه فاصله داشته باشد . مدرک سالارى و مدرک گرایى ، تبلیغات دینى ناکارآمد ، فقدان انگیزه دانشجویان براى تلاش و سخت کوشى در راه علم ، خودنمایى ، جاه طلبى ، برترى جویى و فردگرایى عوامل بازدارنده توسعه علمى ایران هستند . [ [ 7 همچنین به دلیل اتخاذ برخى مدلهاى توسعه در کشور ، ارزش هاى اجتماعى از سنتى به سوى مدرن ، از ساده زیستى به تجمل ، از کمک و همیارى و ایثار و گذشت براى جامعه به سودجویى فردى و از ارزش قناعت به ارزش ثروت و از انسجام به فرد گرایى و ازارزش دین و خدا به ارزش پول و دنیا حرکت کردند . [ [ 8 و البته دستگاه ها و متولیان فرهنگى نیز ، در انتقال این ارزش هاى انقلابى و دینى به نسل دوم و سوم انقلاب و حتى تعمیق آن ها براى نسل اول انقلاب ، سهل انگارى و کم کارى هایى داشته اند که موجب فاصله گرفتن تدریجى برخى از افراد جامعه - به خصوص جوانان - از ارزش هاى اسلامى شده است . ارتباط نسل هاى انقلاب یکى از برکات دفاع مقدس شکوفایى ورشد استعدادهاى معنوى واخلاقى جامعه به ویژه نسل جوان آن دوران بود . دستاورد این تلاش بزرگ ، نمایان شدن جلوه هایى از فرهنگ ایثار وشهادت است که مى تواند ضامن عزت ، اقتدار ، معنویت واخلاق جامعه باشد ، این فرهنگ یکى از راههایى است که سلامت ومعنویت جامعه به ویژه نسل جوان را تضمین خواهد کرد . اگر چه فرهنگ جهاد وشهادت درذات دین اسلام وبه ویژه تشیع علوى وجود دارد ، ولى براى نهادینه کردن این فرهنگ غنى وعزت بخش باید تلاش نمود تا آن را به صورت فرهنگ عمومى درجامعه درآورد وبراى انجام این امر مهم بایستى به نحوى اقدام نمود که آثار وپیامدهاى مثبت آن براى نسل جوان وحاضر که بستر انتقال این فرهنگ به نسل هاى بعدى است ، پذیرفته شود . زمان مى‌گذرد کسانى پا به عرصه هستى مى‌گذارند که نه فضاى انقلاب را درک کرده اند ، نه طعم سختى‌ها و دشوارى‌هاى آن را چشیده‌اند . اینجاست که تدفین شهدا اهمیت پیدا مى‌کند . اگر این نسل که جنگ را ندیده است ، از آنچه بر کشورش گذشته بى‌اطلاع باشد ، با فرهنگ اسلافش پیوند نخورد ، یقیناً استحاله فرهنگى او را به سمت و سویى سوق خواهد داد که منافع ابر قدرتان اقتضا مى‌کند . یقین کنیم که دشمنانمان بیکار ننشسته اند تا ما با حیثیتشان در عرصه جهانى بازى کنیم . ازاین رو باید همواره با نگاهى به گذشته قدم در راه گذاشت . احیاى فرهنگ جهاد و مبارزه تاثیر شگرف فرهنگ پربار ایثار و شهادت درگستره جهان بینى ملل دینى ازجلوه ممتازى برخوردار است این فرهنگ با هویت قدسى خود توانایى سرشارى را درمتأثر ساختن نهادهاى اجتماعى وساختارهاى سیاسى به انضمام بافت فرهنگى جامعه دارا مى باشد وبى شک برترین اصل براى کسب رشد اجتماعى محسوب مى شود . شهادت که نتیجه سلامتى روان ، روحیه شجاعت وانتخاب آگاهانه است ، مقاومت وپویایى جامعه را به دنبال دارد . چرا که ریشه درقدرت ، صبر واستقامت ومبارزه با کفردارد واین عوامل درمجموع مقاومت جامعه را بالا برده واجتماعى را محرک وپویا مى سازد . [ [ 9 اگر دیروز فرهنگ جهاد و مبارزه زنده شد و از زیر بار استبداد و متجاوزین نجات یافتیم و جنگ گرم پایان گرفت باید امروز به یاد داشته باشیم که دشمن از بین نرفته و همچنان در دشمنى خود مصمم است . دشمنى که دیروز از مرزهاى جغرافیایى راه وطن ما را پیش گرفته بود ، امروز از مرزهاى فکرى و فرهنگى در حال تجاوز و دشمنیست . و الحق و الانصاف که این جنگ بسى خطرناک تر و جانکاه تر است . باید در این میدان جنگ فرهنگى دست خالى و بى طرف نبود . باید هوشیار بود . حضور شهدا عامل یادآورنده و کمکى بر این مهم است . سرعت بخشى به توسعه کشور شهدا بزرگترین اسطوره هاى فداکارى ، ایمان و عزت ایران اسلامى مى باشند و با گسترش و تعمیق فرهنگ ایثار و خودباورى مى توان به توسعه ، پیشرفت و آبادانى کشور شتاب بیشترى بخشید و آن را در راستاى اهداف والاى اسلامى هدایت نمود . براى تولید علم و تکنولوژى ، مجاهدت و سخت‌کوشى براى پیشرفت کشور ، حفظ آرمان‌هاى متعالى و تکیه بر معنویت و ایمان نقش ممتاز و پیشتاز خویش را ایفا مى نماید . و در این میان نباید از « تولید علم و فناورى همراه با ایمان و تعهد » غافل ماند علمى که شرط اول استقلال و پیشرفت جامعه است و ایمانى که منجى جهان معاصر است و به سخن سید شهیدان اهل قلم ، سید مرتضى آوینى : « ایمان ، منجى جهان فردا است چنان که منجى ایران شد و انقلاب اسلامى را به سرچشمه جوشان انقلاب معنوى و دینى در سراسر جهان مبدل کرد . » خاکسپارى پیکر شهداى جنگ تحمیلى در دانشگاه ها که محل تولید اندیشه و فکر مى باشد ، علاوه بر هویت بخشى و ایجاد انگیزه مضاعف در راستاى ایفاى وظایف دانشجویى ، همواره یادآور این موضوع مهم مى باشد که عزت ، استقلال و امنیت امروز کشور در سایه فداکارى هاى شهدا حاصل شده است . مقام معظم رهبرى در خصوص تشییع و تدفین پنج شهید گمنام در دانشگاه تهران مى فرماید : « از این اقدام هوشمندانه و متعهدانه سپاسگذارى و قدردانى مى کنم . این تکریم شهیدان عزیز ایران است که جان خود را نثار هدف هاى والا کردند و رضاى خداوندى را بر آرزوهاى حقیر مادى ترجیح دادند . سلام خداوند بر آنها باد . » [ [ 10 ایجاد فضاى معنوى تدفین و حضور شهیدان در دانشگاه یک تذکر براى انسانهاست و تبیین فرهنگ ایثار و شهادت براى حفظ استقلال کشور مى‌باشد . یکى از مهمترین فواید حضور شهدا در بین دانشجویان بوجود آمدن یک فضاى روحانى و معنوى است . مکانى براى توجه به معنویات . جایى براى عبادت و توجه به خدا و توسل به اولیاى الهى . توجه به ارزش‌هاى دینى و پررنگ نمودن و برجسته کردن آن . برقرارى رابطه با دوستان خدا که همان شهدا باشند و بهره بردن از آنها . برپایى مراسمات دینى و مذهبى . حتى جایى براى فکر کردن و آرامش گرفتن . تدفین شهداى گمنام در دانشگاه ، باعث ایجاد فضایى معنوى در کنار تحصیل و یادگیرى علوم مختلف مى‌شود . دانشگاه قبرستان نیست ! على رغم برکات و آثار متعددى که طرح مذکور براى دانشگاه و دانشگاهیان دارد ، عده‌اى که احتمالا قبور این شهدا را مانعى براى تحقق افکار و اعمال انحرافى و شیطانى خود در دانشگاه مى دانند ، در صدد شبهه آفرینى بوده و نسبت به طرح تدفین شهدا در دانشگاهها معترضند با بهانه هائى از این قبیل که مگر اینجا قبرستان است و چرا محیط علمى دانشگاه را به هم مى زنید ؟ و یا اینکه « با تدفین شهدا در دانشگاه ، دانشگاه تبدیل به گورستان مى شود » ! البته این از مسلمات است که دانشگاه قبرستان نیست . قبرستان جاییست براى دفن روزانه‌ى مردگان . اما شهید که مرده نیست . اینان که شهیدان را مرده مى پندارند آیا قرآن نخوانده اند که « وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُواْ فِى سَبِیلِ اللّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیاء عِندَ رَبِّهِمْ یرْزَقُونَ » . شهدا هیچگاه در قبرستان نبوده اند که جایشان در گلستان شهدا و باغ رضوان و بهشت زهرا بوده است و به خاک آبرو و طهارت داده اند که « طابت الارض التى فیها دفنتم » . آیا تدفین شهدا در دانشگاه کمترین سپاس از ولى نعمتانى نیست که با جان و مال و آبرو فداکارى کردند و عزت ، امنیت ، استقلال و آزادى و سربلندى امروز ما از فداکارى دیروز آنهاست . به علاوه مگر شکل گیرى بینش و دانش و جهت گیرى این دو جداى از گرایش است ؟ امامان بزرگوار شیعه نظام فکرى و علم و دانش شیعه را بر محور گرایش و عاطفه به حضرت سیدالشهدا سامان دادند . اقامه یاد و نام حضرت سیدالشهدا علیه السلام محور گرایشات و کانون جوشش عاطفه جامعه شیعى بوده است که به اندیشه ، دانش و رفتار شیعه جهت داده است و مگر امروز تحقق نهضت نرم افزارى در جامعه ایران که افق خود را دست یابى به تمدن اسلامى قرار داده است بى نیاز از نام و یاد شهیدان است که بهترین موتور محرک و انگیزه ما هستند . ما امروز هم نیازمند همت حاج همت ، اخلاص کاوه و برونسى ، توکل باکرى ، ابتکار باقرى ، مسئولیت پذیرى زین الدین ، سخت کوشى خرازى و کاظمى و ایمان صیاد و چمران هستیم . اگر سیدالشهدا علیه السلام خورشید هدایت است که « ان الحسین مصباح الهدى و سفینه النجاه » ، اینان با اقتدا به حسین علیه السلام ستارگان هدایت اند و « باالنجم هم یهتدون » راه را با اینها مى شود پیدا کرد . [ [ 11 حضور اجساد مبارک شهدا بهترین تذکرى است به همه دانشگاهیان از استاد تا دانشجو که مبادا در زرق و برق مادیات ، مدرک و پست و مقام ، « هدف واقعى » و « خود » را گم کنیم . یادمان نرود ما در محضر خداوندیم ، روزى ، ما هم خواهیم مرد و به سراى ابدى خواهیم شتافت . این کمترین اثرى است که بر بودن این عزیزان در جلوى چشم ما مترتب است و به تعبیرى « وکفى بالموت واعظا » امّا اینها شهید و الهام بخش هستند . چرا اکنون ؟ برخى نیز با این بهانه که « چرا در زمان حضرت امام ( ره ) و قبل از این ، به این امر مبادرت نمى ورزیدند ؟ » در صدد شبهه آفرینى و ایجاد بدبینى به این طرح فرهنگى هستند . و حال آنکه زمان حضرت امام ( ره ) ، فضاى جامعه و دانشگاه ، فضاى جبهه ، شهادت و ایثار بود و ضرورتى بر اجراى چنین طرح هائى احساس نمى شد علاوه بر شهادت تعدادى از دانشجویان ، و مشارکت دانشگاهیان در مراسم هاى شهدا ، بسیارى دانشجویان و اساتید شخصاً در جبهه حضورداشتند و با برگشت به دانشگاهها ، فرهنگ ایثار و شهادت را به مراکز آموزش عالى منتقل مى نمودند . اما در شرایط کنونى به دلایل متعددى از تهاجم فرهنگى گرفته تا اشتغالات دنیوى و . . . ، دیگر خبرى از آن فضاى ملکوتى نیست . از سوى دیگر دفن اجساد مطهر شهدا در دانشگاه ها ، مراکز علمى و دیگر مکان هاى عمومى برنامه اى بود که از سال 1380 و در راستاى زنده نگه داشتن خاطرات جانفشانى جوانان این مرز و بوم مطرح گردید هر چند به دلیل مخالفت برخى تحقق نیافت . بر این اساس ایجاد یادمانهاى شهدا در مراکز آموزش عالى با توجه به تعداد و تنوع جوانانى که در آن مشغول به تحصیل هستند در سوق دادن آنها به سوى اهداف و آرمانهاى معنوى مانند ایمان ، جهاد ، شهادت و ایثار ، در تلطیف فضاى دانشگاه بسیار موثر است . حضرت امام خمینى ( ره ) در زمینه اهمیت فرهنگ شهادت و نیاز جامعه بدان مى فرماید : « . . . خون‌شهیدان براى ابد درس مقاومت براى جهانیان داده است و خدا مى‌داند که راه و رسم‌شهادت کور شدنى نیست و این ملت‌ها و آیندگان هستند که به راه شهیدان اقتدا خواهندنموده و همین تربت پاک شهیدان است که تا قیامت مزار عاشقان و عارفان ودلسوختگان و دارالشفاى آزادگان خواهد بود ، خوشا به حال آنان‌که با شهادت رفتند . » آرى شهید روح عزت و آزادگى را در کالبد جان ملت مى دمد و آنان که خود تسلیم دشمن اند و در پى تسلیم کشور به دشمن ، از نورافشانى شهیدان و تزریق روحیه عزت و غیرت و حماسه و فرهنگ شهادت به این ملت و قشر نخبه آن بیمناک اند . شهید نورافشانى مى کند و این براى شب پرستان قابل تحمل نیست . شهید و ارتباط با شهدا نورانیت و معنویت به ارمغان مى آورد و این فضا را براى گفتمان پوسیده و منحط سکولار تنگ مى کند . گویا تدفین شهدا منجر به شکست تفکرى خاص مى‌شود . براستى آنان که سر به ولایت خورشید نسپرده اند از نور هدایت ستارگان هم بهره اى نخواهند برد . در هر صورت هرگز نباید به این سمبل هاى مقاومت و این سرمایه هاى عظیم ملى و نقش سازنده آنان بى توجه بود . همان طور که مرحوم دکتر على شریعتى در اهمیت این موضوع مى گوید : « . . . پرورش انسان - مذهب ، اخلاق ، تعلیم و تربیتى - جز این نیست که همه انسان ها را با پیوند به این نمونه هاى ممتاز ، یعنى تأسى به اینان که « اسوه » اند و چشم داشتن در اینان که « شهیدند » به انسان حقیقى یعنى حقانیت انسان نزدیک کنیم » [ [ 12 و به فرموده رهبر فرزانه انقلاب اسلامى « تکریم شهیدان ، تکریم ایثار و اخلاص است . تکریم دلهاى نورانى و جان هاى لبریز از صفا و نورانیت است . از کار شما قدردانى مى کنم . رحمت خدا بر شهیدان عزیز باد . » [ [ 13 پى نوشت ها : [ [ 1 - سوره آل عمران ، آیات 170 ج . 169 [ [ 2 - قیام و انقلاب مهدى ، مقاله شهید ، استاد مطهرى ، انتشارات صدرا ، 1374 ، ص 90 ج . 66 [ [ 3 - وسایل الشیعه ، حر عاملى ، دارالکتب الاسلامیه ، ج 1 ، ص . 8 [ [ 4 - قیام و انقلاب مهدى ، پیشین ، ص . 69 [ [ 5 - آموزش عالى ، توسعه و تقویت ارزشهاى اسلامى ، احمد حیدرى ، خبرنامه آموزش عالى . [ [ 6 - آیت الله جوادى آملى ، قداست دانشگاه اگر قوى‌تر از حوزه نباشد کمتر نیست ، خبرگزارى فارس ، . 2 / 2 / 1385 [ [ 7 - فرامرز رفیع پور ، موانع رشد علمى ایران و راه حل هاى آن ، 1381 ، ص 38 - . 50 [ [ 8 - توسعه و تضاد ، فرامرز رفیع پور ، تهران : شرکت سهامى انتشار ، 1380 ، ص . 552 [ [ 9 - آثار و پیامدهاى فرهنگى فرهنگ ایثار وشهادت ، وبلاگ جاده خاکى ، دانشگاه و فرهنگ ایثار و شهادت ، مشهد : ستاره ها ، ج 1 و 2 ، . 1385 [ [ 10 - 15 دى 1387 ، به نقل از شبکه خبر دانشجو . [ [ 11 - پابوس شهیدان دانشگاه شریف ، یک جانباز ، روزنامه کیهان ، چهارشنبه 13 اردیبهشت . 1385 [ [ 12 - دکتر على شریعتى ، مجموعه آثار ش 26 ، تهران : نشر آمون ، چاپ هفتم ، 1375 ، ص . 561 [ [ 13 - متن پیام حضرت آیت الله خامنه اى به مراسم تدفین شهداى گمنام ، . 3 / 8 / 87 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه